Skírnir - 01.08.1915, Side 108

332
Ritfregnir.
um nauösyn á mentun og smekkvísi, ef sannir þjónar eiga að vera
menningarinnar.
Til vor Islendinga er þessum andlegu straumum tíðast veitt
úr ritum og mentalífi nálægra þjóða. Hitt ber sjaldnar við, að oss
sé gefinn kostur á að skyggnast inn í mentalíf og hugsun fjar-
lægra þjóða og oss óskyldra, t. d. Austurlandaþjóða. Og væri þó
vert að athuga, hvort ekki mætti þaðan hafa andlegan fiörgjafa.
Margir munu ef til vill ætla það, að Austurlandaþjóðir séu
halfviltir menn með lítilli menningu og lítils verðum hókmentum.
Sannleikurinn er þó sá, að flestar austrænar þjóðir eiga engu ómerkari
bókmentir en Norðurálfuþjóðir. En menning þeirra er gerólík
vorri, náttúran er önnur, hugsunarhátturinn annar, ástir og lífs-
venjur annað. Austuriandaþjóðir áttu fjölskrúðugt bókmentalíf
löngu áður en vér höfum sagnir af forfeðrum vorum. Kínverjar
eru taldir eiga bókmentir frá því um árið 2000 f. Kr. Indverjar
áttu snemma á öldum stórmikla spekinga og skáld, og hafa átt
alla tíð. Á 5. eða 6. öld eftir Kristsburð var þar uppi skáldið
Kalidasa; hann er oss íslendingum kunnur af skáldritinu Sakún-
tala, sem Steingrímur Thorsteinsson het’ir þytt. Til er og geysi-
fornt kvæðasafn indverskt, sem kallað er Mahabharata; úr því hefir
Steingrímur Thorsteinsson þýtt Sawitri. Úr sama riti er og Nal
og Damajanti, sem sami höfundur hefir þýtt. Það er enn til marks
um óslitiö mentalíf Indverja, að nýlega hefir skáld þeirrar þjóðar
(Rabindra Náth Tagore) hlotið Nóbelsverðlaun í skáldskap, en það
er talinn skáldum mestur sæmdarvottur nú á dögum. Ekki sízt í
Persíu átti skáldskapur og aðrar mentir mikla blómaöld, og er
gagnslaust að þylja nöfnin ein, enda mun og ekkert persneskra
rita hafa verið þýtt á íslenzku, og ekki annað af ritum Austur-
landaþjóða en það, sem nú var talið (auk Þúsund og eintiar náttar),
og Nasreddin, tyrkneskar kýmisögur, sem Þorsteinn Gíslason hefir
þýtt. En í ritum Ágústs háskólakennara Bjarnason um Austur-
lönd eru raktar kenningar merkra austrænna spekinga.
Síðan Norðurálfumenn tóku að kynnast ritum Austurlanda-
þjóða, hefir, að sjálfsögðu, þekking manna mjög aukist um þær, og
stórmikilla áhrifa kennir nú í bókmentum Norðurálfunnar af ritum
austrænna þjóða, bæði í heimspeki, skáldskap og söngleikatextum.
Sérstaklega eiga Austurlandaþjóðir mikið af æfintýrum, dæmi
sögum og líkinga8Ögum, meira miklu eu aðrar þjóðir. Þúsund og
ein nótt (á arabisku: Alf lajla wa lajla) er hið frægasta safn allra
austurlenzkra æfintýrasagna. Sú ’oók er af fróóum mönnum talitv