Morgunblaðið - 10.01.2002, Blaðsíða 26

ERLENT
26 FIMMTUDAGUR 10. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
BANDARÍKJAMENN leita nú
ákaft að manni sem talinn er standa
næstur Sádí-Arabanum Osama bin
Laden en talið er að honum hafi ver-
ið falið að tryggja áframhaldandi
starfsemi útibúa al-Qaeda-hreyfing-
arinnar um heim allan. Jafnframt
þykir hugsanlegt að maðurinn, Abu
Zubeida, hafi verið sá sem hélt uppi
tengslum milli bin Ladens og ann-
arra sem skipulögðu hryðjuverkin í
Bandaríkjunum 11. september sl. og
síðan þeirra sem framkvæmdu þau.
Zubeida, sem sagður er heita réttu
nafni Zain al-Abidin Muhammad
Husain, er talinn standa á þrítugu.
Það hefur að vísu reynst erfitt að slá
nokkru föstu um þennan huldumann
en bandarísk yfirvöld fullyrða þó að
hann sé Palestínumaður og að hann
eigi rætur að rekja til Gaza-strand-
arinnar.
Ekki er útilokað að Zubeida sé
þessa stundina við hlið bin Ladens
sem reynir að fara huldu höfði
(þ.e.a.s. ef hann er ekki fallinn) á
meðan hans er leitað dyrum og
dyngjum. Yfirvöld í Bandaríkjunum
óttast hins vegar að Zubeida hafi,
ólíkt bin Laden og hans nánasta að-
stoðarmanni, Ayman Zawahiri,
sloppið frá Afganistan til Pakistan
og að þaðan hafi hann getað farið
nánast hvert sem er í því skyni að
blása lífi í grasrót al-Qaeda-samtak-
anna.
Fullyrt er að Bandaríkjamenn
álíti Zubeida hættulegri en Zawahiri
sem fyrst og fremst er sagður kenni-
maður. Er m.a. talið að Zubeida hafi
nú tekið að sér hlutverk Mohamm-
eds Atef, sem féll í loftárásum
Bandaríkjanna á Afganistan í des-
ember, sem helsti hernaðarsérfræð-
ingur al-Qaeda.
Zubeida mun hafa sterk tengsl við
ýmsa selluleiðtoga al-Qaeda í öðrum
löndum en þau hefur hann ræktað
sem tengill yfirstjórnar samtakanna
við hinar ýmsu landsdeildir. Þessir
menn hafa áreiðanlega getað séð
Zubeida fyrir öruggu húsaskjóli,
fjárhagslegum stuðningi og nægum
mannskap til þess að tryggja framtíð
al-Qaeda, jafnvel þó að bin Laden
verði handsamaður eða drepinn.
Vitna bandarískir stjórnarerind-
rekar hér til plaggs, sem fannst í
Afganistan, sem tekur fram að til-
teknir forystumenn al-Qaeda verði
ávallt að koma sér undan á flótta, sé
vígi þeirra við það að falla, svo
tryggja megi að samtökin lifi til að
láta til sín taka á nýjan leik.
„Zubeida er eins konar yfirmaður
alþjóðatengsla fyrir al-Qaeda,“ sagði
ónafngreindur heimildarmaður The
Los Angeles Times en hann staðfesti
að yfirvöld legðu nú allt kapp á að
hafa hendur í hári Zubeidas. „Starf
hans fólst m.a. í því að stýra starf-
semi þjálfunarbúða al-Qaeda. Hann
smyglaði hryðjuverkamönnum til
Afganistan, þjálfaði þá og kom síðan
aftur til heimalanda þeirra, eða til
þeirra landa þar sem al-Qaeda vildi
að þeir tækju sér bólsetu.“
„Hann er afar mikilvægur hlekkur
í vélinni og væri sannarlega líklegur
kandídat til að taka við af bin Laden,
hverfi hann af sjónarsviðinu,“ bætti
heimildarmaðurinn við.
