Morgunblaðið - 13.04.2003, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 13. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ENN á ný eru málefni Ís-lensku óperunnar og Tón-listarhúss í deiglunni.Fyrir nokkru var greintfrá því í fréttum að kostn-
aður umfram tekjur af hverri sýn-
ingu Íslensku óperunnar á Macbeth
eftir Verdi hefði numið um 1,2 millj-
ónum króna. Skýringar Óperunnar
voru þær að salurinn í Gamla bíói
væri einfaldlega of lítill, til þess að-
gangseyrir greiddi kostnað af sýn-
ingunni. Fram kom í máli óperu-
stjórans Bjarna Daníelssonar að ef
Óperan hefði átt þess kost að sýna
verkið í 7–800 manna hefði hver
sýning komið út á sléttu. Þar sem
löngu var uppselt á allar sýningar
hljóp Vinafélag Óperunnar undir
bagga, og gaf Óperunni 1,2 milljónir
króna, svo efna mætti til einnar
aukasýningar og gefa þar með fleir-
um möguleika á að sjá sýninguna,
sem fékk mjög góðar viðtökur. For-
maður Vinafélagsins, Tómas Heið-
ar, notaði um leið tækifærið til að
benda á hagkvæmni þess að Óperan
fengi inni í Tónlistarhúsinu sem rísa
mun við hafnarbakkann í Reykja-
vík. Hann nefndi sérstaklega hag-
ræðið af sambýlinu við Sinfóníu-
hljómsveit Íslands, en það eru að
mestu félagar úr Sinfóníuhljóm-
sveitinni sem skipa hljómsveit Ís-
lensku óperunnar. Þar myndi spar-
ast mikill kostnaður við aðstöðu
hljómsveitarfólks og ávinningurinn
augljós. Hagræðið næði einnig til
sameiginlegra starfsþátta á við
skrifstofuhald, miðasölu og fleira
þvíumlíkt, auk þess sem húsið nyti
þess að fjölbreytt tónlistarstarfsemi
væri þar innan dyra.
Óperan hafði sínar ástæður
fyrir að vilja ekki vera með
Nefnd menntamálaráðherra um
tónlistarhús skilaði áliti sínu í júní
1997 þar sem mælt var með bygg-
ingu hússins og ákveðnar tillögur
lagðar fram um gerð þess. Gert var
ráð fyrir 1.200–1.300 manna tón-
leikasal og 300–400 manna sal fyrir
ráðstefnur og minni tónleika. Fram
kom að Íslenska óperan hefði ekki
óskað eftir að vera með, vegna þess
að hún teldi tónleikasalinn of stóran
fyrir aðstæður Óperunnar. Einnig
var ljóst að málamiðlun um hljóm-
burð salarins myndi hugsanlega
spilla samstöðu tónlistarmanna um
byggingu hússins. Í Morgunblaðs-
viðtali í júní 2001 sagðist nýr óp-
erustjóri, Bjarni Daníelsson, virða
ákvörðun fyrri óperustjóra um að
Óperan ætti ekki erindi í Tónlistar-
hús, eins og skipulag þess var þá
fyrirhugað. Hann tók fram að ef for-
sendur breyttust, og málið yrði tek-
ið upp aftur af hálfu hins opinbera,
myndi Óperan óska eftir því að fá að
vera með. Í september 2001 fól
stjórn Íslensku óperunnar óperu-
stjóra svo að kanna hug ríkis og
borgar til þess að Íslenska óperan
kæmi að byggingu Tónlistarhússins
og bauð Gamla bíó sem fjárhagslegt
framlag uppí kostnað.
En hvað breyttist, – hvaða for-
sendur voru orðnar breyttar frá því
að fyrri óperustjóri, Garðar Cortes,
gaf upp á bátinn væntingar um að
Óperan fengi inni í Tónlistarhúsinu?
Eitt af því sem breyst hefur er að í
dag er rætt um að í húsinu verði þrír
salir, 1.500 manna sinfónískur tón-
leikasalur, minni æfinga- og tón-
leikasalur sem tæki um 450 manns í
sæti og síðan sérstakur 750 manna
ráðstefnusalur.
Langur tími áður en viðlíka
átak verður gert í tónlistinni
Bjarni Daníelsson óperustjóri
segir að miðað við þessar hugmynd-
ir sem nú séu uppi um sali Tónlistar-
hússins, séu góð rök fyrir því að
ræða málið til hlítar og kanna hvort
það sé ekki svo ákjósanlegt að Ís-
lenska óperan fái aðild að Tónlistar-
húsinu, að það beri að skoða þann
möguleika vandlega. Hann segir að
þrátt fyrir misskilning þar um, hafi
Óperan aldrei sýnt því áhuga að fá
inni í stærsta salnum. Hann félli
hvorki að hugmyndum Óperunnar
um samfellu í starfseminni, – væri
einfaldlega of stór, né væri ástæða
til að tefla í tvísýnu samstöðu tón-
listarfólks um að stóri salurinn væri
fyrst og fremst hannaður fyrir sin-
fóníska tónlist. Óperan hefur auga-
stað á 750 manna sal, sem er um það
bil sú salarstærð sem myndi henta
Óperunni eins og fram hefur komið.
