Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1999, Page 18
22
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
15. mynd. Fjöl Jrá Munkaþverá í Eyjafirði, líklega hluti af
dyraumbúnaði. Urfuru, 238 cm liár, með upphleyptu teinunga-
skreyti. Neðst teygist dýrshaus upp og teinungsstöngull kemur út
úr gapandi gininu. Þá bugðast tvöfaldur teinungur upp eftir allri
Jjölitmi. Stönglarnir tveir skerast og mynda þannig kringlótta
rciti. I reitunum má sjá tnyndir niaiina og dýra og jurtamyndir.
A neðri hlutanum, sem skertur er, virðast liafa verið Ijón. Stærsti
kringlóttijlöturinn, á Jjölinni miðri, hefur sýnt heilagan Gcorg á
hestbaki drepa drckann. Þar fyrir ofan er mynd af veiðimanni,
sem rekur spjót sitt í lijört, þá crfurðudýr með mannshöfuð. Það
er bara I efstu reitunum tveim sein mest ber á jurtaskreyti. Stórt
blóm á stöngli scm vefst i snigil brciðir úr sér efst. (Þjtns. 964.
Ljósm. Ivar Brynjólfsson.)
Útskurðurinn á fjölinni frá Munkaþverá er í
senn skenuntilegur og forvitnilegur. Tréskeranum
hefur vafalaust tekist að tjá það sem íyrir honunt
vakti, þótt skurðlist hans standist ekki fyllilega sam-
anburð við eldri útskurð sem varðveist hefur. Fjöl-
in ber keim af alþýðulist og því er örðugt að
ákvarða aldur útskurðarins út frá stílnum. Velta má
fyrir sér hvort fjölin hafi bjargast úr brunanum
þegar klaustrið og kirkjan á Munkaþverá brunnu
1429 eða hvort hún sé gerð eftir brunann.,7
Hæpið er að fjölin hafi verið raunveruleg dyra-
stoð. Hún er aðeins 3-4 cm að þykkt og gæti
fremur hafa verið skrautfjöl til hliðar við dyrastaf.38
Hliðstæð skrautfjöl hefur þá vitaskuld verið við
hina dyrastoðina og væntanlega hefur þá einnig
verið útskorin fjöl yfir sjálfum dyrum. Vel má
hugsa sér að slíkur dyraumbúnaður hafi verið á
kirkju eða öðru staðarhúsi á Munkaþverá.
Fjalabrotfrá Skjaldfötm
Islenskir tréskerar hafa áreiðanlega verið fastheldnir
á fornar hefðir líkt og starfsbræður þeirra í Noregi,
einkum þegar líða tók á miðaldir. Vegna þessarar
fastheldni er örðugt að ákvarða aldur fjalarinnar frá
Munkaþverá sem áður er nefnd og einnig þess út-
skurðar sem fjallað verður unr hér á eftir. Gildir