Morgunblaðið - 06.12.2003, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 2003 49
G
erð verði áætlun til
langs tíma um að
greiða niður skuldir
borgarinnar,“ sögðu
fulltrúar vinstri meiri-
hlutans í Reykjavík í kosninga-
yfirlýsingu sinni í aðdraganda
borgarstjórnarkosninga 1994.
„Skuldasöfnun hefur verið stöðv-
uð,“ sagði þáverandi borgarstjóri,
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, fjór-
um árum síðar, fyrir borgarstjórn-
arkosningar 1998. Og sami borg-
arstjóri hélt áfram í viðtali árið
2001, þegar hún sagði orðrétt:
„Það er rangt hjá sjálfstæð-
ismönnum að skuldir Reykjavík-
urborgar hafi aukist.“ Ef marka
má nýframlagt frumvarp að fjár-
hagsáætlun, má ljóst vera að
fulltrúar vinstri meirihlutans hafa
á undanförnum árum í besta falli
ekki þekkt raunverulega fjárhags-
stöðu borgarinnar og í versta falli
ekki greint borgarbúum rétt frá
þeirri stöðu.
Áfram slæm fjármálastjórn
Síðastliðinn fimmtudag var lagt
fram í borgarstjórn frumvarp að
fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar
fyrir árið 2004. Það frumvarp sýn-
ir því miður að ekki er að vænta
breytinga í fjármálastjórn Reykja-
víkur, því þar er lítið nýtt og ljóst
að áfram skal haldið á braut auk-
innar skuldasöfnunar og út-
gjaldaþenslu. Frumvarpið stað-
festir þannig eina ferðina enn að
allar þær miklu áhyggjur sem
ýmsir hafa lýst vegna fjár-
málastöðu borgarinnar eiga við
rök að styðjast. Útkomuspá sýnir
mikið frávik til hækkunar frá fjár-
hagsáætlun ársins 2003, eins og
hún var samþykkt fyrir ári.
Skuldastaða borgarinnar versnar
stöðugt og spár um skuldastöðu,
hvort sem er borgarsjóðs eða
borgarinnar í heild, standast ekki.
Að auki eykst kostnaður við stjórn
borgarinnar sífellt og hefur frá
árinu 1995 hækkað um tæp 100%.
Hreinar skuldir
borgarinnar margfaldast
Þegar vinstri flokkarnir tóku við
völdum í Reykjavík árið 1994 voru
hreinar skuldir borgarinnar, þ.e.
heildarskuldir að frádregnum pen-
ingalegum eignum og án lífeyr-
isskuldbindinga, 9,5 milljarðar. Ef
marka má það frumvarp sem nú
er til umræðu í borgarstjórn eru
hreinar skuldir borgarinnar nú
rúmlega 50 milljarðar og verða við
lok næsta árs rúmlega 60 millj-
arðar. Sama þróun sést þegar
skoðaðar eru heildarskuldir borg-
arinnar en sú tala er í ár rúmlega
63 milljarðar og verður í lok
næsta árs tæplega 74 milljarðar.
Skuldir borgarsjóðs
aukast
Í umræðum um slæma fjárhags-
stöðu borgarinnar hafa fulltrúar
meirihlutans í Reykjavík gjarnan
borið því við að hreinar skuldir
eða heildarskuldir borgarinnar
skipti litlu, þar sem staða borg-
arsjóðs sé viðunandi. Slík rök-
semdafærsla er að sjálfsögðu út í
hött, enda krefjast allar þessar
skuldir, hvaða nafni sem þær eru
nefndar, þess að Reykvíkingar
greiði þær. Þegar litið er á stöðu
borgarsjóðs sést hins vegar að
staða hans versnar einnig stöðugt.
Þannig verða heildarskuldir borg-
arsjóðs 20 milljarðar í lok þessa
árs, eða um 71% af skatttekjum,
og í lok næsta árs er því spáð að
þær verði orðnar rúmlega 21
milljarður. Þessi staða er sér-
staklega sláandi þegar tekið er til-
lit til þess að á undanförnum árum
hefur fé ítrekað verið flutt úr öðr-
um sjóðum borgarinnar til að
fegra stöðu borgarsjóðs. Þannig
hafa arðgreiðslur Orkuveitu
Reykjavíkur til borgarsjóðs stór-
aukist í tíð núverandi meirihluta,
sem hefur tekið um 14 milljörðum
meira úr sjóðum fyrirtækisins en
gert var árin á undan.
