Skírnir - 01.04.1916, Side 89

Skírnir] Hvað verður um arfleifð IslendÍDga. 20f
voru mér sagðar fornaldarsögur Norðurlanda, og las eg
þær skömmu síðar og sá að sögumaður hafði farið svo
með sem fyrr var sagt. En úr því slíkt er altítt um sam-
tíðarmenn vora, þá er þó sannarlega engi ástæða til að
ímynda sér, að miklu minnisbetri menn hafi eigi getað
gert jafn vel, einkum þar sem sögn hafði verið þeim í
stað lésturs í uppvextinum; Það er ekki einu sinni ástæða
til að efast um, að mörg tilsvör manna og ræður hafi varð-
veitst orðrétt, svo að varlega er fullyrðandi, að söguritar-
inn hafi ráðið orðalagi að öllu En hver einkenni skáld-
skapar eru þá eftir? Eg hefi að eins nefnt þessa almennu
ástæðu móti því, að rétt sé frá sagt, er raenn kalla ís-
lendingasögur skáldskap, því að hún nægir. Annars eru
mörg fleiri rök til þess, sem eg segi hér, t. d. rétthermi
sagnanna um heiti manna og staða og um ættir manna.
Sú ástæða nægir og ein út af fyrir sig. Eitt má enn þá
benda á. Efasemdamennirnir trúa því sem nýju neti, að
lögsögumaður hafi þulið upp öll lög landsins á lögbergi,
þótt óskrifuð væri. Og hann hefir þó sannarlega ekki
mátt breyta mikið um orðalag. En að menn hafi geymt
rétta sögu frænda og vina, það þykir þeim ótrúlegt. Otví-
ræðlega er þó að minsta kosti Heimskringla eða Sturlunga
vísindaleg sögurit, og má ljósast sjá á orðum Snorra sjálfs,
hver aðferð hans hefir verið, er hann samdi Heimskringlu
sína. Þá hina sömu aðfeið hafa hinir beztu og glöggustu
visindamenn nútímans. Um hina ágætu hljóðfræðiritgerð
hljóta þó allir að verða sammála, að hún sé hrein og
skær vísindi. Er það merkilegt, að einstakur maður hér
hefir verið svo glöggur á þessa hluti, þótt þá væri alls
ekkert til að byggja á, þvi að hljóðfræði varð eigi til fyrr
en mörgum öldum síðar. Þetta er einstakur viti upp úr
hafi aldanna, en sorti til beggja handa.
Auk þessa höfum vér tekið í arf tunguna, sem fyrr
var getið, og rétt til fullveldis, þó að illa færi stjórnmál-
in, gott ætterni og eðlisfar, miklar gáfur og marga fleiri
kosti. Okosti einnig, en um þá tula eg ekki. Lifnaðar-
háttu, siði og menning á háu stigi, eldgamla menning