Skírnir - 01.01.1908, Blaðsíða 21

Móðurtnálið.
21
dönskuskotnir. En verstir eru þó mentamennirnir; þeir
gera, sér að vísu flestir eitthvert far um að rita málið
stórlýtalaust, en þeir t a 1 a það manna v e r s t; tal
þeirra er mest mengað dönskum orðum og setningum.
Uppi í sveitum er enn töluð góð íslenzka. En þar
fækkar heldur fólkinu; því fjölgar í kaupstöðunum. Þeim
fækkar óðum, sem tala íslenzku, þeim fjölgar óðum, sc:n
tala dönskublending.
Sveitamenn tala íslenzku, af því að þeir hafa ekki
heyrt annað mál, ekki lært annað; en þeir virða flestir
málið einskis; þeim þykir frami í því, að kunna fáein
erlend orð og hafa þau jafnan á lofti; vita oftast ekki
hvað þau merkja, en halda þau hljóti að tákna eitthvað
markvert, af því að þau eru útlend; það er t. d. altalað
um eitt hérað, að þar séu allir vitmenn kallaðir »idíótar«.
Unga fólkið fylkist úr sveitunum hingað í bæinn til
vetursetu, piltarnir til að læra tungumál — erlend mál,
stúlkurnar til að »ganga á verksteð« eða læra »matar-
lagningu«. Og alt lærir það að tala dönskublending.
Reykjavík er brugðið um spillingu; eina spillingin,
sem að kveður, það er spílling móðurmálsins. En hana
nefnir enginn; hana forðast enginn; og lnin berst óðfluga
yfir landið eins og bráðnæm sótt.
Þetta blendingsmál kaupstaðanna stikar skessuskref-
um yfir bygð manna. Eftir íaar aldir verður það komið
inst í afdali, bygðina á enda, þjóðina á enda. Þá mun
hún dauð, þessi fagra tunga feðra vorra, hún, sem er
móðir allra norrænna máia og fegurst þeirra allra; þá
munu niðjar okkar tala og rita eitthvert hrognamál, eitt-
hvað á borð við Færeyjamálið.
Því segi eg það:
Islenzk tunga er á glötunarvegi.
Málið er að spillast á vörum þjóðarinnar. En ef því
heldur fram, þá hlýtur ritmálið einnig að spillast, er
tímar líða, og alt að glatast.
Það er eins og enginn viti af þessum voða, þvi lík-
ast, sem við séum allir úti á þekju, blindir og heyrnarlausir.