Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1893, Page 227
227
þjóð stóð hann jafnfætis Frey og vóru þeir tveir
æðstu guðirnir þar, en í Noregi var Þórr beinlínis
höfuðguð og tignaður niest allra guða, og hjelzt sú
dýrkun hans lengi hjá alþýðunni, jafnvel löngu ept-
ir að allir heldri menn vóru farnir að dýrka Óðin
þvi nær einvörðu, af því að skáldiu og höfðingjarn-
ir höfðu borið hann svoáhöndum sjer og hafið hann
til skýjanna. Frá Noregi fluttist dýrkun Þórs til ís-
lands, enda er hans ávallt getið í sögum íslendinga
sem hins máttkasta og æðsta guðs. Þjálfi fylgi-
sveinn Þórs þýðir »grafari« (der Grdber) og táknar
líklega hina þjótandi eldingu, sem grefur sig niður í
jörðina. Hann er sami og Þielvar, sá er getið er
í Gotasögu (Gtitasaga) og sem sagt er að fyrstur
hafi flutt eldinn til Gotlands.
Ungir norsk-íslenzkir guðir. Víðarr og
Váli eru báðir skáldtilbúningur, hinn fyrri upp
fundinn til þess að láta hann liefna Óðins í Ragna-
rökkri, og hinn síðari til þess að hefna dauða Baldrs
á Heði. Bragi er skáldið Bragi gamli Boddason,
sem hefur verið hafinn í guða tölu og gerður að
skáldagoði.
Gyðjurnar. Eins og hinn forni himinguð
greindist í mörg goðmögn, at því að verksvið hans
var svo fjölbreytt, eins klofnaði kona hans með tím-
anum í margar gyðjur. Nafn hennar var á fornhá-
þýzku Frija, engils. Fríg, fornsaxn. Fri, ísl. Frigg,
og svarar það til prijá (= eiginkona) i sanskrít.
Hún er hin móðurlega jörð, ástvinan, eða hreint og
beint »frúin«. En hún var þó einkum jarðgyðja, sem
tók hina dánu í skaut sitt (sbr. »falla í móðurætt« í
Njálu). Sem frú er hún einkum gyðja kvenna og
verndargyðja heimilisins og hjúskaparins. Iíún á
sjer mörg nöfn, hvert í sínu hjeraði. Á Norður-
15*