Skírnir - 01.12.1908, Side 66

354
Islenzk heimspeki.
eg ætla að eins að minna á, að Herbert Spencer varð'
undarlega veikur um líkt leyti æfi sinnar og Brynjúlfurr
eða þegar hann var hálffertugur. Fer það nú ekki all-
sjaldan saman, að menn telja hugsanir heimspekinganna
hégóma, en heilsuleysi þeirra uppgerð, og skilja hvorugt.
En Brynjúlfi urðu þessi veikindi sá aðalstuðningurr
sem lífið hefir veitt heimspekisgáfu hans. Þvi að nú varð
hann ófær til líkamlegrar vinnu, en þoldi, að minsta kosti
þegar fram í sótti, að lesa og reyna á sig andlega. Varð
þessi harðleikna hjálp, sem vikið var á, til þess að styrkja
trú Brynjúlfs á guðlegan kærleika og forsjón. Það er að
þessu eins og svolítill keimur af trú rómverska spek-
ingsins Seneca, að vitrum manni geti í rauninni ekkert
ilt viljað til; er það undarleg trú og væri góð ef hún
gæti breytt illu í gott.
Það má nærri því geta, að lífið horfði fremur örðugt
við Brynjúlfi þegar svona var komið, og ekki virtist
auðvelt að vinna fyrir sér; og ekki síst þar eð mönnum
hefir af auðskildum ástæðum hætt mjög við að tengja hug-
myndina »vinna« eingöngu við líkamlega áreynslu. Og
þó að Brynjúlfur hafi alt af verið vinsæll maður vegna
framkomu sinnar, þá hefir velvildin sjálfsagt verið blandin
lítilsvirðingu að minsta kosti framan af, og ef til vill alt
þangað til honum var sýnd opinber viðurkenning með því
að veita honum riddarakross dannebrogsorðunnar, — nei,
dannebrogsmannanna heiðursteikn var það. Því að allur
fjöldinn sér ekki með eigin augum, heldur annara; það sem
hann metur við menn, er eiginlega ekki hvað þeir eru
af sjálfum sér, heldur sú viðurkenning, sem þeim hefir
hlotnast.
En heiðursteikn Brynjúlfs sýnir, að ,orður’ geta komið
vel niður og gert gagn.
Að það lægi í rauninni nokkur vinna í hans mörgu
blaðagreinum t. a. m. eða í því að vera annar eins fræð-
ari fyrir þá sem í kringum hann voru, eins og Brynjúlfur
mun jafnan hafa verið, hefir víst verið færrum ljóst en
skyldi, þegar frátaldir eru einkum nokkrir prestar. Því,