Borgarbúar þurfa
að borga
Þessar lykiltölur sem hér hafa
verið nefndar úr frumvarpi til
fjárhagsáætlunar Reykjavík-
urborgar fyrir árið 2004 sýna að
vinstri flokkarnir munu ekki á
næsta ári, fremur en á fyrri árum,
hafa nokkra stjórn á fjármálum
borgarinnar. Nýr borgarstjóri,
sem í upphafi gaf sig út fyrir að
vera sérstakur fjármála- og
rekstrarmaður, er þar í engu frá-
brugðinn félögum sínum eða fyr-
irrennara. Hann horfist hvorki í
augu við þennan mikla vanda né
leggur fram tillögur til úrbóta.
Hans svör við þessari miklu
skuldasöfnun eru oftar en ekki
þau að þetta sé nú ekki svo alvar-
legt, þar sem borgin eigi mikið af
eignum í formi leikskóla, grunn-
skóla, gatnakerfis og gangstíga.
Röksemdarfærsla sem að sjálf-
sögðu heldur engan veginn, enda
er borgin ekkert á leiðinni að selja
þessar eignir og þær verða því
aldrei nýttar til að greiða um-
ræddar skuldir. Öðru nær, þá
verða það skattgreiðendur í
Reykjavík sem á endanum borga
skuldirnar, annað hvort í formi
enn hærri skatta og álagna eða
versnandi þjónustu.
Reykjavík verður
að gera betur
Þótt fjárhagsáætlunin komi síð-
ur en svo á óvart, veldur hún
vissulega vonbrigðum. Þau von-
brigði eru reyndar orðin árviss
viðburður en þau verða stöðugt al-
varlegri eftir því sem lengri tími
líður án raunhæfra aðgerða til að
sporna gegn þeirri þróun sem orð-
in er í fjármálum borgarinnar. Að
stöðva skuldasöfnunina ætti að
vera algjört forgangsverkefni á
vettvangi borgarstjórnar Reykja-
víkur. Í það verður hins vegar
ekki ráðist nema fram fari heild-
arendurskoðun á fjármálum borg-
arinnar og gagnrýnin skoðun á því
hvernig farið er með skattfé borg-
arbúa. Það krefst raunverulegs
pólitísks vilja til að vinna betur að
málefnum borgarinnar og
Reykvíkinga. Þann vilja hefur
skort hjá núverandi valdhöfum og,
ef marka má fjárhagsáætlun
næsta árs, skortir þann vilja því
miður enn.
Við skuldum
rúmlega
50.000
milljónir!
Eftir Hönnu Birnu
Kristjánsdóttur
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
’ Vinstri flokkarnir íReykjavík munu ekki
á næsta ári, fremur en
á fyrri árum, hafa
nokkra stjórn á fjár-
málum borgarinnar. ‘
aukast ár frá ári þrátt fyrir stórauknar
skatttekjur og auknar arðgreiðslur frá
Orkuveitunni. Það ætti að vera forgangs-
verkefni að stöðva skuldasöfnun borg-
arsjóðs og þá skuldasöfnun fyrirtækjanna
sem ekki tengist arðbærum fram-
kvæmdum. Brýnt er að einstaka starfs-
þættir borgarinnar verði endurskoðaðir
frá grunni og nauðsyn þeirra metin.“
Með þessum orðum er enn áréttað, að
við sjálfstæðismenn viljum ekki sætta
okkur við skuldasöfnun borgarstjóra og
R-listans í Reykjavík. Mál er að linni.
breiða yfir hina misheppnuðu
fjárfestingu.
ólíkindum, hve miklu fé hefur
til að kaupa sig frá því, að
öng ákvörðun um hlutdeild
Reykjavíkur í Línu.neti. Und-
naðar- eða þekkingarleysi felst
rgarstjóri skuli taka upp varn-
sa óráðsíu alla á þeirri for-
ú hafi orðið til „fjórða veitan“
nsveitu, hitaveitu og rafveitu
eri Línu.net að jöfnu við þess-
iti er þetta rangur sam-
já borgarstjóra.
jóri má þó eiga, að hann fór
ulluna um, að Lína.net hefði
ækkun á verði á gagnaflutn-
ykjavík. Veit hann líklega, að
nn Línu.nets kærðu Símann
lækkunar á gagnaflutnings-
rir Samkeppnisstofnun en
erindi sem erfiði. Stofnunin
nnt að rekja lækkunina til
na.net kom inn á markaðinn.
