Morgunblaðið - 13.09.2003, Blaðsíða 16

ÚR VERINU
16 LAUGARDAGUR 13. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
M
IG skortir ennþá
skilning á því hvað
stjórnendum Ís-
landsbanka hefur
gengið til í öllu
þessu máli. Það var ekki umhyggja
fyrir hagsmunum hluthafa í SÍF og
tæpast heldur í SH, sem fyrir honum
hefur vakað í þessu máli. Það virðist
frekar vera umhyggja fyrir
þrengstu hagsmunum Íslandsbanka
og samstarfsaðila þeirra í Kanada.
Það að Íslandsbanki gefur aldrei
færi á öðru en yfirtöku á SÍF og hún
verður síðan nánast að þráhyggju
varð öðru fremur til þess að ekkert
varð úr sameiningu,“ segir Friðrik
Pálsson, fráfarandi formaður stjórn-
ar SÍF, í samtali við Morgunblaðið.
Friðrik skýrir það nánar þannig,
að hefði það verið raunverulegur
vilji Íslandsbanka að sameina félög-
in hefði auðveldlega verið hægt að
gera það á nokkrum dögum eftir síð-
ustu áramót. Friðrik segir einnig að
hefði SH ekki selt verulegan hlut
sinn í SÍF, rétt fyrir sameiningu SÍF
og ÍS, hefðu félögin þrjú líklega ver-
ið sameinuð á þeim tíma.
Oft hafa komið upp hugmyndir
um sameiningu félaganna. Um það
leyti sem Íslenzkar sjávarafurðir
voru stofnaðar upp úr sjávarafurða-
deild Sambandsins kom upp sú hug-
mynd að hugsanlega ætti að taka
upp náið samstarf milli hennar og
SH eða sameina öll félögin þrjú, þar
á meðal SÍF. Það varð ekkert úr því
þá, en hvað gerðist í þessu flókna
ferli?
SH og Eimskip með
um 20% hlut í SÍF
„Á árinu 1998 töldum við sem þá
stjórnuðum SH að það væri mjög
skynsamlegt að fjárfesta í SÍF,“
segir Friðrik. „SÍF var þá komið í
töluverða sókn og því hafði verið
breytt í hlutafélag nokkrum árum
áður. Félagið var farið að fjárfesta í
fyrirtækjum erlendis og koma sér af
stað á alþjóðamarkaðnum. SÍF var
fyrst og fremst í saltfiski og skyldum
vörum sem SH hafði ekki. Eimskipa-
félagið hafði þegar hér var komið
sögu verið að fjárfesta í SÍF og var
komið með um 10% að mig minnir.
Það varð síðan úr að við stjórnendur
SH ákváðum að kaupa hlut í SÍF og
um það leyti sem ég hætti hjá SH í
marz 1999 réð fé-
lagið líka yfir um
tíunda hlut í SÍF.
Þarna voru þessi
samstarfsfélög til
langs tíma, Eimskip
og SH, komin með
um fimmtungshlut í
SÍF, sem var nokk-
uð ráðandi hlutur, þar sem eign-
arhaldið var að öðru leyti mjög
dreift. Um þetta eignarhald var
ágæt sátt. Að baki ákvörðun um
kaup á stórum hluta í SÍF lágu að-
allega tvær ástæður. Annars vegar
sú, að SH gæti átt þátt í útflutningi á
saltfiski án þess að hefja eigin salt-
fiskútflutning, sem ég hafði alla tíð
verið mótfallinn. Hins vegar að okk-
ur fannst SÍF vera að gera býsna
spennandi hluti. Það fór ekkert á
milli mála í mínum huga að þessi
kaup í SÍF myndu fyrr eða síðar
leiða til þess að félögin tækju upp
nánara samstarf. Það varð að sam-
komulagi á milli SH og Eimskips, að
ég tæki við stjórnarformennsku í
SÍF, eftir að ég hætti sem forstjóri
SH. Ég tel hins vegar að það hafi
verið mistök hjá SH að selja allan
þennan eignarhluta aftur strax í
maí. Staða SH hefði verið talsvert
önnur örfáum misserum síðar, þegar
stjórnendur hennar byrjuðu að
reyna að ná yfirtökum í SÍF, ef þeir
hefðu átt þessi bréf áfram.
