Eimreiðin - 01.09.1913, Page 55

207
líkt og áöur hjá Eggerti, að beinst var móti alþýðukveðskapnum;
fór Jónas Hallgrímsson að vísu heldur hart og ógætilega með
Sigurð Breiðfjörð, en svo var þeim ungu herrum meinlega við að
heyra, er »bragðdaufa rímu þylur vesæll maður«, eða að hlusta
á »leirburðarstagl og holtaþoku væl«. Að rímnaskáldin tæki
þeirri vandlæting illa, mátti til vorkunnar virða, því slíkum dóm-
um voru þeir síður en ekki vanir, enda skildu sumir það svo, að
allur alþýðukveðskapur ætti að fordæmast. En þeir áttu að vita
— og komust bráðlega í skilning um —, að sú var ekki mein-
ingin; hinn gamli létti og lausi kveðskapur með stökunni og ann-
arri arfgenginni braglist féklc grið að standa og heldur sér enn.
Hinsvegar tóku brátt töluverð áhrif Fjölnismanna að koma fram
hjá flestum hinum merkari alþýðuskáldum — áhrif til meiri vönd-
unar á málinu, svo og nokkuð svo í betra efnisvali og nýjum
háttabreytingum. Hjá Hjálmari verð ég að vísu var meiri áhrifa
frá Jóni Porlákssyni, einkum í meðferð máls og ríms, en hins, að
hann hafi líkt eftir Jónasi, og enn síður Bjarna.
Aftur er eitt skáld, og annað til, sem ég á eftir að nefna,
er báðir hafa verið snortnir af hinni nýju stefnu. Annar þeirra
var hinn alkunni Níels skdldi, lesinn maður og djúpgreindur, en
einrænn, stirfinn og hinn mesti sjálfbirgingur. Hann bauð að vísu
öllum öðrum skáldum byrgin, en stældi þau samt, þegar svo við
horfði, og má finna þess merki, ef athugað er, í kvæðum hans.
En af því smekkvísi Níelsar var minni, en vitsmunir hans, var
eftirstælingin röng eða óglögg og seyrð. Og þó eru hans beztu
ljóðmæli þess vel verð, að þau yrðu birt á prenti.
Hitt skáldið, sem sjáanlega orti í anda Fjölnismanna, og það
bæði með þekkingu og smekk, var Guðmundur Etnarsson (fræði-
manns á Mælifelli), faðir dr. Valtýs. Guðmundur stóð og nær
liinum lærðu skáldum og fræðimönnum, en nokkur hinna, er hon-
utn voru samtíða hér nyrðra, því að hann var maður skólageng-
inn og allvel framaður. Ýmsar vel kveðnar stökur og kviðlingar
eru til eftir hann, t. d.:
Hygginn ratar hófið bezt, Kalda vatnið kemur mér upp,
heimskum fatar jafnan flest; kippir doða úr taugum;
ódygð glatar gæfu mest, verkir sjatna um hrygg og hupp,
að geta ei batað sig, er verst. hverfur roði af augum.
Að öðru leyti vísa ég til þess, er dr. Valtýr segir í XIV. árgangi
EIMREIÐARINNAR, bæði um kveðskap alþýðu yfirleitt og um