Skuldafenið
n Þórólfs Árnasonar fyrir fjár-
vegna Línu.nets er til marks
n er til þess búinn að vinna öll
R-listinn krefst af honum til að
rangar ákvarðanir við meðferð
Reykvíkinga.
hina gífurlegu skuldasöfnun
rborgar á þeirri forsendu, að
Reykjavíkur sé að ráðast í
irki á Nesjavöllum og Hellis-
heiði, er ekki aðeins einföldun heldur vís-
vitandi blekking. Borgarstjóri og R-
listinn vita, að við sjálfstæðismenn styðj-
um, að lán séu tekin til arðbærra
framkvæmda á vegum fyrirtækisins.
Þeim er mikið í mun að draga okkur með
sér út í skuldafenið.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, oddviti
sjálfstæðismanna í borgarstjórn, gagn-
rýndi borgarstjóra harkalega fyrir blekk-
ingar í málflutningi hans um skuldastöðu
Reykjavíkur og misnotkun á fjármunum
Orkuveitu Reykjavíkur. Vilhjálmur sagði
í ræðu sinni:
„Það er vissulega mikið áhyggjuefni
hve skuldir borgarinnar og borgarsjóðs
ar-
et
+ $(*$ &$ !

,)( $( (
 


-




 *$(  (
.& 
!$/001
  
/2.3
12.2
42.5
20.3
60.2
/000 /005 /00/ /001 /0045772 5776 5778 5773 57775774
9" 9"
//.2/5.1
54.85/.555.57.2
+( $( !
% 5774:/004





 *$(  (
.& 
!$/001
  
52.3 52.8
58.3
/0.0 /5./
/000 /005 /00/ /001 /0045772 5776 5778 5773 57775774
58.2
57.553.553.453.4
56.8
9" 9"
Höfundur er borgarfulltrúi og ráðherra.
Moskvu og hafa ekki áhuga á að taka orða-
laust við fyrirskipunum frá Brussel.
Þegar á heildina er litið eru þær breyt-
ingar sem stjórnarskráin felur í sér ekki
stórvægilegar. Að nokkru leyti er um tákn-
ræna breytingu að ræða og sameiginleg
stjórnarskrá undirstrikar samruna ríkja
Evrópu og þá framtíðarsýn að þau komi æ
meira fram sem ein heild.
Oft ber við þegar rætt er um stjórn-
arskrárdrögin að fréttaskýrendur einblína
á þann ágreining sem uppi er um viss mál,
en samanborið við þá svartsýni sem ríkti í
upphafi þessa ferils hefur það komið mönn-
um nokkuð á óvart hversu mikil sátt hefur í
heildina myndast um fyrirliggjandi drög.
Líkt og með stækkun sambandsins þegar
hraði stækkunar fór fram úr björtustu von-
um þá má vera að fæðing stjórnarskrár-
innar verði átakalausari en gert var ráð fyr-
ir í fyrstu. Ljóst er að verði ekkert úr
stjórnarskrá þýddi það mikinn álitshnekki
fyrir sambandið og sú niðurstaða græfi
verulega undan trúverðugleika þess. Er tal-
ið víst að stjórnmálamenn, hvar í flokki sem
þeir standa, vilji forðast þá niðurstöðu. Enn
eru ekki öll kurl komin til grafar. Þrátt fyrir
það verður ekki hjá því komist að skoðað
verði grannt, með tilliti til þeirra tillagna
sem nú fyrir liggja, hver möguleg áhrif
þeirra yrðu á samstarf okkar við Evrópu-
sambandið.
