Eimreiðin - 01.09.1913, Page 68

220
orðum höf., sem hann sjálfur alls ekki mundi vilja kannast við. Ég
hef. t. d. þekt ýmsar eftirhermur, og verð að segja, að fæstar þeirra
hafa skarað fram úr þeim, sem ekki gátu hermt eftir, í því að skilja
sálarlíf og tilfinningar annarra. En ef kenning höf. væri fylgt út í
yztu æsar, ættu eftirhermurnar að vera heimsins beztu mannþekkjarar.
En slík fjarstæða er auðvitað ekki meining höf. Yfir höfuð virðist
mér það næstum óskiljanlegt, að höf., sem þó er lærisveinn Bergsons,
og dáist mjög að honum, skuli ekki hafa athugað kenning sína í ljósi
framþróunarkenningar lærimeistara síns. Þá mundi höf. t. d. hafa
rannsakað nánar, hvernig á því stendur, að menn á lágu menningar-
stigi, eins og t. d. Lapplendingar, taka ósjálfrátt á sig meira eða minna
af svip og fasi þeirra, er þeir tala við, en að þá menn, er lengst eru
komnir í allri menning, t. d. mentaða Englendinga, örsjaldan hend-
ir slíkt.
En þrátt fyrir það, þótt höf. virðist hafa gert of mikið úr einni
aðferð vorri til að skynja sálarlíf annarra —elztu og óbrotnustu aðferð-
inni —og of lítið tillit tekið til þess, að »mönnunum munar — annaðhvort
aftur á bak — ellegar nokkuð á leið«, þá er svo mikið og margt á
bók hans að græða, að allir hugsandi alþýðumenn ættu að lesa hana.
Og óskandi væri, að höf. gæti fengið tíma og tækifæri til að taka sem
flest atriði heimspekinnar til alþýðlegrar meðferðar, á líkan hátt og
hann hefur gert í þessari bók.
B. Þ. BL.
HENR. CHRISTENSEN OG P. LAURIDSEN: LANDKORTA-
BÓK. Utgefandi Morten Hansen. Reykjavík.
Það var þarft verk, að gefa út þessa kortabók með íslenzkum
riöfnum, og hafi útgefandinn þökk fyrir. í’að hlýtur að vera einhver
munur að kenna bömunum með þessum kortum, eða landabréfum
með tómum útlendum nöfnum, eins og menn hingað til hafa verið
neyddir til að gera. Og þar við bætist, að kortin era bæði skýr og
virðast mjög heppilega valin; því auðvitað er ekki hægt í jafnlítilli
kortabók að sýna alt, sem fyrir kann að koma í landafræðisbókum.
En ekki hefur það verið vandalaust, að velja íslenzku nöfnin á
stundum, einkum þar sem til eru tvö nöfn, annað fomt, en hitt nýrra,
enda gætir þar stundum nokkurrar ósamkvæmni. Þannig er danski
bærinn Odense kallaður »Óðinsvé«, en gengið fram hjá nýrra nafninu
»Óðinsey«, þó einmitt það sé algengast í fornritum vorum. Aftur er
sænski bærinn Malmo nefndur »Málmey«, þó forna nafnið sé »Málm-
haugar*. Store Bælt og Lille Bælt era kölluð »Störabelti« og «Litla-
belti«, þó fomislenzku nöfnin séu »Beltissund« og »Meðalfararsund«.
Sömuleiðis er Nordsoen kallaður »Norðursjórinn«, þótt forna nafnið sé
»Englandshaf«, en aftur fær Ostersoen að halda sínu forna nafni »Eystra-
salt«, þar sem þó »Austursjórinn« hefði verið í samræmi við »Norður-
sjórinn*. Stundum eru íslenzku nöfnin ein sett (t. d. Arós, Álaborg,
Rípar, Kaupmannahöfn, Helsingjaeyri, Fribrikshöfn), en annarstaðar
vantar þau alveg, þótt þau séu algeng í fornritum vorum (t. d. Dyfl-
inn, Hringstabir, Randarós, Jörungur = Dublin, Ringsted, Randers,
Hjörring). Eitt nafn hefir og fengið algerlega ranga mynd: Vébjargir