Eimreiðin - 01.01.1901, Blaðsíða 48

48
Jón hafði boðið honum að byggja fundarhúsið hjá sér, og
hafði hann tekið fegins hendi við boðinu, því honum þótti Hóll of
illa settur í sveitinni, til þess að hafa þar fundarstað. Veita var
nær miðbikinu. Pá hafði Pórði ekki síður þótt vænt um, þegar
Jón baust til að gefa 40 krónur til byggingarinnar, enda þótt hann
gæti ekki skilið, hvernig Jón, sem naumast var bjargálnamaður,
gat látið svo mikið af hendi rakna; en hvað um það, krónurnar
komu sér vel og rausn Jóns varð gott vopn í höndum Þórðar, til
þess að herja fé út hjá öðrum.
En það hafði gengið töluvert öðruvísi með félagið, en hann
hafði óskað. Menn voru ekki farnir að læra að meta þekkinguna
rétt, lögðu meiri áherzlu á það, sem í svipinn gat skemt augum
og eyrum, og einmitt þess vegna varð hann þegar í byrjun að
draga úr þeim félagsstörfum, sem miðuðu til sannra nota, en hafa
meira um hönd af skemtunum, einkum danssamkomum, heldur en
öðru, sem hann þó hefði fremur kosið.
Honum duldist raunar ekki, að af félaginu hefðu stafað ýmsar
framfarir í sveitinni. Allir félagsmenn höfðu t. d. gert allmikið að
húsa- og jarðabótum, söng hafði farið fram til muna, líkamsæf-
ingar lcomist á, lestrarfýsn aukist og ýmsir siðir orðið mannúðlegri,
einkum meðferð á hreppsómögum, sem víða mátti nú orðið
heita góð.
En það var margt við þetta alt að athuga. Búnaðarfram-
kvæmdirnar þóttu honum um of einhliða, daufar og tilbreytinga-
lausar, slétturnar sléttaðar með sömu aðferð og garðarnir hlaðnir
með sömu gerð ár eftir ár, enda þótt það hefði sýnt sig, að hvort-
tveggja gat á annan veg betur farið. Eó sárnaði honum mest,
hvernig gekk með lestrarfélagið. Það vantaði ekki, að bækur
væru keyptar og lesnar, en það var, eins og karlinn sagði, »öfugt
samt«. Pær bækurnar, sem mest voru lesnar, voru: Púsund og
ein nótt, riddarasögur og útlendir eldhúsrómanar, af þeim, sem gátu
fleytt sér í dönsku, sem nú voru orðnir allmargir; en fræðiritin lágu
í kössum, ólesin af flestum. En til þess að halda félaginu við,
varð hann að láta að óskum fjöldans, enda þótt þær gengju í
öfuga átt við það, sem skynsemi hans sagði honum.
Pá sá hann líka glögt, að handavinna fór minkandi, iðjuleysi
fremur í vöxt, og fíknin í að komast að hinum svo kölluðu »fínni
verkum« var að verða að landfarsótt; ýms munaðarvörukaup voru
og að aukast og þetta alt vó meira en upp á móti þeim arði, sem