Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Page 13

15
merkingar. B. M. Ólsen hefir i ritgerð einni um Lögberg1) ekki held-
ur getað fallist á skoðun S. V. um gjáhamar og Kr. Kálund hefir
síðar2) látið í ljósi, að hann sé sömu skoðunar um gjáhamar, sem fyr.
Þá er merking orðanna »sól sé á«, sól kemr á« og »sól er kom-
in á«. Vilhj. Finsen lagði þau út á dönsku með »Solen skinner paa«
í Grágásar-útl. sinni3) og Kr. Káluud skildi þau á sama hátt í I.
B.4), en sá skilningur lians var sprottinn af rangri skýrslu, er bygðist
á misskilinni spurningu5). Sigurður Vigfússon skildi þessi orð svo,
að hér væri um dagsmark (-mörk) að ræða, stöðu sólarinnar yfir
gjábakkanum (og gjáhamrinum) vestri, en ekki skin sólarinnar fram-
an á gjábakkann, og má víst fullyrða að sá skilningur hans er réttur,
enda álítur B. M. Ólsen6 7) það, og Kr. Kálund virðist einnig1) hafa
fallist á sömu skoðun eftir að hann hafði fengið rétta skýrslu hér að
lútandi og Ólsen hafði rökstutt skoðun Sig. Vigf. Aftur á móti hélt
Vilhj. Finsen fast við sína skoðun8). Samkv. athugunum B. M. Ól-
sens kemur sól á gjábakka hinn hærri, frá þeim stað að sjá er vér
álítum að hafi verið Lögberg, um kl. ll/2 e. h.9), en eftir uppdrætti
»Generalsta,bens« af Þingvöllum10) ætti sólin að koma á gjábakkann
hærri frá lögbergi að sjá kl. 21/* (eftir sóltíma), Mun vera óhætt að
líta svo á, að um kl. 2 e. h. hafi útfærsla dóma til ruðningar og lögbergs-
gangan átt að byrja á laugardögunum og á sama tíma dags útfærsla
dóma til sóknar, þann dag er menn kváðu á.
Dómarnir hafa svo verið úti til ruðningar allan síðari hluta dags
á laugardaginn og áttu að veru úti unz sól kom á Þingvöll drottins-
dag, þ. e. til sólaruppkomu á sunnudagsmorguninn, sbr. áðurgreint
ákvæði í 20. kap. þingskþ. Orðin »sol kemr a þing voll« virðast varla
geta merkt annað en sólarupprásina, sem er sögð að vera um kl. 2l/2
á Þingvelli um þetta leyti árs11). »Þingvöllur«, sem hér er átt við,
er vafalaust sjálfur þingstaðurinn, völlurinn; þó hefir Vilhj. Finsen
skilið (1870) þessi orð, að minsta kosti á einum stað í Grágás12) ,svo,
') Germanist. Abhdl., 136. bls. o. s. frv.
s) I ritgerð um lögberg o. fl. í Aarb. ’99, 14. bls.
s) 44, 51. og 52. bls.
4) I., 112.-13. bls. og II., 406. bls.
5) L. c. og Aarb. ’99, 14. bls., sbr. og German. Abhdl. bls. 138.
8) í Germanist. Abhdl. 138—39.
7) Aarb. 99, 13.-16. bls.
8) Sjá Skhb., 676. bls. (Ordreg.), sbr. og Aarb. ’99, 14. bls.
9) Germ. Abh. 146. bls.
10) Útg. í Khöfn 1910.
“) Aarb. ’99,13. og 15. bls.
ls) Kb. I., 65. bls., 5.-6. 1.