Skírnir - 01.01.1908, Page 56

56
Prédíkarinn og bölsýni lians.
undan. Þyí að samkvæmt skoðun höfundarins vita hinir
dauðu ekki neitt og hljóta engin laun framar (9,5—6). í
dánarheimum er hvorki starfsemi, né hyggindi, né þekk-
ing, né vizka (9,10). Hér ræður sama hugmyndin og svo-
að segja hvarvetna annarstaðar í ritum hins gamla sátt-
mála um lífið í dánarheimum: Það er gleðisnauð, guð-
vana skuggatilvera — eiginlega ekkert lif. Hinu eigin-
lega lífi er lokið i dauðanum. Fyrir því kemst Prédikar-
inn svo að orði, að betra sé. að vera lifandi hundur en
dautt ljón (9,4).
Þetta, sem nú hefir greint verið, er vafalaust aðal-
skoðun höfundarins, hvort sem ritið alt er eftir hann, eða
tilgáta Siegfrieds er rétt. Og höf. er bersýnilega Gyðing-
ur, sem tekinn er að efast um trú feðra sinna — hefir í
sumurn atriðum hafnað henni með öllu. Og hann hugsar
iiugsanir sínar út í æsar og lýsir skoðun sinni með lilífð-
arleysi alvörunnar. Hann felst ekki á trú Gyðinga á guð-
lega stjórn á heiminum; náttúrulögmálið ráði, en ekkert
siðgæðislögmál, fyrir því sé alt strit mannanna til einskis,
nautnalífið blekking og vizkan veiti sálinni enga fullnægju.
Og sennilegt er, að höf. hafi orðið fyrir áhrifum frá öðr-
um þjóðum, einkum Grikkjum.
En hvernig eru þá innskotin til orðin, eftir því sem
Siegfried lítur á?
Prédikarinn þótti óhæfilega bölsýnu. Þeir flokkarnir,-
sem mestu réðu i andlegum málum hjá Gyðingum, mundu
hafa tortímt ritinu, ef Salómó hefði eigi verið talinn höf-
undur þess. Það eitt firti það glötun. Fyrir því var það
ráð tekið, að bæta úr bölsýninu og hinurn viðsjárverðu
kenningum með því að skjóta inn í. Og helztu stefnurn-
ar lögðu hér til hver sinn skerf.
Jafnframt þeim aðalhugsunum, er drepið er á að
framan, koma tvær aðrar lífsskoðanir fram í Prédikaranum.
Hin fyrri er sú, að maðurinn eigi að eta og drekka og
njóta — í hófi þó — fagnaðar af striti sínu, og í sambandi við
þau ummæli er reynt að benda á bjartari hlið á lífinu..
Þar kennir bersýnilega áhrifa frá kenningu Epíkúrs. Þau.