Eimreiðin - 01.01.1895, Side 9

9
unglinga mundi hafa aukið afl móður vorrar, Noregs, að mörkum.
Kiær reiknast svo til, að tap það, er Noregur hafi haft af fólks-
flutningunum hjeðan úr landi á árunum 1880—90, muni nema
hjer um bil 15 miljónum króna á ári. Auðvitað er þetta tap eltki
samgönguleysinu einu að kenna. En oss hefur þó fundizt við
eiga að nefna þetta i sambandi við samgöngumálið, því flutnings-
mennirnir hafa vafalaust rjett fyrir sjer í því, að landið gæti komizt
hjá miklu sameiginlegu tapi með því að leggja rneira kapp á að
auka og bæta þau samgöngufæri, sem nú á tímum hafa svo afar-
mikla þýðingu fyrir framfarir þjóðanna í efnalegu tilliti.
Hverjum augum sem menn líta á málið, hljóta rnenn þó að
játa, að þeir menn sjeu sannir föðurlandsvinir, sem eru að vinna
að því, að útvega efnaleg lífsskilyrði fyrir því, að margfalt fleira
fólki verði framfleytt í landinu en nú. »Hjer er gnægð akurlendis«,
ef vjer að eins höfum nægilegt þrek og þekkingu til þess að beita
plóginum og líta fram á við til þeirra hjálparmeðala, sem hag-
virkjafræðin gefur oss kost á að færa oss í nyt.
Flutningsmennirnir hafa ekki látið sitja við það, að Sýna yfir-
burði smábrautanna fram yfir vegina, og benda á hvað reynsla
annarra þjóða hefur sýnt í þvi efni á síðustu árum. Þeir hafa einnig
reynt að ryðja brautina fyrir hinar nýju járnbrautaframfarir með
algerlega nýjum og víðtækum lögum. I þeim brjóta þeir fyrst og
fremst algerlega bág við þær skoðanir, sem kalla má að járnbrauta-
löggjöf vor fyrir 50 árum síðan væri byggð á sem sjálfsögðum
grundvelli, nefnilega að járnbrautagjörð væri svo dýrt og stórkost-
legt fyrirtæki, að enginn gæti ráðizt í slíkt, nema rikið eða útlendir
miljónaeigendur eða fjelög, eins og enska fjelagið, sem þingið 1857
því miður veitti leyfi til að leggja hina svo kölluðu »aðalbraut«
eða Kristjaníu-Eiðsvallarbrautina og haida uppi lestaferðum á henni,
því reynslan hefur sýnt, að það var herfilegt glappaskot. Nú þegar
þriðjungsbrautirnar eða smábrautirnar eiga að fara að koma í staðinn
fyrir hinar gömlu akbrautir sem samgöngufæri hverrar einstakrar
sveitar, og hins vegar heldur ekki er um stærri eða kostnaðarsam-
ari fyrirtæki að ræða en svo, að sveitafjelögin og opt og tiðum ein-
stakir menn hefðu efni á að framkvæma þau, að minnsta kosti með
tillagi úr ríkissjóði, þá getur ríkið farið að láta minna til sín taka;
það getur látið sveitarfjelögin koma öllu á stað, en sjálft látið sjer
nægja að hafa umsjón með, hvernig frá því er gengið. Þar sem
nú þessar smájárnbrautir eru ekki annað en nýtt stig fram á við í