Eimreiðin - 01.01.1901, Blaðsíða 2

2
væri hægara að fá tóm til þess að nema og stunda bóklega iðn
en í Reykjavík. Par eru saman komnir svo margir lærðir menn,
að leitun er á fleirum á jafnlitlum bletti. Pó eru þar einstöku
menn, sem láta til sín heyra við og við. ÍM hefur stundum verið
fleygt, að hinir yngri menn hefði einhvern ímugust á fornfræði og
þesskonar. En hvort þetta er satt, veit ég ekki, og það er líka
undir því komið, hver »fornfræðin« er. En hitt er víst, hvað sem
sumir segja, að vér Islendingar erum nú einu sinni með því fæddir
og með því markinu brendir, að þykja mest koma til sögu og
þesskonar fræða. Jafnvel þeir menn, sem mest nýjabrumið er á
og ættu að vera fjarstæðastir handritagrúski og fornfræða-fágun,
eru stundum komnir út í sögu og fornfræði, fyr en nokkur veit
af, og rita langar bækur um. Ég minni á Landfræðissögu dr.
Porvalds Thóroddsens.
Eg geng að því vísu, að það séu aðeins þessi vísindi, og
engin nema þau, sem Islendingar geti framvegis, eins og hingað
til, afrekað nokkuð í, er sjálfstætt sé og gott. Að einn og einn
vekist upp í öðrum vísindum, efast ég ekki um, en þeir verða
aldrei nema undantekningar. Enda liggur oss næst sjálfum að
leggja sem mesta rækt og bezta við vora eigin sögu og vor eigin
fræði. Tað gera og allar aðrar þjóðir hver fyrir sig.
Einn af þeim fáu mönnum í Reykjavík, er af alvöru leggja
stund á vísindi og bókagerð, er skólastjóri, dr. Björn M. Ólsen.
Hann hefur ritað ýmislegt, bæði á dönsku og íslenzku, um rúnir
á Islandi til rits (á dönsku), ritgjörðir um Ara fróða og fleira, um
Sturlungu (í Safni til sögu íslands), og nú síðast um »Um kristni-
tökuna árið iooo og tildrög hennar«,'j bækling í stóru broti með
108 blaðsíðum.
Tað sem einkennir öll rit höfundarins, er fyrst og fremst góð
þekking á heimildarritum, þar næst skilmerkileg og ljós skipun
efnisins og greining, og í þriðja lagi lipurð í máli1) og allri ytri
meðferð efnisins. Af öllum ritum hans þykir mér langmest koma
til Sturlungu-ritgjörðarinnar og ber margt til þess. Auk þeirra
eiginlegleika, er nefndir voru, ber þessi ritgjörð alstaðar vott um
hugsunarrétta rannsóknaraðferð; enda er niðurstaða höf. að mestu
rétt, en efnið er víða erfitt og flókið. Tað er örsjaldan, að höf.
x) Einstöku sinnum bregður því fyrir hjá höf., að hann hefur danskar setningar
í huga og þýðir þær.