Morgunblaðið - 06.12.2003, Blaðsíða 58

MINNINGAR
58 LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ María SigríðurÞorsteinsdóttir
fæddist í Reykjahlíð,
Skútustaðahreppi í
Suður-Þingeyjar-
sýslu 29. október
1920. Hún lést á
öldrunardeild
Sjúkrahúss Húsavík-
ur 30. nóvember síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Þor-
steinn Jónsson frá
Grænavatni, Skútu-
staðahreppi, bóndi í
Reykjahlíð, f. 19.
júní 1875, d. 20. nóv-
ember 1958, og kona hans Guð-
rún Friðrika Einardóttir frá
Svartárkoti í Bárðdælahreppi,
húsfreyja, f. 9. maí 1876, d. 24.
mars 1964. Systkini Maríu voru:
a) Jónasína Þuríður, f. 5. nóv-
ember 1903, d. 6. september
1958; b) Jón Pétur, bóndi í
Reykjahlíð III, f. 29. október
1907, d. 15. janúar 1996; c) Einar
Illugi, f., 10. júní 1909, d., 24.
febrúar 1911: d) Einar, bóndi í
Reykjahlíð, f. 30.
september 1912, d.
14. október 1941.
María stundaði
nám við Húsmæðra-
skólann á Laugum.
Hún var félagi í
Ungmennafélaginu
Mývetningi. Hún
var einnig í Kven-
félagi Mývatnssveit-
ar og í stjórn þess
til margra ára. Á 75
ára afmæli Maríu
var hún gerð að
heiðursfélaga í
Kvenfélagi Mývatns-
sveitar. Þá sat hún í Almanna-
varnanefnd Skútustaðahrepps.
María var meðhjálpari í Reykja-
hlíðarkirkju í nokkur ár. Hún var
húsfreyja í Reykjahlíð III og hélt
þar bú með bróður sínum Jóni
Pétri. Ásamt húsmóðurstörfum
var María uppeldismóðir margra
barna.
Útför Maríu verður gerð frá
Reykjahlíðarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
María frænka, eða Maja eins og
hún var oftast kölluð, var einstök
kona. Nú er hún farin blessunin.
Hún skilur eftir sig ótal margar góð-
ar minningar. Það er ekki ofsögum
sagt, að Maja hafði eina fallegustu
sál sem ég hef hitt á lífsleiðinni. Hún
hafði einstaka lund, var félagslynd,
skapgóð og þolinmóð og það var allt-
af stutt í hláturinn. Hún kunni að
njóta hverrar stundar með vinum og
vandamönnum. Maja var með ein-
dæmum hjálpsöm og greiðvikin og
vildi öllum gott gera. Það er altalað
hvernig hún annaðist systur sína
Jónasínu í veikindum hennar til
margra ára. Þá hélt hún myndarlegt
og sérstaklega snyrtilegt heimili,
fyrst með foreldrum sínum og síðar
með bróður sínum, Jóni Pétri, öll sín
fullorðinsár. María var glæsileg
kona, með sitt fallega hár og glampa
í augum. Hún hafði áhuga á fallegum
fötum og fylgdist vel með tískunni.
Ég á margar góðar minningar um
hana Maju mína. Mér er það enn í
fersku minni er ég sem smástrákur
var fullur tilhlökkunar þegar við Jón
Pétur, bróðir minn, áttum að fara í
„sveit“ til Maju og Jóns Péturs í
Reykjahlíð, en þau systkini og faðir
okkar, Jón Andrésson, eru systkina-
börn. Pabbi fór með okkur til rak-
arans. Beðið var um snoðklippingu
sem duga átti fram á haust. Farið
var vandlega yfir allt sem taka átti
með, þar á meðal voru keyptir
gúmmískór, helst með hvítri rönd.
Mamma passaði uppá að allt væri
sem best. Það voru mikil forréttindi
að fá ,,viðbótaruppeldi“ hjá þeim
systkinum á hverju sumri öll árin.
Sjálfsagt var ekki alltaf auðvelt fyrir
þau að hafa hemil á þessum strákum
að sunnan. Ég man samt að Maja var
alltaf svo glöð að fá okkur norður,
veisluborð tók á móti okkur, þar á
meðal var heimabakað rúgbrauð og/
eða flatbrauð með reyktum Mý-
vatnssilungi. Hvað var hægt að
hugsa sér betra?
Fastur liður var að byrja á því að
fara út í fjós með Maju og fá spen-
volga mjólk. Þá fyrst var maður
kominn í sveitina. Ég var svo lán-
samur að fá að upplifa það að búa
fyrstu árin í ,,gamla bænum“ þar
sem fjöldi manns bjó. Í vesturenda
bjuggu Þorsteinn og Guðrún, for-
eldrar Maju og Jóns Péturs, en í
austurenda Kristjana ásamt sonum
sínum, Valgeiri og Óskari. Í raun var
bærinn líkari hóteli en sveitabæ, svo
mikil var umferðin af fólki. Það var
sérstök upplifun fyrir lítinn strák að
sunnan að standa í hlaðinu við
,,gamla bæinn“, hlusta á fólk spjalla
saman og herma hvert eftir öðru.
Stundum mátti sjá þar litla leik-
þætti. Þessar uppákomur gleymast
aldrei. Enn er margt um manninn í
og við ,,gamla bæinn“ því í dag er
rekið þar glæsilegt veitingahús.
Ég hef ásamt fjölskyldu minni
heimsótt Maju og Jón Pétur nær
hvert sumar síðan ég var lítill dreng-
ur. Þeirra heimili hefur verið mitt
annað heimili. Stundirnar með þeim
hafa verið okkur mjög dýrmætar.
Við höfum ferðast um fallegu sveit-
ina þeirra, heimsótt vini og kunn-
ingja og átt ógleymanlegar stundir
með þeim systkinum. Það verður
tómlegt í Reykjahlíð III án Maju
minnar og Jóns Péturs. Móðir mín,
Vilborg Ólafsdóttir, og Maja voru
miklar vinkonur. Hún, faðir minn,
fjölskylda mín og ég kveðjum Maju
og þökkum henni fyrir allt.
Blessuð sé minning hennar.
Ólafur H. Jónsson.
Allt þetta unga og græna
sem elskaði birtu og sól,
hlæjandi klæðir nú haustið í
sinn heita gullbúna kjól
Og golan í garðinum hjalar
og gælir við fölnandi strá
er syngja í rökkrinu sorgaróð
um sumarangan og þrár
En ljúft er að minnast hve létt voru spor
og löngunin áfeng og hlý,
sem streymdi um æðar er vakti þig vor,
og vorið mun koma á ný.
(Jónas Friðrik Guðnason.)
Já, ljúft er að minnast hve létt
voru spor – mér koma í hug þessar
ljóðlínur, elsku María frænka, þegar
ég minnist þín. Lítil stúlka hleypur
um túnið og tínir blóm og hlustar á
fuglasönginn. Þú varst ein af stórum
hópi barna sem ólst upp hér í
Reykjahlíð. Þetta hafa verið
skemmtileg ár því allar fjölskyldurn-
ar bjuggu í sama húsi. En allir þurftu
að vinna og um leið og hægt var að
nota börnin til snúninga voru þau
látin reka kýrnar, hreinsa af túninu
og hjálpa til við heyskapinn. Þá voru
engar vélar til að létta fólki lífið.
Þú varst stoð og stytta fjölskyldu
þinnar og fórst ekki varhluta af erf-
iðleikum lífsins. En þrátt fyrir það
varstu alltaf svo létt í skapi og oft
mátti sjá bregða fyrir glettni í svipn-
um. Eftir að þið Jón Pétur byggðuð
nýtt hús vestur á hesthúshól þá
tókstu að þér börn í sumardvöl og
varst þeim eins og besta móðir.
Heimili ykkar systkina stóð öllum
opið og ég kom þar ásamt öðrum for-
eldrum með fermingarbörnin mín og
fékk að klæða þau í kyrtilinn í stof-
unni þinni. Ekkert var sjálfsagðara
af ykkar hálfu en veita þessa aðstoð,
enda var Jón bróðir þinn bæði
hringjari og meðhjálpari um árabil.
Einnig fékk kirkjukórinn að hita
kaffisopa í eldhúsinu hjá þér þegar
við vorum að æfa fyrir messur og að-
ventu. Síðan tókst þú sjálf við starfi
meðhjálpara og gerðir hreint í kirkj-
unni. Þetta ber að þakka og allt sem
þú lagðir fram til þessa litla sam-
félags með dugnaði þínum og atorku.
Þótt þú hafir hvorki eignast eigin-
mann né börn varstu mikil húsmóðir
í stórri fjölskyldu og réttir öllum
hjálparhönd sem eftir því leituðu. Í
síðasta skipti sem ég kom til þín á
sjúkrahúsið varstu róleg og brostir
til mín þegar ég fór að tala við þig.
Þetta bros mun ég geyma eins og all-
ar góðar minningar um þig. Ég vil
þakka þér fyrir samfylgdina og fyrir
allt sem þú varst mér og fjölskyldu
minni.
