Morgunblaðið - 10.01.2002, Blaðsíða 28

LISTIR
28 FIMMTUDAGUR 10. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
EINN fremsti tónlistarmaður okk-
ar Íslendinga í dag, Ásdís Valdi-
marsdóttir, leikur einleik á tónleik-
um Sinfóníuhljómsveitarinnar í
kvöld. Hún leikur víólukonsert eftir
Paul Hindemidth, Der Schwan-
endreher, sem byggður er á göml-
um þjóðlögum. Á efnisskrá tón-
leikanna er einnig Sjöstrengjaljóð
eftir Jón Ásgeirsson, og 3. sinfónía
Beethovens, Eroica. Stjórnandi á
tónleikunum er Rússinn Alexander
Anissimov.
Ásdís Valdimarsdóttir lauk
meistaraprófi í fiðluleik frá Juill-
iard-skólanum í New York, og
stundaði síðan framhaldsnám hjá
einum þekktasta víóluleikara í
heiminum í dag, Nobuko Imai. Að
námi loknu hefur Ásdís starfað
bæði í Bandaríkjunum og á megin-
landi Evrópu og oft með heims-
þekktum listamönnum svo sem
Heinrich Schiff, Gidon Kremer og
Sandor Vegh og hljómsveitum á
borð við Mozartleikarana í Lund-
únum, Einleikarasveit Lundúna, og
Rússnesku þjóðarhljómsveitina,
Kammersveit Evrópu, og Skosku
kammersveitina. Árið 1995 gekk
hún til liðs við heimsþekktan
strengjakvartett, Chilingirian
strengjakvartettinn í London. Þótt
ótrúlegt megi virðast er þetta í
fyrsta sinn sem Ásdís Valdimars-
dóttir leikur einleik með Sinfóníu-
hljómsveit Íslands. Hún hefur þó
komið nokkrum sinnum heim og
leikið kammermúsík, bæði með
Chilingirian kvartettnum á Listahá-
tíð 1998, og með íslenskum tónlist-
armönnum, síðast á Reykholtshátíð
í sumar.
„Ekki nógu rómantísk týpa“
Þetta er í fyrsta sinn sem Ásdís
leikur þetta verk Hindemiths, og
það er jafnframt í fyrsta sinn sem
það heyrist á Íslandi. „Hindemith
er þarna á mjög ljóðrænum nótum
og mun lýrískari en fólk þekkir af
mörgum öðrum verkum hans.
Fyrsta þáttinn kallar hann: Milli
fjalls og dalsins djúpa og annar
þátturinn með yfirskriftina: Laufg-
astu, litla linditré – gaukurinn á
gerði sat; þar notar Hindemith
gamalt þjóðlag eða sálm sem heyr-
ist af og til hjá blásurunum, en víól-
an skreytir það. Síðasti kaflinn er í
tilbrigðaformi og kallast Ert þú
ekki svanahirðirinn?“
Hindemith var sjálfur víóluleikari
og segir Ásdís að hann hafi samið
verkið fyrir sjálfan sig. „Hindemith
lék verkið sjálfur, en víóluleikarar
hans tíma voru ekkert hrifnir af því
hvernig hann spilaði það, eða
hvernig hann lék yfir höfuð önnur
verk. Hann þótti ekki nógu róm-
antísk týpa. Hann lék til dæmis síð-
asta þáttinn nákvæmlega á þeim
hraða sem hann skrifaði – alveg eft-
ir taktmælinum, en þar var hálf-
nótan hundrað og þannig hafði hann
það. En ég er oft búin að hlusta á
þetta, og það spilar það enginn jafn-
hratt og beint áfram og Hindemith
gerði. Það má segja að hann hafi
samið músíkina, en gleymt svo
sjálfur að spila hana með músík.“
Aðalstarf Ásdísar er að leika með
Chilingirian kvartettnum, en því
starfi fylgir einnig kennsla í Royal
College of Music í London. „Þetta
er sjöundi veturinn minn með Chil-
ingirian, en ég kem líka fram sem
gestur víða, til dæmis með Skosku
kammersveitinni, sem er mjög gam-
an, en þar leiði ég víólurnar. Það er
gaman að því að gamli kennarinn
minn Steve King, sem kenndi mér
hér heima, þegar hann lék með Sin-
fóníuhljómsveit Íslands, hann leikur
þar. Ég er að spila alls konar tónlist
og þetta er bara mjög gaman.
„Þarf að vera stór og flottur
salur fyrir hljómsveitina“
En það er líka mjög gaman að
koma heim að spila. Hljómsveitin er
alveg meiriháttar góð. Mér finnst
það þó algjört hneyksli að kosninga-
loforð borgarstjóra um tónlistarhús
skuli ekki vera komið lengra á veg.
