Skírnir - 01.12.1908, Blaðsíða 30

318
Ofát.
raun að losna við það, sem honum er óþarft og óholt.
Af þessu kemur gigtveiki, nýrnaveiki, lifrarveiki o. m. fi.
Nú munu margir segja, að þeir borði ekki of mikið,
þeir borði ekki meira en eðlileg matarlyst hvetji þá til,
og þá sé boði náttúrunnar nógu rækilega fylgt. En mat-
arlystin leiðir marga á glapstigu og kemur þeim til að
tyggja illa; það er algengur ósiður, sem hjá sumum
er afsakanlegur vegna tannleysis; en þeir menn eiga að
fá sér tilbúnar tennur, því að tyggingin er nauðsynleg.
Sá, sem tyggur matinn illa, þarf miklu meira að borða
til þess að seðjast en sá, sem tyggur vel, og margur étur
meira en holt er einungis vegna vanrækslu í þessu efni.
Flestir læknar munu vera sammála um, að mikill
hluti allra magaveikisjúklinga hafi orðið veikir í magan-
um af óvandaðri tyggingu, og það er áreiðanlegt, að mörg-
um getur batnað magaveikin af því einu að tyggja mat-
inn vel.
»Hálfnað er verk þá hafið er«; það máltæki má heim-
færa upp á meltinguna. Yel tugginn matur má heita
hálfmeltur. Munnvatnið bleytir upp matinn, leysir hann
i sundur og breytir honum þannig, að garnirnar eiga
hægra með að sjúga hann í sig. Stívelsið í mjölmatnum
breytist þannig fyrir áhrif munnvatnsins, að það verður
að sykri, en sykurinn er mjög auðmeltur, þ. e. kemst
hæglega út í blóðið.
Því betur sem vér tyggjum, þess meira kemur af
munnvatni til að þynna og uppleysa matinn. Tennurnar
herðast við brúkunina, en veikjast, þegar þær eru lítt
notaðar. Margir vilja halda því fram, að tannpína fari í
vöxt að miklu leyti vegna þess, að fólk notar tennurnar
langtum minna nú en áður tíðkaðist. T. d. var hér á
landi etið áður mikið af harðfiski, sem nú er orðinn sjald-
séður réttur. Sumir kenna því um, að meira sé etið af
heitum mat en áður tíðkaðist, en hitinn sprengi glerung-
inn utan af tannbeininu. Aðrir halda hins vegar, að
tannpínan sé að eins einn vottur ásamt öðrum um að
»heimur versnandi fer«, þ. e. a. s. að nútíðarkynslóðin
sé að úrættast. — Hvað sem þessu líður, þá er það víst,