„Það er verið að reisa byggingu
fyrir tónlistarlífið – tónlistarhöll, og
ef maður reynir að skyggnast inn í
framtíðina og velta fyrir sér hvílíkur
áfangi í uppbyggingu aðstöðu fyrir
tónlistarlífið þetta verður, þá er erf-
itt að komast að annarri niðurstöðu
en þeirri að langur tími muni líða
áður en viðlíka átak verður gert.
Mér sýnist að það sé verið að byggja
hús til hundrað ára eða svo. Ef það á
að byggja þessa höll, þá skiptir máli
að hún nýtist vel, og að þar verði
mikið líf. Óperan sem nú siglir hrað-
byri inn í það að vera með samfellda
dagskrá yfir vetrarmánuðina, og
þess vegna yfir allt árið, með
kannski um 60–100 uppákomur á ári
yrði geysilega góð viðbót við þessa
tónlistarhöll. Það eina sem nú er
fastákveðið með tónleikasalina tvo
eru 55 tónleikar á ári hjá Sinfón-
íuhljómsveit Íslands. Þá eru eftir
310 dagar í árinu og það út af fyrir
sig mælir með því að önnur stofnun
sem er með fasta dagskrá, sem þar
að auki þarf að hafa nána samvinnu
við Sinfóníuhljómsveit Íslands,
verði þarna inni,“ segir Bjarni.
Hann segir líka nauðsynlegt að sjá
hlutina í samhengi við það sem fyrir
er og það sem vantar. Augljóst sé að
ef Íslenska óperan eigi að þróast
eins og efni standa til, þurfi hún
betri aðstöðu fljótlega.
„Það hefur verið talað um að
breyta gömlum húsum. Það var
lengi hugmynd uppi um að breyta
Gamla bíói og nú eru uppi vanga-
veltur um að breyta Borgarleikhús-
inu og aðlaga það þörfum til óperu-
flutnings. Það hefur líka verið nefnt
að Þjóðleikhúsið taki aftur við óp-
eruflutningi og auðvitað hafa líka
verið uppi hugmyndir um nýbygg-
ingu fyrir Óperuna. Allt er þetta út
af fyrir sig gott og blessað sem hug-
myndir, en mér finnst forgangsröð-
unin vera sú að athuga og raunveru-
lega komast að niðurstöðu um það
hvort Óperan geti fengið inni í Tón-
listarhúsi sem er óbyggt og ekki
einu sinni búið að hanna. Þar er
möguleiki núna, sem mörg sterk rök
mæla með. Þó að það kosti eitthvað
til viðbótar, þá er augljóst að það
eru sambærilegar upphæðir og þær
sem myndi þurfa til að breyta göml-
um húsum, og miklu lægri upphæð
en myndi þurfa til að byggja sjálf-
stætt og sérstakt óperuhús. Þess
vegna finnst mér þetta mjög æski-
legt.“
Hugmyndir um sali hússins hafa
verið að breytast
Bjarni segir um þróun málsins að
hugmyndir um húsið hafi breyst á
fáum árum, frá því að verið var að
ræða um einn stóran tónlistarsal og
einn minni fjölnotasal fyrir ráð-
stefnur og tónleikahald.
„Einhvern tíma um árið 2000
breyttust hugmyndirnar um húsið.
Stóri salurinn var stækkaður, og
ákveðið var að minni salurinn yrði
hreinn tónleikasalur, og svo yrði til
þriðji salurinn sem tæki ráðstefnu-
haldið. Þegar þetta kom fram höfðu
aðstæður hjá Íslensku óperunni líka
breyst. Hugmyndir um að byggja
við Gamla bíó voru gefnar upp á bát-
Tónlistarhús til hundrað ára
Í umræðunni um Tónlistar-
hús hafa ítrekað spunnist
blaðaskrif og deilur um það
hvort óperuflutningur eigi
að vera þar mögulegur og
hvort húsið eigi að hýsa Ís-
lensku óperuna. Bergþóra
Jónsdóttir ræddi við Bjarna
Daníelsson óperustjóra,
sem segir það forgangsatriði
að komast að niðurstöðu
um það hvort Óperan geti
fengið inni í Tónlistar-
húsinu.
Bjarni Daníelsson óperustjóri segir að þegar Óperan hafnaði því að vera með í Tónlistarhúsi, hafi það ráðið að skipulag hússins sem þá var uppi á borðinu hafi ekki
hentað Óperunni og einnig hafi verið uppi hugmyndir um að byggja við Gamla bíó. Þessar forsendur hafi nú breyst.
’ Mér finnst forgangs-röðunin vera sú að at-
huga og raunverulega
komast að niðurstöðu
um það hvort Óperan
geti fengið inni í Tón-
listarhúsi sem er óbyggt
og ekki einu sinni búið
að hanna. Óperan […]
yrði geysilega góð við-
bót við þessa tónlist-
arhöll. ‘
Gamla bíó, aðsetur Íslensku óp-
erunnar, er annað elsta bíóhúsið í
Reykjavík sem enn er í notkun,
byggt 1926.