Skírnir - 01.12.1915, Page 101

Ritfregnir.
43T
höf., að 5>maðr« í Sturlunga sögu 31. kap. tákni formann eða fyrir-
liða. Þessi staður i Sturlunga sögu hljóðar svo: »En náliga
var hverr maðr nokkut sár, sá er meðÞórðihafði
verit, en öll alþjða var líttsár«. Það væri óneitanlega
kynlegt og eigi alls kostar venjulegt, ef fyrirliðarnir í orrustunni
hefðu verið meir sárir en óbreyttir liðsmenn, en svo hefði hlotið að
vera samkvæmt skilningi höf. Ekki munu þær orrustur margar
né mannskæðar, þar sem fyrirliðarnir einir berjast, en liðsmenn
horfa á. Eg held, að á þessum stað sé að minsta kosti ástæðulaust
að leggja þá sérmerking i orðið »maðr«, sem höf. vill. Mér þykir
eðlilegust skýiing á þessum stað, að frásögnin tákni það, að flestir
(»náiiga hvorr maðr«). þeirra er í orrustunni voru, hafi orðið sárir
að einhverju leyti, en meginhlutinn (»öll alþýða«) hafi að eins
hrept smávægileg sár. — En hér er að eins um aukaatriði að ræða.
XIII. kafli heitir víkingaöldin (bls. 139—143) og XIV.
kafli (bls. 143—148) n i ð u r 1 a g.
Yfirleitt er bók þessi fróðleg aflestrar. Hún hefir að geyma
ýmsar markverðar og sjálfstæðar athugasemdir. En ekki er fyrir
það að synja, að sumum kunni að þykja höf. allóvæginn í orðum
við andstæðiuga sína. Eiga hér einkannlega hlut að máli norskir
rithöfuudar. Þvf verður og eigi neitað, að frændur vorir, Norð-
menn, hafa verið allásælnir í rit vor íslendinga. Skirrast þeir eigi
við sumir að kalla norsk þau rit, sem öllum má vitanlegt vera, að
samin eru af Islendingum. Svo hefir þetta verið alla tíð frá dög-
um Munchs. Það er altítt að sjá, að þeir segjast þýða sögur vorar
úr »gammel norsk«; ekki mundu samt líklega þessir rithöfundar vilja
kannast við það, að Island héti »gamle Norge«, sem þó væri ekki
fjarlæg afleiðing þessa orðalags. Snorri Sturluson heitir hjá surn-
um norskum rithöfundum, er þeir hafa mikið við, »vor störste
Historieskriver«. Þetta gæti að því leyti til sanns vegar færst, að
Snorri hefir skrifað þeiira merkustu sögu, og ætti þá að skilja
orðin eins og stæði: »Forfatteren af vor störste Historie«, en svo
lesa að eins góðgjarnir menn. Aftur á móti segja sumir norskir
rithófundar, þegar þeim þykir eitthvað mishermt hjá Snorra eða
öðrum fornritahöfundum vorum, aðum íslenzka gönuhlaupshugóra sé að
ræða; þá má Snorri gjarna vera íslendingur. Mór finst Norðmenn
vel mega sætta sig við dóm samlanda síns, Theodricus monachus,
og una við þau fáu rit, sem þeir eiga siálfir úr fornöld, þótt ekki
leggi þeir undir sig rit annarra þjóða. Þeir geta miklast af því
að eiga annað eins rit og Konungs-skuggsjá, eitt hið merkasta rit