Skírnir - 01.12.1908, Síða 73

Ritdómar.
JÓHANN SIGURJÓNSSON: BÓNDINN Á HRAUNI Leikrit í fjórum þáttum.
1908. 115 bls. (Sigurður Kristjánsson).
Islendingar hafa tvöfalda ástæðu til þess að taka þessu leik-
riti vel. Það er gróði íslenzkum bókmentum. Og því hlotnast,
fyrstu íslenzkra leikrita, sú sæmd að vera leikið í erlendum leik-
húsum.
Leikurinn gerist í landskjálftum. Alt er á tjá og tundri.
Húsin eru að hrynja. Enginn þorir að vera í bænum, nema bóndt
og húsfreyja. Hún þorir það, af því að hún vill láta eitt yfir þau
bæði ganga. Hann þorir það, af því að hann elskar ekki að eins-
jörðina sína, sem hann hefir sjálfur ræktað, heldur og bæinn sinn,
sem hann hefir sjálfur reist. Þar hefir alt gerst, sem hann hugsar
til með ljúfustu geði. Jafnvel myrkrið í bænum hefir honum
fundist taka utan um sig með ástúð. Engin manneskja hefir
nokkurn tíma tekið eins vel á móti honum, ekki einu sinni dóttir
hans, þegar hún var barn — eins og myrkrið í bænum, þegar
hann kom inn úr stórhríð, og menn höfðu talið hann af.
Að lokum hrapar bærinn; aftasti hluti baðstofunnar stendur
einn eftir; þakið hangir ekki á öðru en eintii stoð.
A þetta uppnám alt er aukið því vaodamáli bónda að ráða
fram úr gjaforði einkadóttur sinnar. Hann vill gefa hana efni-
legum bóndasyni. Dóttirin ann honum ekki; en hún lætur um
stund undan fortölum móður sinnar. Móðir hennar hefir ekki
unnað föður hentiar, þegar hún var honum gefin; hún hefir unnað
öðrum manni. En hún hefir talið skyldu sína að láta að vilja
foreldra sinna. Og lífið hefir alt orðið ein skyldukvöð. Hún
hyggur, að svo eigi lífinu að vera háttað. Og um stund fær hún
hún dóttur sína á sitt mál.
En ekki nema um stund. Astin nær valdi á henni. Hún og
grasafræðingur, sem er í rannsóknardvöl þar í sveitinni, fella hugi