Ég hef hér aðeins reifað þau hugsanlegu
áhrif sem fyrirliggjandi stjórnarskrárdrög
gætu haft á samstarf Íslands og Evrópu-
sambandsins með nokkrum dæmum. Rýna
þarf betur í þessar breytingar og fleiri
þætti stjórnarskrárinnar. Af fram-
angreindu má ljóst vera að þróun sem við
fyrstu sýn gæti virst okkur óviðkomandi
gæti haft nokkur áhrif hér á landi og kallar
á nánari skoðun.
ingarnar fælu í sér skerðingu á áhrifamætti
þeirra, ekki síst fækkun framkvæmda-
stjóra. Nú liggur hins vegar nokkuð ljóst
fyrir að framkvæmdastjórar verði 25 og
sérhvert ríki fái áfram sinn framkvæmda-
stjóra. Má líta á þá niðurstöðu sem nokkurn
sigur smærri ríkja sambandsins. Á hinn
bóginn er sú deila, sem upp kom um stöð-
ugleikasáttmála ESB nú nýverið og speglar
þær átakalínur sem verið hafa að skýrast að
undanförnu milli stóru ríkjanna annars veg-
ar og smærri ríkjanna hins vegar, líkleg til
að varpa skugga á umræðu um Evrópumál
almennt, ekki síst stjórnarskrána. Verði sú
skoðun ríkjanna að stóru ríkin geti beygt og
sveigt reglur sambandsins að vilja sínum
meðan svipunni er beitt á þau smærri er
hætta á að það hafi neikvæð áhrif á úrslit
þjóðaratkvæðagreiðslna um stjórnarskrá
þar sem þær fara fram. Reynslan sýnir að
þeirrar tilhneigingar gætir að slíkar þjóð-
aratkvæðagreiðslur snúast ekki einvörð-
ungu um þau mál sem lögð eru í dóm al-
mennings, eins og dæmin um
atkvæðagreiðsluna um evruna í Svíþjóð á
dögunum og þjóðaratkvæði um svonefndan
Amsterdam-samning á Írlandi fyrir nokkr-
um árum sanna.
Á hinn bóginn er athyglisvert, að með
stækkun ESB fjölgar svonefndum smærri
ríkjum töluvert, en þau teljast þá 19, og
möguleikar myndast til bandalaga þeirra á
milli sem stóru ríkjunum sex gæti reynst
erfitt að sniðganga. Þá verður athyglivert
að sjá hvernig nýju ríkin, sem flest eru til-
tölulega nýkomin í hóp lýðræðislegra mark-
aðshyggjuríkja og meta fullveldi sitt mikils,
bregðast við frekari samrunahugmyndum
og aukins valds stofnana Evrópusambands-
ins. Á dögunum sagði Vaclav Klaus, forseti
Tékklands, eitthvað á þá leið að hann hefði
ekki áhuga á inngöngu í einhvers konar ný
„Sovétríki“. Mælir hann þar eflaust fyrir
munn margra í þeim ríkjum sem áður
neyddust til að afsala fullveldi sínu til
nn og kjörtímabil hans verður 2
nýjanlegt einu sinni. Með þessu
lengur um að ræða sex mánaða
mennsku hvers ríkis og er hug-
að þessi breyting stuðli að stöð-
an sambandsins. Utanríkisráðið
fastan formann, sérstakan sam-
erra utanríkismála, í stað þess að
an færist milli formennskuríkja
ð hefur. Þetta er gert í því skyni
sameiginlegri utanríkis- og ör-
tefnu sambandsins. Spyrja þarf
r breytingar kunni að hafa áhrif
okkar við sambandið.
tt hins nýja utanríkisráðherra
g öryggis- og varnarmál sem
örri þróun á undanförnum miss-
veigamiklu skref sem tekin
narmálasviðinu kynnu einnig að
gu fyrir Ísland. Á fundi utanrík-
ESB í Napólí um síðustu helgi
komulag um fyrirkomulag þess-
g gagnkvæma varnarskuldbind-
ESB. Þessi niðurstaða end-
axandi samstöðu
mbandsríkjanna um sameiginlega
astefnu og eflingu hernaðarbol-
ópu og veltir upp spurningum
ss á samstarfið innan Atlants-
agsins, sem er okkur Íslend-
mikilvægt og reynst hefur jafn-
raun ber vitni.
minni eigi alls fyrir löngu gat ég
ærri ríki sambandsins væru and-
tillögum framtíðarráðstefn-
a þess að þau óttuðust að breyt-
ð stjórnarskrá
Höfundur er aðstoðarmaður utanríkis-
ráðherra og varaþingmaður í Reykjavík.
ja þarf hvort þess-
tingar kunni að
hrif á samskipti
við sambandið. ‘