Morgunblaðið - 13.09.2003, Blaðsíða 48

48 LAUGARDAGUR 13. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
28. ÁGÚST 1986 fór fyrsta einka-
rekna útvarpsstöðin á Íslandi í loftið.
Þetta markaði stórmerkileg tíma-
mót, ekki bara í íslenskum fjölmiðla-
heimi, heldur í daglegu lífi eyjar-
skeggja. Við höfðum loksins val um
hvað við hlustuðum og horfðum á,
því þetta átti líka við um sjónvarp.
Ein af annarri spruttu þær upp,
Bylgjan reið fyrst á vaðið, svo
Stjarnan og koll af kolli. Er svo kom-
ið að í dag höfum við val um fjölda
stöðva. Rás 1, Rás 2, Bylgjuna,
FM957, X-ið, Skonrokk, Kiss FM og
Radíó Reykjavík tel ég til rétt til að
nefna nokkrar.
En samkeppnin er gríðarleg og er
slegist um hvern bita sem auglýs-
endur hafa upp á að bjóða. Nær
vikulega berast fréttir af stofnun
nýrrar útvarpsstöðvar og svo rétt á
eftir er stofnuð önnur stöð með
sömu músík og sama markhóp og
þar sem markaðskannanir höfðu
sýnt að væri óplægður akur eru nú
tveir bændur, hvor af sínu býlinu, í
klessubílaakstri á Massey Fergu-
sonum. Oftar en ekki kemur þetta
niður á dagskrárgerðinni, sem er
óumdeilanlega aðalatriðið í útvarps-
rekstri. Taugatrekktir dagskrár-
stjórar með fégráðuga yfirmenn
reyna stanslaust að finna auðveld-
ustu og öruggustu leiðina til að halda
í hlustendur. Hver kannast ekki við
stuttorða útvarpsmanninn sem virð-
ist alltaf vera að flýta sér að kynna
lögin, ef hann þá gerir það, og svo
spilar hann sama lagið og maður
heyrði kannski klukkustund áður.
Dagskrárstjórarnir styðjast alfarið
við svokallaða play-lista, en það er
fyrirfram ákveðinn og útpældur listi
yfir það sem fólk „vill“ heyra.
Listar án vals
Reyndar eru þessir play-listar
orðnir svo stór partur af íslensku út-
varpi að hlustendur hafa ekkert val
lengur, heldur er valið fyrir þá á
listann og hann svo keyrður grimmt
þangað til allir eru komnir með upp í
háls og hættulega hátt yfir vélinda.
Dæmi eru um að „vinsæl“ lög hafi
setið á play-lista í yfir ár! Ok, ég á
mér uppáhaldslög en ég gæti ekki
hugsað mér að heyra t.d. Imagine
með John Lennon u.þ.b. fimm sinn-
um á dag, á hverjum degi. Músík
hættir nefnilega að vera spennandi
því oftar sem maður heyrir hana, og
útskýrir það kannski af hverju tón-
list heldur áfram að koma út. Djass,
popp, rokk, blús, klassík, rapp, arr
enn bí, teknó og elektró streymir í
stríðum straumum út til tónlistar-
þyrsts almúgans sem er alltaf til í að
heyra eitthvað nýtt. Þeir sem ekki
hafa glatað áhuganum fyrir góðri
tónlist sitja við tölvuna daginn út og
hlaða niður tónlist frá öðrum tölvu-
notendum um allan heim. Vanda-
málið sem skapaðist fyrir plötuút-
gefendur og aðra rétthafa tónlistar
með tilkomu þess að fólk gat skipst á
skjölum á netinu er ekki bara til-
komið út af háu plötuverði heldur
líka út af því að flestar útvarpsstöðv-
ar eru hættar að reyna að svala
þorsta okkar í ferska tónlist og leit-
um við því einfaldlega í annan brunn
til að svala þorstanum. Ég, fyrir
minn smekk, VERÐ að heyra eitt-
hvað nýtt á hverjum degi, annars
hreinlega ærist ég. En í þessu stans-
lausa stríði útvarpsstöðva vill metn-
aðurinn glatast á kostnað rekstrar-
öryggis og eftir sitjum við bölvandi
yfir sama leiðinlega laginu klukku-
tíma eftir klukkutíma, dag eftir dag.