Tímabundnar hremmingar
Það er ekki fyrr en eftir að Ís-
lenskar sjávarafurðir sameinast SÍF
í árslok 1999 eftir að hafa lent mikl-
um fjárhagslegum hremmingum, að
nýir stjórnendur SH fara að líta á
SÍF sem verðugan keppinaut. Fé-
lagið var þá komið með frystinguna
líka. Það er fróðlegt að velta því fyrir
sér hver framvindan hefði orðið
hefði SH ekki selt frá sér bréfin í
SÍF í maí 1999.
Síðan líða örfá misseri og strax
haustið 2001 eru uppi töluverðar
umræður um hvort einhvers konar
möguleiki sé á samvinnu. Við SÍF-
menn töldum að
tíminn ynni klár-
lega með okkur. Við
vorum að vinna
okkur út úr mörg-
um erfiðum málum,
og m.a. að ljúka
sameiningu félaga á
Spáni, í Frakklandi
og hér heima, og jafnframt var dótt-
urfélagið í Bandaríkjunum komið í
eðlilegan rekstur eftir gríðarlegt tap
í kjölfar flutninga verksmiðjunnar.
Við vorum þess fullvissir að tíminn
ynni með hluthöfum SÍF. Þá kemur
þessi ótímabæra yfirlýsing Róberts
Guðfinnssonar um sameiningu félag-
anna á aðalfundi SH í mars 2002,
sem hann fylgir eftir með bréfi til
stjórnar SÍF. Það bréf var dálítið
sérstakt fyrir þær sakir að hann,
sem er stjórnarformaður SH, spyr
stjórn SÍF að því hvort stjórnin hafi
áhuga á því að taka upp viðræður um
sameiningu og ef svo væri myndi
hann taka málið upp við stjórn SH.
Okkur þótti þessi nálgun frekar
sérkennileg, en ákváðum að sjálf-
sögðu að svara þessu með faglegum
hætti og bentum á að sameining
væri ekki uppi á borðinu hjá okkur á
þeim tíma og við myndum hafa sam-
band, ef og þegar við sæjum hent-
ugan tíma fyrir SÍF.
Útreikningar í Íslandsbanka
Síðsumars og á haustmánuðum
2002 gengur fjöllum hærra að til séu
í Íslandsbanka einhverjir útreikn-
ingar og gögn sem sýni að það sé af-
skaplega skynsamlegt að sameina
þessi félög og að hlutföllin séu nærri
60-40 SH í vil. Við tókum þetta ekk-
ert sérstaklega alvarlega til að byrja
með, en orðrómurinn verður stöðugt
háværari og það verður til þess að
við skoðum málið nánar. Þá kemur
upp úr kafinu að það er hugmynd í
gangi hjá Íslandsbanka og ein-
hverjum forráðamanna SH að bjóða
hluthöfum SÍF að leggja hlutabréfin
sín inn í SH í staðinn fyrir bréf í SH
þannig að SÍF rynni inn í SH. Þetta
fékkst svo staðfest í óformlegum við-
ræðum. Eftir að hafa ráðfært okkur
við okkar stærstu hluthafa var nið-
urstaðan sú að formenn og for-
stjórar félaganna áttum ágætan
fund um sameiningarviðræður. Við
SÍF-menn lögðum á það áherzlu
strax að við værum að tala um sam-
einingu, ekki yfirtöku. Því var aldrei
mótmælt.Við fórum yfir hugsanleg
samlegðaráhrif og jafnframt nokkur
útfærsluatriði. Við vorum sammála
um það að sameining félaganna væri
áhugaverð og ákváðum að leggja það
til við stjórnir félaganna að setja
málið strax í fullan gang.
