Eimreiðin - 01.01.1901, Blaðsíða 20

20
Hanti haföi að mestu leyti hrifið stjórntauma sveitarinnar úr
höndunum á Sigurði og tekið þá til sín, og nú voru, minsta kosti,
allir hinir yngri menn farnir að spyrja Pórð ráða, þegar eitthvað
óvænt bar að höndum. Peim þótti ekki ráð ráðið nema Pórður
væri með. Um þetta gat Sigurður aldrei hugsað gremjulaust.
Hann mundi öldina aðra, þegar hann hafði haft öll sömu völd í
sveitinni og Pórður hafði nú, eða freklega það. Og þessi breyt-
ing, þessi lítillækkun, á gamalsaldri, að vera minna metinn en
»ungur, óreyndur uppskafningur«, það var alt þessari »svo köll-
uðu mentun« að kenna og »skólaskröttunum«.
Ekki var furða þó Sigurði rynni í skap við þetta. Hann lét
heldur ekkert færi ónotað, til þess að niðra skólum og þekkingu
alþýðunnar og kendi »hálfmentunar-farganinu« um alt, sem af-
laga fór.
Pórður Snorrason á Hóli í Bæjarsveit var ungur bóndi þegar
saga þessi gerðist.
Snorri faðir hans var bláfátækur húsmaður þar í sveitinni og
hafði aldrei komist hærra í lærdóminum, en að læra stóra stílinn
í kverinu sínu. Honum hafði ekki dulizt, að gott mannsefni var í
honum Pórði litla, því þó hann þætti nokkuð tannhvass og ódæll
í uppvextinum, svo sem þegar hann, strákræfillinn sonur hans
Snorra í kotinu, hafði dirfzt að segja prestsbörnunum, að þau
hefðu vísvitandi rangt við í leiknum, þá sýndi hann það oft, að
hann var allvel greindur og að hann mundi ekki láta hlut sinn
framvegis, við hvern sem væri að skifta. Og oft þegar Pórður
var hvað æstastur, brosti karl faðir hans í kampinn, klappaði á
glókollinn sinn og tautaði, að oft yrði »góður hestur úr göldum
fola.« Hann var aldrei orðmargur karlinn. Snorra sárlangaði til
að láta Pórð læra til prests, en sá engin tök til þess. Aftur hélt
hann, að það mundi takast að koma honum í gegnum þennan
nýja alþýðuskóla, sem von var til að yrði stofnaður og svo margir
ætluðu að leita til. Svo varð það úr, að þegar Pórður var 20 ára
gamall, fór hann þangað og hafði sig áfram með því, að vinna
fyrir sér á sumrum, og með því, sem Snorri miðlaði honum af
fátækt sinni. Og hún var ekki árangurslaus skólaveran hans Pórðar.
Pað var ekki einungis að hann stæði sig bezt af öllum — var
efstur þegar hann fór, — hann lærði líka margt annað, sem ekki
var beinlínis kent í skólanum.
Hann sá margt nýtt, sem hann hafði aldrei séð áður og