Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Side 9

11
doraa vt færzlo«. Við þetta er margt að athuga. Síðasta ákvæðið
um hringinguna er bersýnilega síðari viðbót. Munu menn í fyrstu
ekki hafa hringt, en þar eð það var svo áríðandi fyrir menn að
vera við þessa athöfn og allir hafa viljað taka þátt í lögbergsgöng-
unni, hafa menn tekið upp þann sið að láta hringja áður en lagt
var á stað frá lögbergi; vafalaust hafa hringingar þessar ekki tíðk-
ast áður kristni var lögtekin og máske ekki fyr en miklu siðar. —
Hér að framan var getið um þá frásögn í Nj. s. 123. k. að hringt
hafi verið eitt sinn er menn skyldu ganga til lögbergs. Hvar sú
klukka hefir staðið, er hringt var, er allsendis óvist, líklega hefir
það verið ein af kirkjuklukkunum. Svo sem síðar skal vikið að
nánar, gáfu þeir bræðurnir Olafur Haraldsson og Haraldur Sigurðs-
son, Noregs konungar, hvor sína klukkuna til kirkju á Þingvelli,
og gátu hringingar því tekist upp á fyrra hluta 11. aldar og konunga-
klukkurnar einraitt verið notaðar. — Skamt fyrir norðan kirkjuna,
sem nú er á Þingvöllum, er dálítill hóll kallaður Klukkuhóll, en
óvíst er hversu gamalt það heiti er á hólnum; þar hefir líklega al-
þingisklukkan verið einhvern tíma. — Samkvæmt Hákonarbók og
Jónsbók (þingfararb. 3) átti að hringja er menn skyldu koma saman
í lögréttu, og þær hringingar voru jafnan viðhafðar á síðari öldum1).
Á 17. og 18. öldinni var höfð sérstök klukka til alþingisneyzlu, og
er hún sýnd hangandi á gálga rétt við lögréttuna á mynd af Þing-
velli frá 18. öld2). Þá var heldur engin sérstök þingmannakirkja
til á Þingvelli; kann vera að sá siður, að hafa sérstaka klukku til
alþingisnotkunar að eins, hangandi í sérstökum gálga hjá lögréttunni,
eða einhvers staðar á þingstaðnum, hafi þá fyrst tekist upp er þing-
mannakirkjan var lögð niður.
Lögbergsgangan var hátíðleg skrúðganga (procession), sem allur
þingheimur hefir tekið þátt í. Hennar er getið á þann hátt í Egils
sögu Skallagrímssonar3) og einkum í Flateyjarbók4), að auðséð er að
hún hefir ekki farið sem rólegast og skipulegast fram ætíð, enda
má svo setn næni geta, að troðningur hefir verið óhjákvæmilegur
og óhægt að koma góðu skipulagi á. Svo er að sjá, sem þeim
*) Sbr. ennfr. I. B. I. 146.—147. bls , Alþst. 53. bls., Orig. isl. I. 336. bls. —
Nú eru hafðar litlar bjöliur við alþingisbaldið.
*) Sbr. I. B. I. 148. bls. n. 1. — Frummyndin er hér til.
3) Egils saga Skallagrímssonar, herausgg. v. Finnur Jónsson (H. a. S. 1894) LXXIX
kap., bls. 267.
4) Flateyjarb. bls. 386: „Þat uard med atburd j lögbergsgongu at Þorkell tref-
ill fell ok uar trodinn undir fotum er mannþraung uar mikil. Þorkell kemst a fætr
og mard vid þetta miog ræidr“.
2*