Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Page 66

66
bls. 1261. J>etta er meðal annars ein sönnun fyrir því, að Stein-
ólfir hefir numið land í Saurbœnum fyrir innan Tjaldaneshyrnu,
og þar við bœtast ytri takmörkin á landnámi Olafs belgs, bls.
127. Sléttu-Björn nam og land með Yráði Steinólfs“, sömu bls.
f>að er og beinlínis tekið fram, að dalrinn, þ. e. Saurbœrinn, hafi
allr verið vaxinn „viði11, þegar Steinólfr kom þangað. f>ar er ekki
skógarlegt nú; sléttlendi mikið, og ákaflega mýrlent, enn víða
þurrar eyrar með ánum, enn það er eitt einkenni, þar sem skógar
hafa áðr verið, að þar verðr eftir mýrlendi eitt.
Eg hefi þá gert grein fyrir hinu helzta í landnámi þeirra Geir-
mundar heljarskinns og Steinólfs lága, á hinni nyrðri strönd, enn skal
þó bœta hér við nokkurum athugasemdum um tvö örnefni í Saur-
bœnum. Hólmgöngustaðrinn í þessu héraði hefir verið „Orrustu-
liólini“ við Tjaldanes, eins og Kormaks saga nefnir hann, bls. 134.
Hér börðust þeir Hólmgöngu-Bersi gg f>orkell tanngnjóstr, og
féll hann þar. Hvergi er hólmgöngum eins vel lýst og í Kormaks
sögu. Hólmi þessi er í ósunum fyrir innan Tjaldanes, sem Hvolsá
og Staðarhólsá renna í. Hann er fremsti hólminn af þeim, sem þar
eru, nokkuð hár grashólmi fyrir framan veginn, þar sem riðið er
yfir ósana um fjöru. Eg get ekki séð, hvaða ástœða er til, eins og
segir í Safni til sögu íslands II 570, að halda, að Salthólmarnir,
sem liggja fyrir utan tangann, er gengr fram af Tjaldanesi, sé
Orrustuhólmi. ý>eir hólmar eru tveir. Hvað ætti þá annar að heita ?
Kormaks saga nefnir ekki Orrustuhólma í fleirtölu. f>ar við bœtist,
að Sturlunga s. nefnir Salthólma á tveim stöðum, III 7. (1. b. 46^):
„J>á festu þeir skip sitt við Saltllólm“. þ>etta er rétt; þeir þurftu
ekki nema annan hólmann til að festa skipið við, þótt þeir væri tveir.
pa.r á móti nefnir hún báða hólmana VII 157 (1. b., 3945): „Lét
Órækja þá eptir Langhúf í Salthólmum“. þessir hólmar eru og
enn í dag kallaðir Salthólmar, enn hinn Orrustuhólmi, sem er i ós-
unum. þ>etta er því ekki nema óþörf getgáta. Asólfsgata, sem
Sturlungasaga nefnir III 18 (1. b., 5933), liggr upp fjallið fyrir
ofan Bjarnastaði eða á milli þeirra og Kveingrjóts; liggr hún þar
í sneiðingum upp og heitir enn í dag Ásólfsgata. það er því eigi
rétt, sem segir í Safni til sögu íslands II 575, að Ásólfsgata liggi
eftir klettagjá í fjallsbrúninni upp frá Saurhóli. Ásólfsgata er líka
nefnd í Skíðarímu 29. er. : „Ásólfsgötu og austr um skörð“, o. s.
frv. Prófessor Konráð Maurer heldr, að Skíðaríma sé ortum 1387.
pað má bæði sjá það á sambandinu í Sturlunga sögu og Skiðarímu,
að Ásólfsgata er á þessu svæði, einkannlega sé maðr kunnugr þar
1) í Safni til sögu Islands II 576 neðanmáls hefi eg af ógáti sagt, að
Torfnes gangi fram í Staðarhólsá; þetta, sem hér segir, er hið rétta.