Það er ekki einu sinni byrjað að
grafa fyrir nýju tónlistarhúsi. Það
er algjört hneyksli að svona frábær
hljómsveit skuli ekki hafa almenni-
legt húsnæði. Er hún ekki búin að
sanna sinn tilverurétt nógu oft með
verðlaunum og viðurkenningum og
vel heppnuðum tónleikaferðum til
útlanda og frábærum tónleikum hér
heima? Ég get ekki sagt það nógu
oft að það er fyrir neðan allar hellur
að þessi hljómsveit skuli ýmist vera
að spila í bíóhúsi eða handboltahöll.
Meir að segja í Þrándheimi er stórt
og mikið tónlistarhús með stórum
sal og kammermúsíksölum, og á
Grænlandi er komið gott tónleika-
hús. Og svo er alltaf verið að tala
um hvað Ísland standi framarlega á
öllum sviðum! Þetta er meiriháttar
hneyksli.“
Ásdísi er heitt í hamsi þegar um-
ræðan snýst um tónlistarhús, enda
er hún sjálf vön því að spila í bestu
húsum sem völ er á. En hvernig
vildi hún sjá þeim málum borgið?
„Ég myndi vilja fá finnskan arki-
tekt til að hanna tónleikasalina í
tónlistarhúsinu – Finnarnir eru svo
klárir í því. Það þarf að vera hægt
að breyta hljómburðinum eftir því
hvernig hópur er að spila í salnum,
og eftir því hvort um tónlist eða tal
er að ræða. Það þarf að vera stór og
flottur salur fyrir hljómsveitina, og
annar minni fyrir kammermúsík.
Svo á auðvitað að byggja sérstakt
óperuhús, með öllum þeim búnaði
sem það þarfnast.“ Þegar Ásdís fer
aftur til Englands bíða hennar æf-
ingar með Chilingirian kvartettin-
um fyrir tónleikaferð til Bandaríkj-
anna og svo til Kýpur. „Eftir það
ætla ég svo að taka mér smáfrí, því
ég ætla að ættleiða litla stelpu frá
London.“
Svanur ber undir
bringudúni banasár
Jón Ásgeirsson samdi Sjö-
strengjaljóð árið 1968 og upphaf-
lega var það hugsað sem hluti af sjö
þáttum fyrir strengi, sem ekki varð
þó framhald á og stendur Sjö-
strengjaljóðið stakt. Eins og nafnið
gefur til kynna er verkið samið fyrir
sjö strengjaraddir, en það er byggt
á upphafsstefi sönglagsins Svanur
ber undir bringudúni banasár eftir
Jón sjálfan. Lagið samdi hann í
Neskaupstað 1956, við minningar-
ljóð Þorsteins Valdimarssonar um
Inga T. Lárusson. Stef lagsins er
tólf tóna stef en er þó ómblítt, og
ber Sjöstrengjaljóð með sér hinn
sterka þjóðlega tón sem einkennir
mörg verka Jóns. Hér má heyra
kröftug stökk þar sem fimmundir
koma við sögu, en lengst af er verk-
ið þó líðandi og angurvært, í stíl við
heiti sönglagsins sem það er byggt
á.
Meðalmaðurinn
Eftir hlé leikur hljómsveitin einn
mesta stríðsfák tónbókmenntanna,
þriðju sinfóníu Beethovens, Eroicu,
sem stundum er kölluð Hetjuhljóm-
kviðan. Beethoven tileinkaði verkið
Napóleon Bónaparte, sem hann
taldi holdgerving nýrra þjóðfélags-
hugmynda um frelsi, jafnrétti og
bræðralag. Þegar Napóleon tók sér
keisaratign er sagt að Beethoven
hafi orðið sárreiður, þurrkað til-
einkunina til Napóleons út úr frum-
riti verksins, og sagt: „Hann er þá
bara eins og hver annar meðalmað-
ur.“
Tónleikarnir hefjast að vanda kl.
19.30 í Háskólabíói.
Gleymdi músíkinni
í eigin músík
Morgunblaðið/Ásdís
Ásdís Valdimarsdóttir á æfingu með Sinfóníuhljómsveit Íslands.
Ásdís Valdimarsdóttir leikur með
Sinfóníuhljómsveit Íslands
GUÐRÚN Hallfríður Bjarnadóttir,
Hadda, dvelur nú og starfar á gesta-
vinnustofunni í Skaftfelli, menning-
armiðstöð Seyðisfjarðar. Hadda er
menntuð í vefnaði, handverki, papp-
írsgerð, sútun, silkimálun, tau-
þrykki, textíl, þjóðbúningasaum og
hefur sérhæft sig í gömlu hand-
verki. Hún starfar sem kennari við
Menntasmiðju kvenna og í Punkt-
inum á Akureyri. Hadda stendur
fyrir námskeiði í kertagerð nú á
laugardag í Skaftfelli. Kennt verður
að steypa kerti eins og gert var á Ís-
landi hér áður fyrr.
Sýningarlok
Sýningu Magnúsar Reynis Jóns-
sonar ljósmyndara og Birgis Andr-
éssonar myndlistamanns, „Fossar í
firði“, lýkur á sunnudag. Skaftfell er
opið á laugard. og sunnud. kl. 14-18.
Kertagerð í Skaftfelli