Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Page 58

58
milli Stokkseyrar og Traðarholts. Um Grímsárós er og talað, sem
verið hefir í sömu ánni. Margt er umbreytt á Eyrarbakka; brim-
ið hefir brotið þar upp, og fylt árósinn með sandi framan í malar-
kampinum. þ>annig er með fieiri ár á Eyrarbakka, sem þar
hafa verið, enn eru nú horfnar1. Eg hefi heyrt, að Grímsdœl
eða Grímsdœld heiti nú lœkr einn fyrir vestan Traðarholt, og kœmi
það vel heim, að þetta væri eftirleifar af hinni fornu Grímsá, enn
ekki veit eg með vissu, hvar þessi lœkr er, þar eg ekki vissi þetta,
er eg var við Haugavað2. Eins og áðr er sagt, er Rauðá eystra
takmarkið á landnámi Hallsteins, enn það nafn, Rauðá, er nú týnt,
og þekkist ekki. Enn hér verðr ekki um að villast fyrir þann,
er kemr á þessa staði, og athugar sögurnar í samanburði við þá.
Rauðá hefir í fornöld heitið það, sem nú er kallað Baugsstaðasíki,
og rennr í sjóinn skamt fyrir austan Baugsstaði, og hefir dregið
nafn af rauðum leir og steinum, sem þar eru í botninum. þetta
sést og af landnámi Lofts gaulverska, sem nam land á milli þjórs-
ár og Rauðár, Flóamanna s. bl. 123, og Landn. bl. 299. þetta
vatnsfall, sem nú er kallað Baugsstaðasíki neðst, hefir heitið Hró-
arslœkr, þegar upp í Flóann kom, sjá Landn. bl. 303; enn Hrauns-
lœkr hefir hann heitið efst, þvíað hann kemr undan Merkrkrauni,
sem er upp undir, eða upp á Skeiðum, sjá Landn. bls. 304. Land-
náma, bl. 300, talar um landnám þórarins þorkelssonar úr Alviðru.
Hann kom í þjórsá og hafði þjórshöfuð í stafni, og við það er áin
kend. „þórarinn nam land fyrir ofan Skúfslœk til Rauðár með
f>jórsá“. þetta hlýtr að vera alt önnur Rauðá, þar sem segir, að
þórarinn nam fyrir ofan Skúfslœk. Skúfslœkr er upp á Ásum og
rennr niðr Villingaholtshrepp neðanverðan, og rennr svo í þjórsá.
Neðra takmarkið á landnámi þórarins sýnist því að vera Skúfslœkr,
enn þá þessi Rauðá hið efra, og þjórsá hið eystra; það er því
rétt, sem áðr er sagt um þá Rauðá, sem skilr landnám þeirra Hall-
steins og Lofts Gaulverska. Sama er að segja um kotin Rauðár-
hóla, sem eru hjáleigur frá Stokkseyri. þau geta ekki dregið nafn
af þeirri Rauðá, sem er fyrir austan Hallsteins landnám, sé nafnið
annars ekki eitthvað aflagað, og kent við eitthvað annað enn
Rauðá ?
Eyrar hafa heitið i gamla daga alt sléttlendið með sjónum
1
1) þannig hefir kammerráð þórðr Guðmundsson á Hrauni sagt mér, að
fyrir austan bœinn Skip, hafi verið á, sem hét Skipá, með fjarska djúpum
farvegi í gegnum sandkampinn, enn þessi á er nú gersamlega horfin, og
sandrinn hefir mokazt upp í ármynnið. Síðan eru hér um bil 30 ár ; líka
var til önnur á, Háeyrará, enn er nú alveg horfin, enn nafnið helzt.
2) þetta hefi eg síðar heyrt haft eftir síra Páli Ingimundarsyni í Gaul-
verjabœ, enn hann var dáinn 1880.