Samkeppnin er orðin svo hörð að
ávextir lagabreytingarinnar sem
færði okkur frjálsa fjölmiðla eru
löngu rotnaðir.
Kaldhæðnin
Kaldhæðnin er tík, fögur og
spengileg og oftar en ekki sigursæl
að lokum. Kaldhæðnin hér er sú að
lagabreytingunni var ætlað að færa
okkur fjölbreytni, fleiri hliðar á mál-
unum og önnur sjónarhorn. Rás 1 og
2 voru fínar sem slíkar en við þráð-
um eitthvað meira. Nú er svo komið
að þetta eru einu frjálsu útvarps-
stöðvarnar. Einu stöðvarnar sem
gefa dagskrárgerðarfólki sínu frjáls-
ar hendur til þess að fara þangað
sem metnaður þeirra tekur það. Og
metnaðurinn er fyrir hendi. Þættir
eins og Poppland á Rás 2, í umsjón
Ólafs Páls, Guðna Más og Freys
Eyjólfssonar, eru brilljant. For-
dómalaus dagskrárgerð þar sem
rokkhundum er ekki hlíft við Celine
Dion og eldri borgurum ekki hlíft við
dauðarokki. Plötur vikunnar eru góð
kynning á því nýja sem er í boði, og
er ekki bara valið eitt lag sem gæti
fallið að okkar skapi heldur fáum við
að heyra alla plötuna. Rás 2 er líka
eina stöðin sem gerir íslenskri tón-
list hátt undir höfði, ekki bara Íra-
fári og Sálinni, heldur líka trillukar-
linum í Krummanesi í Fiskifirði sem
tók upp á því að taka upp harm-
ónikkuplötu þegar barnabarnið hans
gaf honum gömlu tölvuna sína og
kenndi kallinum í leiðinni á upptöku-
forritið. Rokkland á Rás 2 er dæmi
um þátt sem maður sest niður til að
hlusta á. Sá þáttur er alvöru mús-
íkmagasín, því nýjasta og ferskasta
eru gerð góð skil, athyglisverðar
upptökur spilaðar, pistlar um merki-
lega listamenn eru vandaðir og oft
kemur það fyrir að Óli Palli fái
hljómsveitir í hljóðver til sín til að
taka upp sérstaklega fyrir þáttinn.
Dæmi um fleiri góða þætti eru t.d.
Hljómalind á Rás 2 í umsjón Magn-
úsar Einarssonar, Sýrður rjómi á
Rás 2, Karate og Dordingull á X-inu
og Hlaupanótan á Rás 1.
Það er staðreynd að Ríkisútvarpið
lifir á afnotagjöldunum sem við er-
um látin borga, en um leið standa
þeir vörð um metnaðarfulla dag-
skrárgerð sem ég er ansi hræddur
um að við myndum glata ef ekki væri
fyrir rásir þess.
Með eyrun sperrt
Í árdaga útvarps safnaðist fólk
saman í kringum viðtækin, hlustaði
með eyrun sperrt og fræddist um
tónlist, menningu og dægurmál. Í
nútímaþjóðfélagi hlustar fólk helst á
útvarp í bílnum, nokkrar mínútur í
einu, og má segja að athyglisbrestur
hafi valdið því að dagskrárgerð er
orðin eins lafþunn og hún er. Kveikið
á útvarpinu, stillið á þá stöð sem
gæti veitt ykkur innblástur og ekki
vera feimin við að slökkva á sjón-
varpinu í staðinn. Það hefur hvort
sem er bara letjandi áhrif á ykkur.
GYLFI BLÖNDAL,
Hringbraut 95, 107 Reykjavík.
Útvarpsrekstur
Frá Gylfa Blöndal: