Skírnir - 01.04.1905, Blaðsíða 44

140
Dularlitir og dulargerfi dýranna.
til Ijósblettanna, er koma í skógum, þegar sólargeislarnir
smjúga gegnurn opin milli laut'blaðanna.
Eins og áður er minst á, eru kolar og marhnútar að
ofanverðu mjög samlitir botninum. Þannig má sjá við
bryggjurnar i Reykjavík, að sandkolinn er einlitur að ofan
og eins á litinn og hinn dökki, leirblandni sandbotn þar.
En i Garðsjónum liefi eg séð sandkola veidda, sem allir
voru með ýmsa vega ljósum dröfnum og dílum og yfirleitt
ljósari á lit en kolarnir inni við Reykjavíkursand. Mér
datt þegar í hug, er eg sá þá, að þarna væri stórgerður,
skeljasandur í botni, eins og það lika er, því engu voru
þeir líkari á litinn. Smálúður 8—12" langar eru einnig
oft með ljósum dröfnum á efri hliðinni. Sama á sér stað
um smáskarkola, sem halda sig fyrstu ár ævi sinnar inni
á fjörusöndum. Þeir eru með ljósum og dökkum dílum á
víxl eins og sandurinn. Marhnúturinn kemst þó lengra í
þessu tilliti. Eg hefi oft séð marhnúta hér við Reykjavik
með stórum, hvítum, gulleitum eða dökkrauðum litarskell-
um á baki, er stungið hafa mjög í stúf við meginlitinn
móleita á bakinu. Þessar skellur eða blettir eru blekkj-
andi líkar kalkþaraskánum þeim, er algengar eru á stein-
um í fjörum, dökkrauðar á lit, þegar þær eru lifandi, en
gulleitar eða hvítar, þegar þær eru dauðar. Þegar hafs-
búar horfa niður á þannig litan marhnút, þar sem hann
liggur hreyíingarlaus á botninum innan um steinana, hljóta
þeir að álíta hann vera stein, en ekki gráðugt dýr, er
gleypir þá, sem eru ekki nógu skarpskygnir til að sjá úlf-
inn í sauðargærunni. Til þess að blekkingin verði enn
meiri, þá líta uggarnir út líkt og smá þarablöð, vaxandi
. á »steininum« eins og síðar mun minst á.
Hæsta stiginu í eftirstælingunni ná þau dýr, er auk litar-
ins hafa einnig að meira eða minna leyti fengið á sig lögun
ýmissa dauðra hluta í kringum þau, dauðra eða lifandi
jurta, eða útlit og vaxtarlag annara dýra, eða það sem eg
nefndi dulargerfi. Hér leggjast því bæði litur og vaxt-
arlag á eitt í því að gera dýrið torkennilegt eða dylja
þess sanna eðli. Þetta á sér einkum stað meðal ýmissa
sjávardýra og skordýranna sérstaklega.