Eimreiðin


Eimreiðin - 01.09.1911, Side 65

Eimreiðin - 01.09.1911, Side 65
221 grundvallaði hana, væri því kærara, sem það væri við þá þjóð, sem vér höfum lengi átt saman við að sælda, sem á sama kynferði, og sömu sögu um langan aldur. í’að væri því kærara, sem vér sæjum þá ljósan vott þess, að Danir sé göfuglynd þjóð, sem ekki vill kúga þá, sem minni máttar eru« (NF. VIII, 18—19). Petta virðist nægilegt til aö sýna, að skilnabargosar vorra daga mundu ekki hafa átt sér neins góðs að vænta af Jóni Sig- urðssyni, ef hann hefði nú uppi verið. Hann mundi ekki einu sinni hafa talið þá í flokki »ærlegra Islendinga«, heldur nánast sem ósjálfráða þjóðféndur, stórhættulega sjálfstæði landsins útávið, gagnvart öðrum þjóðum; og hann mundi hafa skipað þeim á bekk með þeim, er ekki hefðu neitt *vit á stjórnmálum«. Annað virb- ist naumast af orðum hans ráðið. Niðurstaðan af þessum rannsóknum vorum verður þá í fám orðum sú, að »innlimun« og »skilnaði« var Jón Sigurðsson stækur á móti, og mjög andvígur »persónusambandi«. »Nýlendusamband« mundi hann hafa getað sætt sig við með ákveðnum skilyrðum, og án nýlendunafnsins, en »veldissamband« var það, sem hann barð- ist fyrir, og »málefnasamband« mundi hann hafa fúslega þegið. En margt fleira má læra af hinum pólitisku ritgerðum Jóns Sigurðssonar og framkomu. Meðal annars það, að það er sitt hvað, að vera stefnufastur stjórnmálamaður, sem aldrei missir sjónar á markinu, en kann þó ab hliðra til, þegar á þarf að halda, eða að vera einsýnn og óbilgjarn þrákálfur, sem anar áfram í ofstæki og blindni, hversu miklar torfærur sem verða á vegi hans. Eins og kunnugt er, var orðtak Jóns Sigurðssonar: »aldrei að víkja«, sem hann hafði látið grafa á innsigli sitt. Pví reyndist hann líka trúr, að því leyti, sem hann aldrei hvarf frá því marki, sem hann hafði sett sér, né þeim grundvallaratriðum, sem öll stefna hans bygðist á; en þau voru í sem fæstum orðum: innlend löggjöf og stjórn í sérmálum Islendinga og frjálst atkvæbi um samband þeirra við Dani. En þeir, sem halda, að hann hafi aldrei kunnað að víkja, eða hliðra til við andstæðinga sína og laga sig eftir kringumstæð- unum í hvert sinn, þeir misskilja hann hraparlega. Hann var of- mikill stjórnmálaspekingur til þess, að sjá ekki, að án slíks verður aldrei neitt áunnið í pólitík. Petta sýna líka glögglega ýms um- mæli hans, þó að fátt eitt verði hér tilfært. Patinig segir hann, að vel mætti sætta sig við sumskonar nýlendusamband, »þó það elcM fullnægði öllum kröfum vorum nii þegar í stað«, og að eins >5

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.