Það gerðum við í SÍF, en það kom
okkur algjörlega í opna skjöldu, að
SH-menn ákváðu hins vegar að gera
það ekki og við þurftum að tilkynna
stjórn SÍF að málið myndi dragast.
Hins vegar héldu áfram þessar frétt-
ir innan úr Íslandsbanka að þetta
væri augljós kostur og það þyrfti
bara að sannfæra hluthafana í SÍF
um að fella félagið inn í SH.
Sameining á jafn-
réttisgrundvelli
Okkur leiddist þófið og stöðugur
undirróður og stjórn SÍF ákvað því
á fundi sínum rétt fyrir síðustu jól að
óska eftir formlegum viðræðum við
SH um sameiningu til þess að fá úr
því skorið, hvort menn meintu eitt-
hvað með þessum umræðum. Sú
vinna fór tiltölulega fljótt af stað. Í
okkar herbúðum höfðum við lagt
töluvert mikla vinnu í það að meta
virði félaganna og komumst að
þeirra niðurstöðu, að félögin væru
mjög nærri hvort öðru að stærð og
verðmæti. Við töldum að vísu, að
staða SÍF væri að mörgu leyti sterk-
ari og sérstaklega að eftir mikla
vinnu við sameiningar og ýmiss kon-
ar hagræðingu væri rekstur SÍF til
framtíðar meira spennandi en SH,
enda verksmiðjur SÍF nýjar og fé-
lagið í heild á góðu skriði. Auðvitað
þykir hverjum sinn fugl fagur og við
gerðum okkur grein fyrir því, að erf-
itt yrði að fá samþykki fyrir stærri
hlut SÍF. Því
ákváðum við að
ganga til þessara
viðræðna á þeim
grundvelli að um
væri að ræða sam-
runa á jafnréttis-
grundvelli. Við töld-
um það ennfremur
mjög skynsamlegt vegna starfsfólks
og viðskiptavina. Um leið og búið
væri að sameina félögin skiptu hlut-
föllin ekki miklu máli, en það skipti
miklu máli út í frá að um sameiningu
á jafnréttisgrundvelli væri að ræða.
Um þetta var orðið samkomulag í
stjórn SÍF, þrátt fyrir að skiptar
skoðanir væru um málið, einkum hjá
þeim sem höfðu komið inn við sam-
runann við ÍS. Menn sýndu engu að
síður þá framsýni að samþykkja það,
að næðu menn saman á þessum
grunni, ættu að láta til skarar skríða.
Við samningamenn SÍF lögðum
mikla áherzlu á það í öllum þessum
viðræðum að reyna að sannfæra
menn um það að slá ekki á þessa
sáttahendi, heldur leita allra leiða til
þess að fara í sameiningu og láta af
þessari hugsun um yfirtöku. Yfir-
taka var hins vegar greinilega ásetn-
ingur einhverra þeirra, sem réðu
þarna ferðinni og það var aldeilis úti-
lokað mál að fá þá til að fallast á
samruna. Við buðum meira að segja
upp á það að SH mætti taka ein-
hverjar eignir út, sem deilt væri um
eftir að menn voru farnir að deila um
krónur og aura. Því var líka hafnað.
Fjaðrafok
Við vorum sannfærðir um það að
hlutföllin væru nærri því að vera
jöfn og þegar fyrsta niðurstaða
bankanna á skiptihlutföllum kemur
og er kynnt fyrir okkur óformlega,
eru hlutföllin 52-48 SÍF í vil. Þetta
olli miklu fjaðrafoki, sérstaklega í
herbúðum Íslandsbanka. Niður-
staðan var sú að breyta út frá þeirri
matsaðferðafræði, sem notuð hafði
verið. Þá komu út hlutföllin 53-47
SH í hag. Hvort tveggja þetta fannst
okkur sýna að jafnræði væri með fé-
lögunum. Þetta væri langt innan
skekkjumarka, sérstaklega með til-
liti til þess að það var ekki gerð til-
raun til að meta verðmæti vöru-
merkja félaganna og viðskiptavild.
