Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Side 12

14
en í hinum er talað um gjkbakka inn vestra (hærra); því að orðin
»sol se a«, »sol kömr a« og »sol er komin a« merkja líklega hið
sama, og hafa ekki heldur verið skiftar skoðanir um það1 *). En um
hitt hafa verið skiftar skoðanir, hvort gjáhamar hinn vestri væri hið
sama og gjábakki hinn vestri (hœrrí), og það annað hvað orðin »sol
se a«, »sol Jcömr a« og »sol er komin a« merktu í þessum ákvæðum.
Sig. Guðmundsson (1861)*), Vilhj. Finsen (1870)3) og Kr. Kálund
(1877—82)4), sem og aðrir, hafa álitið að gjáhamar hinn vestri væri
sama og gjábakki hinn vesti-i (hærri), en Sig. Vigfússon segir að
sér hafi verið sagt, að Gjáhamar væri örnefni á vissum hluta á gjá
bakkanum vestri5) og áleit hann að sá Gjáhamar væri einmitt sama
sem gjáhamar sá hinn vestri, sem átt er við i ofangreindu ákvæði í
Grágás. Þótt svo kunni að vera, að einhver sérstakur hluti af gjá-
bakkanum vestri hafi verið kallaður Gjáhamar á síðari timum, þá
getur það ekki talist nægileg sönnun fyrir því, að það sé einmitt sá
staður eða klettur, sem átt sé við með orðunum gjáhamar hinn vestri;
Sig. Vigf. þykir að »það væri vissulega undarlegt, að »Grág. skyldi
kalla hamar á einum stað, en bakka á tveim stöðum, en alt ætti þó
að þýða hið sama og tákna bæði sama stað og sama tima«, en það
virðist i rauninni ekki undarlegra að Grág. kalli á einum stað gjá-
hamar hinn vestra það sem hún á öðrum stað kallar gjábakka hinn
vestra í mjög svipuðu sambandi, heldur en að hún kallar það á ein-
um stað gjábakka hinn vestra, sem hún á öðrum stað kallar gjá-
bakka hinn hærra. Að vísu vita allir kunnugir að það er einmitt
gjábakkinn vestri, sem er hærri, en allir kunnugir hljóta lika að sjá
að gjábakkinn vestri er einmitt stórkostlegur hamar, og því allsendis
eðlilegt að kalla hatin gjáhamar (hinn vestri). í Sturlunga sögu6)
er nefndur Almannagjárhamar í því sambandi, að ljóst er, að þar
getur ekki verið átt við einstakan klett, því að þar var stefnt sam-
an liði, sem á öðrum stað er talið að vera »nær fimm hundruð«7)
(stór). Þegaráþaðerlitiðhversu lík ákvæðin eru á báðum stöðunum, um
tímatakmörkin, þegar fram skyldi fara útfærsla dóma til ruðningar og út-
færsla dóma til sókna, sem eru einnig í sjálfu sér mjögskildar oglíkar at-
hafnir, virðist það líka að öllu leyti eðlilegast að ætla, að þau séu sömu
') Sbr. þó B. M. Ólsen i Germanist. Abhandl., 139. bls.
а) Alþst. kortið.
3) Útl. af Grágás.
*) I. B. I., 112. bls.; sbr. II., 406. bls.
б) Sjá Árb. 1880—81, 29.—30. bls., sbr. og 24. bls. og uppdrátt aftan við.
6) Útg. G. V. I., 398. bls.
’) L. c. 399. bls.