Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Síða 20

22
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
sömu hæð þ.e.a.s. á staf 2, 3 og 9 báðumegin, öðrumegin á staf 4 og 7,
styttra sporið á staf 8 og lengra sporið á þeim nr. 6. Hinsvegar er
erfitt að hugsa sér að miðsyllur hafi gengið í löngu sporin. Hugsan-
legt er að svo hafi engu að síður verið og stubbar settir í löngu spor-
in ofan við syllu. Vera má að þilið hafi verið sett eftir að hætt var
að nota skálann sem svefnhús og hin fornu rúmstokka- og bríkar-
spor nýtt fyrir sylluspor. Eitt er víst að tæplega hefur þilið verið
merkilegt vegna þess að gróp fyrir það í stöfum finnst ekki.
Sé hinsvegar skyggnst inn í bæjardyrnar og lausholtið sunnan
fram athugað betur, eygir maður kannski lausn. Hugsum okkur að
við reistum það upp eins og 41. mynd sýnir. Gæti ekki miðsporið
og grópið uppaf því hæglega verið eftir kálfaþil sem kallað var og
úttektin frá 1881 gefur vísbendingu um? Ekki minnka líkurnar við
skálastrikgerðina á brúninni, sem frá veit sporahliðinni. Því miður
er búið að saga af lausholtinu við enda grópsins. Hugsanlegt er að
það hafi einmitt verið gert við stallbrún og eyrað látið flakka. Lengd
lausholtsins er 2 m. Nú þarf að gera ráð fyrir að eyrað hafi verið
jafnhátt syllunni eða 0.24 m. Sé þetta gamall skálastafur er hann
þá um 2.24 m eða 0.34 m hærri en núverandi stafir. Að því er hins-
vegar að gá, að undir sumum stafanna nú er þreföld röð stoðar-
steina, allt að 0.26 m að hæð. Sé skálasylla sett á lausholtið efst,
svo sem 41. mynd sýnir, landar önnur brún hennar við það að aftan.
Lausholtið er skert, svo ekki er hægt að segja til um hversu breitt
það hefur verið. Ekki minna en þykktin þó, e.t.v. 0.15 m.
Ekki er hægt með neinni vissu að segja til um hvort framan á
lausholtinu, sem staf í skála, hafi verið för eftir rúmstæði. Meðan
svo er og fleiri vitni er ekki hægt að færa fram í málinu, er
best að fullyrða ekki neitt. Sé hinsvegar lausholtið að tarna gamall
stafur úr skálanum, hvaðan eru þá þeir stafir sem nú eru þar með
öllum sínum talandi vitnum um rúmstæði? 1 úttektinni frá 1881 er
sagt að baðstofan sé 4ra ára. Er hugsanlegt að skálastafirnir séu
leifar úr eldri baðstofu? Nú er fullyrt í sömu úttekt að skálinn sé
þiljaður það sama ár. Hafa bændur þá geymt gömlu baðstofuviðina
a.m.k. 4 ár áður en þeir notuðu þá við endurnýj un skálans ?
Allt er þetta mál því miður óljóst og varhugavert að ætla að gefa
nokkur viðhlítandi svör að svo komnu. Engu að síður er vert að gaum-
gæfa frekar smíðaummerki á skálanum og láta svo í bili a.m.k. að
skálastafirnir beri svefnstæðum vitni.
Skemmst er frá því að segja að í Hólum er annar af tveim skál-
um íslenskum sem enn standa. Skálinn í Hólum hefur það fram yfir