Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Page 134

136
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
eru sögð hafa verið flutt til greftrunar í Eiríksfirði árið eftir. Allt
virðist þetta ofur seimilegt, þótt nú sé með engu móti unnt að segja
hver er hver þegar beinagrindumar eru skoðaðar. Skal ekki fjölyrt
um þetta hér, heldur aðeins vikið að einu af mörgum merkilegum
fyrirbrigðum sem í ljós komu við rannsóknina í Brattahlíð. Frá því
segir Knud J. Krogh í bók sinni á þessa leið:
„Fast við suðurvegg kirkjunnar mótaði fyrir útlínum grafar sem
undir eins vakti athygli fornleifafræðinganna fyrir stærðar sakir.
Hvað skyldi nú leynast í þvílíku gímaldi? Sú mynd sem gref og
pensill leiddu í Ijós olli mönnum heldur en ekki heilabrotum. Ókjör
af mannabeinum á tvist og bast. Eftir því sem verkinu þokaði áfram
varð smám saman augljóst að þetta var ein samfelld stóreflis beina-
hrúga. Þarna voru mörg þúsund einstök bein, þar á meðal 13 haus-
kúpur. Hið einasta eina sem virtist liggja í réttri afstöðu sín í milli
var ein hönd og framhandleggur, en öll önnur bein höfðu bersýni-
lega verið gjörsamlega sundurlaus þegar þau voru lögð í gröfina.
Höfuðkúpurnar voru þó á sinn hátt í röð og reglu, þar eð allar höfðu
þær verið látnar snúa andliti til austurs samkvæmt góðri kristinni
siðvenju. Þegar loks var búið að ná öllu heilu og höldnu upp úr gröf-
inni gat mannfræðingurinn tekið til við að draga beinin sundur.
Það var nú meiri gestaþrautin. Útkoman varð sú, að í gröfinni höfðu
verið með tölu — frá því stærsta til hins alsmæsta — öll bein úr
tólf karlmönnum, jafnmörgum ungum og rosknum, og einu 12—14
ára barni. Meðalhæð fullorðnu karlmannanna var hvorki meira né
minna en 177 cm. Hvers vegna lágu beinin á þessum tvístringi? Er
hugsanlegt að mennirnir þrettán hafi í fyrstu verið jarðaðir á heiðn-
um kumlateig og síðan grafnir upp sem sundurlausar beinagrindur
síðar meir, þegar kristni var komin á Grænland, og jarðsettir aftur
í vígðri mold? Ef svo væri mætti merkilegt heita að engin kona er í
hópnum. Ef til vill er sennilegra að þetta sé hópur skipbrotsmanna,
sem týnt hafa lífi einhvers staðar langt í burtu og verið fluttir hing-
að. 1 íslensku handriti frá 17. öld segir frá Grænlendingi, sem kall-
aður var Líka-Loðinn. Hann „tók þar af auknefni sitt, að hann kann-
aði oft á sumrum norður óbyggðir og flutti lík manna til kirkju, er
hann fann í hellum og skútum, þar sem þeir höfðu af ísum eður
skipbrotum komist. En hjá þeim lágu jafnan ristnar rúnir um alla
atburði þeirra ófara og kvalninga“. Ekki var alltaf hægt að flytja
líkin í heilu lagi í kirkjugarðinn. Vegna flutningsins varð stundum
að láta nægja að hirða beinin, eins og frá er sagt í Einars þætti Sokka-