Skírnir - 01.01.1908, Page 29

Sjálfstæðisbarátta Noregs árið 1905.
29
atkvæði þeirra hefðu verið greidd af sömu frelsis- og
sjálfstæðis-tilfinningu eins og atkvæði húsbóndans sjálfs.
Samt sem áður var hnignan Noregs, sem varð með
svo skjótri svipan fyrir nálægt 500 árum, framar öllu
öðru afleiðing af þessari óheillahneiging til þess að »vera
sjálfum sér nógur«. I öðru lagi bar að höndum sérstök
óhöpp, sem drógu magn úr þjóðinni. Og meðan á þeim
stóð, náði sú hnignunar-orsökin þroska, sem auðsæjust er,
raunalega víðtæk, auvirðileg norsk yfirlætisstefna
{»Stornorskeri«).
Með því á eg við það, að margir af auðugustu og
voldugustu höfðingjum landsins létu svo mjög blindast af
þeirri dýrð lífsins, sem eingöngu er á yfirborðinu, og af
ginningum hins ytra valds, að þeir sviku með öllu hug-
sjónina, sem fólgin er í orðunum: »Sjalfr leið sjalfan
þik«, sviku alt'sannarlegt sjálfstæði, sviku jafnvel þá hugsjón
að vera sjálfum. sér nógur, og þá h 1 a u t þjóðinni að
fara aftur. Þessir velbornu herrar sóuðu tíma og kröft-
um í endalaust, ruddalegt eigingirni-brask — f e n g u
aldrei nóg af valdi, nafnbótum og peningum. Tign þeirra
var hvorki í höfðinu né hjartanu, heldur í trantinum.
Þess konar sýkir frá sér. Norsku þjóðinni hnignaði.
Og þá kom svefnmókið langa. En þrátt fyrir alt,
brá hvað eftir annað fyrir glampa af hinni fornu hugsjón :
»Sjalfr leið sjalfan þik«, í allri vesöldinni. Einkum var
svo með b æ n d u m. Svo að það leyndi sér ekki, að
þess gæti orðið auðið á ókomnum tímum að
gera þjóðarmeðvitundina samfelda um alt landið.
Þessir glampar voru það, sem komu fram svo skýrir
og fullir af fyrirheitum, nær því með allri þjóðinni, í
frelsisstarfinu árið 1814. Og glæsilegasta hámarkið var
sú stund, er allir tóku höndum saman, þrátt fyrir alla
þrasgirnina og tilhneiginguna til þess að vera sjálfum sér
nógir, og unnu heitið: »Samtaka og dyggir skulum við
vera, þar til er Dofrafjöll hrynja«. Sá dagur var undan-
boði hins 13. ágústs 1905. Og hugur sá, er sérstaklega
norskir bændur höfðu á Kristjáni Friðriki Danaprins,