Zubeida er sagður hafa átt beinan
þátt í skipulagningu flestra, ef ekki
allra, helstu verka al-Qaeda á und-
anförnum árum. Má þar nefna
hryðjuverkin við sendiráð Banda-
ríkjanna í Mózambík og Kenýa sum-
arið 1998, þar sem 224 fórust, og til-
raunir til að sprengja upp
alþjóðaflugvöllinn í Los Angeles.
Sömuleiðis er talið að hann hafi átt
þátt í árásinni á bandaríska herskip-
ið Cole í Jemen í hitteðfyrra, en þar
létust 17 hermenn.
Hefur notast við ótal dulnefni
Af þeim sem standa bin Laden
næst er Zubeida sá sem flakkar
heimshorna á milli til að gæta að því
að allt sé með felldu í starfsemi al-
Qaeda. „Hann er afar góður í þessu,
þ.e. að ferðast um heiminn í dular-
gervi og með fölsk vegabréf. Ég held
ekki að neinn viti hvar hann heldur
sig núna en sannarlega myndu allir
vilja hafa hendur í hári hans,“ sagði
heimildarmaður sem starfaði að
rannsókn hryðjuverka í stjórnartíð
Bills Clinton Bandaríkjaforseta.
Er talið að Zubeida hafi notað
a.m.k. 37 önnur nöfn á ferðum sínum
og hefur hann notast við vegabréf út-
gefin í Tyrklandi, Egyptalandi,
Jórdaníu, Sádí-Arabíu, Súdan og
Marokkó.
Ef marka má gögn FBI er nafnið
Osama Sweden meðal þeirra dul-
nefna, sem hann hefur notað, en vit-
að er að nokkrir íslamskir öfgamenn
frá Svíþjóð voru við þjálfun í búðum
al-Qaeda í Afganistan þegar Zubeida
var yfirmaður þeirra árið 1998.
Bandaríkjamenn leita manns sem talinn er hugsanlegur arftaki Osama bin Ladens
Sagður reyna að
blása lífi í gras-
rót al-Qaeda
Reuters
Afganskur hermaður les í kóraninum þar sem hann stendur vörð um þjóðveginn milli Kabúl og Bagram-
flugvallar í útjaðri borgarinnar. Bagram-flugvöllur er eini alþjóðaflugvöllurinn í Afganistan.
Washington. Los Angeles Times.
BARÁTTA múllans Abdelrrahuf
gegn grimmd og kúgun í Afganistan
hefur fyrir löngu tryggt honum sess í
hjarta íbúa Kabúl. Allar þær stjórn-
ir, sem ríkt hafa í landinu síðustu
tuttugu árin, hafa hins vegar séð
ástæðu til að fangelsa hann og pynta
enda hefur hann fordæmt þær allar
fyrir grimmdarverk.
Abdelrrahuf, sem á sínum tíma
kallaði Burhanuddin Rabbani, fyrr-
verandi forseta Afganistan, „morð-
ingja“ og Mohammed Omar, leiðtoga
talibanastjórnarinnar, „emír allra
glæpamanna“, hefur áunnið sér virð-
ingu Afgana fyrir staðfestu sína.
„Fólkinu líkar vel við mig því ég veiti
þeim hjálparhönd og af því að ég
styð við bak þeirra. Þeir sem veita
öðrum liðsinni er sjálfum launað með
velvild,“ segir hann, þegar hann er
beðinn um að útskýra vinsældir sín-
ar.
Stjórnvöldum hefur hins vegar
ekki verið jafn vel við Abdelrrahuf,
og skiptir þá engu hver hefur verið
við völd. Var hann fangelsaður þrisv-
ar sinnum í tíð talibana, sem réðu
ríkjum í Afganistan 1996-2001.
Alþjóðasamfélagið þarf að hafa
auga með Hamid Karzai
Grimmastir voru þó útsendarar
kommúnistans Najibullah sem pynt-
uðu Abdelrrahuf miskunnarlaust.
Hefur hann þrjú stór ör á fótleggj-
unum því til sönnunar, tvö á þeim
hægri og eitt á þeim vinstri, risavax-
in göt í holdið sem undirmenn Naji-
bullahs veittu honum.
