Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Side 4

6
ganga undir. — Nauðsynlegt hefir þótt að lýsa yfir því hið allra
fyrsta, er fjöldi raanna var kominn á þingstaðinn, hver þingmörkin
voru, hvert þinghelgin náði; og ekki hefir alþingishelgunin orðið
siður hátíðleg við það, að hún fór fram um það bil er kvöldskugg-
arnir færðust yfir hinn helga stað.
Veruleg þingstörf byrjuðu næsta dag, fðstudaginn í 11. viku
sumars (eftir 999) og má sjá af nokkrum ákvæðum í Grágás hver
þau voru þann dag. Svo virðist sem menn hafi fyrst gengið til lög-
bergs, en hvenær dagsins það hefir verið eða hver þvi hafi ráðið
hvenær menn gerðu það, sést nú eigi bert. Vafalaust hefir það ekki
farið fram fyr en um dagmál (kl. 9), þá er sól var komin á Kálfs-
tinda. Samkvæmt lögsögumannsþ. var lögsögumaður, eins og sagt
var hér áður, útlagi 3 mörkum, ef hann að nauðsynjalausu kom eigi
til alþingis föstudag inn fyrra í þingi áður menn gengu til lögbergs.1)
Bendir orðalagið helzt á að menn hafi gengið til lögbergs á fyrir-
fram ákveðinni stundu þann dag, eða að einhver annar en lögsögu-
maður hafi ráðið hvenær menn skyldu ganga til lögbergs, t. d. alls-
herjargoðinn, hafi hann helgað alþingi föstudagsmorguninn. Eðlileg-
así vii'ðist að ætla, að menn hafi jafnan farið til lögbergs á sömu
stundu á morgnana, að minsta kosti þennan dag, en að lögsögumað-
ur hafi þó venjulega jafnframt látið boð berast þegar hann ætlaðist
til að menn kæmu sarnan að lögbergi, líkt og Ari fróði talar um að
farið hafi fram á þinginu árið 1000, — þótt þá stæði að visu óvenju-
lega á —, hann segir svo :2 *) »of morgonenn efter settisc hann (þ. e.
Þorgeirr lögsögumaður) upp, oc gorþe orþ, at menn scylldi ganga til
lögbergis en þá hóf hann tölo sína upp, es menn quómo þar«. Nokkr-
um árum siðar, á þinginu 1011 (eftir timatali Guðbr. Vigf.8), er þess
getið í Njálssögu 123 k.4) að hnngt hafi verið er menn skyldu ganga
til lögbergs: »Hallr skyldi segja upp gerðina at lögbergi. eptir þat
var hringt og gengu allir menn til lögbergs®. Má vel vel vera að
þetta hafi verið siður, en hann mun ekki hafa verið kominn á fyrir
kristnitöku5 * *). Sama sumarið, einmitt í sömu frásögn, er og einnig
') Grág. Kb. I, 210. Ws.
2) Islb., útg. E. J.. 11. bls.
’) Safn I, 435. bls.
4) ísl.s. 3. B., 636. bls.
6) Klukkur munu ekki hafa verið notaðar hér i heiðni og að likindum alls ekki
verið notaðar í Norðnr- eða Mið-Evrópu yfirleitt fyr en kristnin ruddi sér til rúms
og barst yfir löndin með hljómöldum klukknanna. — Sagnorðið hringja er raunar mikln
eldra vafalaust, en merkir upprunalega að eins að framleiða hljóm, samstofna við gr.
orðið kerkos, hani. — I Noregi, hér i landi og viðar hafa fundist fornar bjöllur
til að hringja með, sbr. Gh Gustafson: Norges Oldtid, s. 108, Arb. 80—81, bls. 54 og 60.