Skírnir - 01.01.1908, Page 30

30
Sjálfstæðisbarátta Noregs árið 1005
var glampandi fyrirheit þess, hvernig öll n o r s k þ j ó (>
leit á Karl Danaprins, þegar hann var orðinn konungur
Noregs og skipið brunaði með hann inn fjörðinn að höf-
uðborginni i ríki hans.
Eg hefi bent nokkuð ítarlega á þessa sérstöðu
Noregs andspænis hinni norrænu sjáifstæðis-hugsjón, i
því skyni að geta því ljósara bent á það atriðið i sam-
bandinu við Svíþjóð, sem hlaut að valda sanbands-
slitum að lokum.
Hugsjónin, sem fólgin er í orðunum: »Sjalfr leið1
sjalfan þik«, hafði þá, þrátt fyrir alt, geymst með þjóðinni
um hinn langa tíma svefnmóks og magnleysis; og hún
hafði varpað Ijóma á tilfinninga og hugsjónalíf Norðmanna
árið 1814. En lengra var enn ekki komið. Skilningur
þjóðarinnar á því, hvað í þessum fjórum veglegu orðum
er fólgið, þegar lengst er rakið, og viljaþróttur hennar til
þess að koma í framkvæmd afleiðingunum af frelsisstarfinu
var enn lamaður, eins og vonlegt var — að því ógleymdu,
að fé skorti með öllu. Og þar sem nú svo var ástatt,
var það eðlilegt, að menn skildu hvorki né gætu við
það kannast, að Karl Jóhann reyndist í raun og veru
veglyndur maður, þegar hann viðurkendi að lokum stjórn-
arskrá Noregs og samþykti svofelt samband með löndun-
um, að Noregur yrði »frjálst og sjálfstætt ríki«. Hann
hafði sjálfur vald til þess að spilla öllu, og auk þess
stuðning frá öðrum löndum. Hvað sem því líður, er það
áreiðanlegt, að kjarni þjóðarinnar, bændur, létu sér fátt
finnast um sambandið við Svíþjóð, féllust á það fyrir þá
sök eina, að þeir sáu að lokum, að þeir voru til neyddir
vegna stórveldanna, og vegna þess hve Noregur var orð-
inn örmagna og hagur þjóðarinnar illa kominn að öllu
leyti. Nærfelt engum þótti vænt um sambandið. Hátíð-
arblærinn á hugum manna, sem stafaði frá hinni fornu
hugsjón: »Sjalfr leið sjalfan þik«, hafði verið ríkari en
svo, og kjarni hugsjónarinnar hafði fest of djúpar rætur
í hugum manna.