„Ég var andsnúinn kommúnista-
stjórn Najibullahs en þegar Rabbani
komst til valda [1992-1996] var ég
honum líka andsnúinn því hann
sagðist ætla að drepa alla kommún-
ista – þurrka þá út – og af því að
hann sakaði íbúa Kabúl um að hafa
verið flugumenn Sovéthers,“ segir
Abdelrrahuf nú.
„Þeir lögðu Kabúl í rúst, eyðilögðu
heimili fólks. Þess vegna kalla ég
Rabbani morðingja,“ bætir hann við.
Talibanar voru þó grimmari en
Rabbani, segir hann. „Þeir drápu
fólk, börðu það og niðurlægðu. “Íbú-
ar Kabúl bera allir mikla virðingu
fyrir Abdelrrahuf. Dá konur hann
t.a.m. fyrir að mótmæla opinberlega
þeim tilskipunum talibana að konur
ættu ávallt að bera búrku til að hylja
líkama sinn og andlit, og að þær
mættu ekki vinna utan heimilisins
eða stunda nám.
Lýsti Abdelrrahuf þeirri skoðun
sinni opinberlega í síðasta mánuði,
þegar bráðabirgðastjórn Hamids
Karzais tók við völdum, að konur
ættu aftur að fá að gerast fullgildir
meðlimir samfélagsins.
Abdelrrahuf á skiljanlega erfitt
með að treysta nokkrum valdhöfum,
en hann segist þó mun rórri eftir að
Karzai tók við stjórnartaumunum,
enda fylgist Bandaríkjamenn,
Frakkar og önnur stórveldi grannt
með gjörðum hans. „Fólk er ánægt
með Karzai af því að það veit að hann
nýtur stuðnings alþjóðasamfélags-
ins.“
Hann varar hins vegar við því að
Karzai sé umkringdur þeim sömu
mönnum og lögðu Afganistan í rúst á
árum áður og segir að umræddir
menn myndu endurtaka leikinn ef
þeir fengju færi til þess. „Ef alþjóða-
samfélagið er ekki á bremsunni þá
munu bandingjarnir og blóðbaðið
snúa til baka,“ sagði múllann Ab-
delrrahuf.
Íbúar Kabúl hafa múllann Abdelrrahuf í miklum metum
Ávallt verið þyrnir
í augum valdhafa
Kabúl. AFP.
MARJAN, fimmtugt karlljón sem
býr í dýragarðinum í Kabúl, á
von á hjálp frá alþjóðlegri sendi-
sveit sérfræðinga sem eru á leið
til borgarinnar til þess að huga
að þeim fáu dýrum sem eftir eru
í dýragarði borgarinnar. Marjan
hefur dvalið í dýragarðinum í 47
ár og missti annað augað þegar
afganskur skæruliði kastaði
handsprengju inn í búrið til hans.
Sérfræðingahópurinn er vænt-
anlegur til Kabúl í dag, en hann
hefur notið góðs af mikilli samúð
sem vaknaði í Ameríku og Evr-
ópu þegar herför Bandaríkja-
manna í Afganistan leiddi í ljós
hvernig málum var komið í dýra-
garðinum og bágt hlutskipti dýr-
anna þar, sem mörg dóu í stjórn-
artíð talibanahreyfingarinnar.
Hefur almenningur látið þúsundir
punda og dollara af hendi rakna
til að endurbyggja megi dýra-
garðinn.
Sérfræðingarnir héldu frá
London í gær, og eru á vegum
Heimssamtaka um dýravernd og
forystumenn hópsins eru Gerard
Huertas og John Walsh, en þeir
hafa báðir mikla reynslu af því
að meðhöndla dýr sem orðið hafa
fórnarlömb stríðsátaka. Einnig
munu sérfræðingarnir kanna
ástand dýra annars staðar í land-
inu, t.d. búpenings og flækings-
hunda. Er hópurinn reiðubúinn
til að veita dýrunum fyrstu hjálp,
þ. á m. við hungri og vökvask-
orti.
Heimssambandið hefur þegar
komið á reglulegum matarsend-
ingum til dýranna í garðinum í
Kabúl – sem áður fyrr var vel
þekktur – en þar eru, auk Mar-
jans, t.d. björn, úlfar og apar.
Reuters
Dýrin í Kabúl fá hjálp