Það var ekki fallizt á þá tillögu
okkar að sameina félögin á jafnrétt-
isgrundvelli og við fengum aldrei
aðra tillögu upp á borðið í samninga-
nefndunum, kannski vegna þess að
hinir aðilarnir gerðu sér grein fyrir
því að við myndum ekki samþykkja
annað. Svo lýkur þessum viðræðum í
marz með því að samninganefnd-
irnar skila umboði sínu og stjórnir
félaganna senda frá sér yfirlýsingu
um að fullreynt sé. Ég taldi nokkuð
einsýnt að ekkert yrði frekar gert
næstu misserin og félögin fengju nú
vinnufrið. Að þetta skyldi svo koma
upp aftir nú í lok sumars, voru mér
mikil vonbrigði. Ég hef alla tíð verið
þeirra skoðunar að þessi félög
myndu ná saman og þegar öldurnar
væru svolítið farnar að lægja og báð-
ir aðilar væru búnir að vinna úr sín-
um hlutum, myndu skapast tækifæri
til að byrja upp á nýtt.“
Selt og keypt
Hvað finnst þér um afskipti fjár-
festingafélagsins Straums og Ís-
landsbanka af þessum málum?
„Ég var afar undrandi þegar
Straumur seldi bréfin sín í SÍF
morguninn fyrir aðalfund félagsins
nú í vor, vegna þess að Þórður Jó-
hannesson, framkvæmdastjóri
Straums, hafði lýst því yfir við okkur
að hann teldi SÍF vera mjög spenn-
andi félag og hlakkaði til að vinna í
því með okkur. Þá var búið að leggja
að því drög að það yrðu einn eða
tveir menn frá Straumi í stjórn SÍF.
En stjórnendur Straums skipta svo
um skoðun á síðustu stundu og selja
öll bréfin í SÍF. Aðferðin við þá sölu
er kapítuli út af fyrir sig.
Skýringin á þessu var eftirá sögð
sú, að fyrst ekki hefði tekizt að ná
þessum félögum saman, hefði
Straumur ekki
lengur áhuga á því
að eiga neinn hlut í
þessum sölufélög-
um. Síðan líður til-
tölulega stuttur
tíma þar til hann
kaupir svo veru-
legan hlut í SH og
þá er allt í einu komin ný þörf hjá
Straumi til að sameina félögin. Allt
þótti þetta heldur fálmkennt.“
Hart gengið fram
Eru þá einhverjar aðrar ástæður
fyrir áhuga Íslandsbanka? „Þeir
gengu ansi hart fram og fyrir því eru
einhverjar aðrar ástæður en um-
hyggja fyrir hluthöfum í SÍF. Fram
hefur komið að það tengist væntan-
Yfirtaka SÍF þráhyggja
hjá Íslandsbanka
Hefði bankinn
viljað sameina SH
og SÍF á jafnréttis-
grundvelli hefði
verið hægt að gera
það fyrir löngu
Sameinaðir kraftar
þessara félaga á
Bandaríkjamarkaði
yrðu afar sterkir, ef um
það næðist samstaða
Sameining hefði verið
æskileg síðastliðinn
vetur, en óvinveitt
yfirtaka nú hefði verið
alvarlegt feilspor
Mikið hefur verið rætt um sameiningu SH og SÍF að undanförnu, en enn einu sinni hafa þau áform verið lögð á
hilluna eftir snörp átök milli S-hópsins og Landsbankans. Hjörtur Gíslason ræddi gang þessara mála við Friðrik
Pálsson, fráfarandi formann SÍF. Hann telur framgöngu Íslandsbanka í málinu hafa komið mjög á óvart.
Morgunblaðið/Golli
Friðrik Pálsson segir að það hafi ekki verið umhyggja Íslandsbanka fyrir hagsmunum hluthafa í SÍF og tæpast
heldur í SH, sem fyrir honum hafi vakað í tilraunum hans á undanförnum mánuðum til að yfirtaka SÍF.