Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Page 27

29
þingskþ.1). Dómendur urðu allir, — þeir sem viðstaddir voru —,
að greiða atkvæði með dóminum til þess hann væri löglogur, »svara
at sa se domr þeirra allra«. »Ef nokoa þegir við oc vill eigi sam-
quæþi giallda a þaN dom er þeir verþa a sáttir oc er þat þings
afglöpon oc þegir hann sic þa i fiorbavgs earð«.
Færi nú samt svo, að dómendur í fjórðungsdómum yrðu ekki
á8áttir um dóm, þá skyldu þeir véfengja. Virðist véfang hafa farið
fram þótt ekki væri fleiri en einn, sem vildi ekki dæma sama dóm
og hinir. Er hér nægilegt að vísa til 42. kap. þingskþ.1) og regist-
ursins við Skálhb. (bls. 691) viðvíkjandi véfangi. Véfangsmál voru
dæmd síðast, svo sem áður var sagt. samkvæmt 41. kap. þingskþ.2)
í þeim málum sem öðrum skyldu reifingarmenn segja upp dom
hvors hlutans á dómstaðnum. I fimtardómi réði afl atkvæða: »Nv
verða þeir eigi a sáttir þa scal ín meire lutr ráða domanda eN ef
þeir verða allir iafn margir þa eigo þeir at döma afall«, — nema
það kæmi fyrir i véfangsmálum, þá skyldi hluta, sjá 47. k. þskþ.3).
Næsta dag (eftir að dómar fóru út til sóknar), sem venjulega
mun hafa verið þriðjutlagurinn í 11. viku sumars, munu margir
dómar, þeir sem dæmdir höfðu verið í fjórðungsdómunum um nóttina
næstu fyrir eða um morguninn, hafa verið sagðir upp aftur eða
þeim lýst að Lögbergi. Raunar munu ekki finnast nein ákvæði um
að svo skyldi með fara í þingskþ., en það virðist hafa verið nauð-
synlegt, að minsta kosti undir sumum kringumstæðum. Dómarnir
voru dæmdir seint um kvöld eða um nótt og sagðir upp samstundis
á dómstaðnum, og má ætla að hlutaðeigendum, eða þeim sem báru
hærra hlut, hafi oft og einatt ekki þótt það nægileg lýsing. Viðv.
véfangsdómum finnum vér og þau ákvæði í 42. kap. þingskþ.4 *) að
þeim skyldi báðum lýst að Lögbergi til rofs, en aðgætandi er, að
báðir málspartar, sækjandi og verjandi, skyldu lýsa jafnframt sök
hvor fyrir sig á hendur þeim dómendum, er dæmt höfðu þeim mót-
fallinn dóm, og lýsa þeirri sök til fimtardóms og láta þeim varða
(þriggja marka) útlegð.
Samkvæmt lögsmþ.6) átti lögsögumaður helming allra fjársekta,
er dæmdar voru á alþingi, og »Vtlagr er hvea maðr iii. morcom er
fæ lætr doma ef hann segir eigi lögsogo manne til oc sva hverir
doms upsogo váttar hafa verit*. Samkvæmt ákvæðunum um féráns-
‘) Kb. I., 75. bls.
*) Kb. I., 73. bls.
») Kb. I., 83. bls.
*) Kb. I., 77. bls.
6) Kb. I., 203. bls.