Skírnir - 01.12.1908, Qupperneq 83

Dómur Galileis.
371
leg:a. Sú kennin" er jafn-frúleit og visindalega röng, og fii spnarmiði
guðfræðinnar villitrúar-kenning. . .
„Vér lýsum yfir þvi, að þú hefir komið á sjálfan þig sterkum gruu
um villutrú,
„af því að þú hefir trúað og haldið fram kenningu, sem er röng og
gagnstæð heilagri og guðdómlegri ritningu, þeirri kenning, að sólin sé
miðja alheimsins og hreyfist ekki frá austri til vesturs, en að jörðin
hreyfist og sé ekki miðja veraldar. og
„af þvi að þú hefir gert þér í hugarlund, að þú gætir haldið fram,
sem liklegri, skoðun, sem 1 ýst hefir verið gagnstæð heilögum ritningum.
„Fyrir því lýsum vér yfir þvi, að þú hefirunnið til allra þeirra að-
finsla og refsinga, sem ákveðnar eru af heilögum kirkjurétti og öðrum
almennum og sérstökum iagafyrirmælum gegn þeim mönnum, sem óhlýðn-
ast lögunum og öðrum auglýstum fyrirmælum.
„Frá slíkum refsingum þóknast oss að leysa þig, með þvi skilyrði
í fyrsta iagi, að þú, af einlægu hjarta og sannri trú, samkvæmt formála,
er vér munum leggja fyrir þig, afneitir með eiði frammi fyrir oss, for-
mælir og lýsir andstygð þinni á téðum villukenningum, og allri annari
villu gagnstæðri kaþólskri, postullegri og rómverskri kirkju. Og tii þess
að hin mikilvæga og skaðvæna villa þín og óhlýðni verði ekki látin
óhegnd, og til þess að þú verðir eftirleiðis gætnari, og til þess að þú
verðir öðrum tii fyrirmyndar og þeir megi sneiða hjá syndum þínum —
lýsum vér yfir þvi, i almennri tilskipun, að bókin „Samtöl“ eftir Galilei
er bönnuð
„Vér dæmum þig til almenns fangelsis hins heilaga rannsóknarrétt-
ar, svo langan tima, sem oss kann að þóknast. Til gagnlegrar yfirbót-
ar skipum vér þér að lesa hátt einu sinni á viku um þrjú ár sjö iðrun-
arsálma.
„Vér áskiljum oss vald til þess að takmarka allar téðar • refsingar
og yfirbætur eða nokkuð af þeim, og til þess að breyta þeim eða gefa
þær upp.“
Páfinn breytti dómnum á þá leið, að Galilei var leyft að dveljast á
tilteknum stað utan fangelsisins. Hann hélt áfram vísinda-athugunum sin-
um, þar til er hann var orðinn blindur. En erlendis varð hann að gefa
út rit sin. Eftir dóminn mátti ekkert prenta eftir hann. Og jafnvel eft-
ir andlát hans, hélt kirkjan áfram að ofsækja hann. Hann hafði valið
sér leg á tilteknum stað. En bannað var að fara eftir þeirri ósk hans,
þangað til nærri því 100 árum eftir andlát hans.
Ekki er það að sinu leyti siður merkilegt en dómur Galileis, hve
langvint bannið gegn bók hans varð í kaþólskri kirkju. Það entist rúm
200 ár, var ekki numið úr gildi fyr en 1835. Tveir páfar höfðu samt
úrskurðað, að það skyldi úr gildi falla, Benedikt 14. 1754 og Pius 7.
1822, En svona varð mótspyrnan endingargóð hjá hinum kaþólsku
klerkahöfðingjum.
Og ekki sæti það vel á mótmælendum að núa kaþólskum mönnum
þessari ijósfælni mjög um nasir, Siðbótarforingjarnir og mikils metnir
guðfræðingar eftir þeirra daga fóru háðungarorðum um hugmyndir
Koperniks um alheimskerfið. Og á 19. öld hafa merkir kennimenn á
Þýzkalandi og i Danmörk haldið fram stjörnufræði ritningarinnar gegn
niðurstöðu vísindanna.
24*