Svo undarlegt haustið, sem ögrandi glóð
að ilmandi gróðrinum ber
en er þá að kveða þér angurvært ljóð
um allt það sem hverfur og fer.
(J. F. G.)
Blessuð sé minning þín.
Sólveig Illugadóttir.
María Sigríður Þorsteinsdóttir er
látin.
Maja var fædd í Reykjahlíð og átti
heima þar alla tíð. Í Reykjahlíð
bjuggu þá þrír bræður og ein systir
undir sama þaki í nýlegu steinhúsi,
hver fjölskylda í sinni íbúð en margt
sameiginlegt. Í hverri fjölskyldu
voru mörg börn og Maja ólst því upp
í mjög stórum barnahópi og lærði
snemma að taka tillit til annarra. Það
einkenndi hana alla tíð þessi tillits-
semi og viljinn til að gera gott úr
öllu.
Maja naut þeirrar menntunar sem
farskóli þeirra tíma gat veitt. Fyrir
atbeina föðursystur sinnar, Guð-
finnu Jónsdóttur, fór hún til náms í
Húsmæðraskólann á Laugum. Maja
var ekki langdvölum að heiman, hún
aðstoðaði foreldra sína við búskap og
heimilisstörf og tók síðar við búinu
ásamt Jóni Pétri bróður sínum. Maja
hjúkraði og annaðist sjúka systur
sína til margra ára og síðan móður
sína sem hún hafði hjá sér til dán-
ardægurs. Föður sínum var hún
einnig stoð og stytta. Þessi alúð og
fórnfýsi var slík að eftir var tekið, fór
ekki einu sinni fram hjá ungum
dreng sem þá dvaldi að sumarlagi í
Reykjahlíð.
Maja eignaðist ekki sjálf börn,
engu að síður lagði hún sitt af mörk-
um í barnauppeldi. Hjá þeim Maju
og Jóni Pétri voru jafnan börn og
unglingar til sumardvalar, oft fleiri
en eitt í einu og sum allt árið.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að fá að vera sem barn og unglingur í
Reykjahlíð, á hverju sumri í áratug,
hjá móðursystkinum mínum sem nú
eru látin. Ég varð fljótt áskynja um
þá vináttu og frændsemi sem ríkti
milli heimilanna og hennar naut ég í
ríkum mæli þau sumur sem í hönd
fóru.
Þannig var að í Reykjahlíð höfðu
bændur samvinnu um margt og nytj-
uðu hlunnindi saman eftir föstu
skipulagi. Við fórum því með Maju
og Jóni Pétri í varp á hverju ári, ann-
að árið á Vesturlandið og hitt í eyj-
arnar. Eitt árið heyjuðum við í Geit-
ey, slógum með orfi og ljá eins og
gert hafði verið fyrir tíma ræktunar
og vélvæðingar. Í heyskap var Maja
betri en enginn, vélakosturinn var
ekki mikill og hún gekk til allra
verka úti sem inni, yfir henni var ein-
hver röggsemi sem þekkja mátti úr
talsverðri fjarlægð og ekki leyndi sér
hver þar fór. Myndarleg húsmóðir
var hún Maja einnig og enginn bak-
aði eins gott flatbrauð og hún.
Eftir að fastri sumardvöl minni í
Reykjahlíð lauk og heimsóknir þang-
að urðu styttri varð það að fastri
venju að heimsækja þau systkinin
Maju og Jón Pétur. Fyrir þær stund-
ir og aðrar sem nú eru hluti af okkar
minningasjóði erum við afskaplega
þakklát, við fjölskyldan kveðjum
hana klökkum huga. Guð blessi
minningu Maju frænku minnar.
Sigurður Jónas Þorbergsson.
Elsku Maja. Það hrannast upp
minningar um þig en það er erfitt að
skrifa allt.
Það var alltaf farið til Maju og
Jóns þegar maður kom í sveitina
sína.
Ég man að sem barn gisti ég oft
hjá Maju þegar Jón fór í göngur. Og
það var alltaf hugsað um mig eins og
ég væri barnið þeirra. Þegar maður
bað Jón að hampa sér, sagði hann
alltaf já og þegar maður bað Maju að
spila við sig þá var sama svarið þar.
Ég kveð þig, elsku frænka, með
bæninni:
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðar kraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka,
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Þýð. S. Egilsson.)
Matthildur H. Valgeirsdóttir.
Það var á fyrsta sunnudagi í að-
ventu sem hún María vinkona mín
fékk hvíldina. Fyrsta sunnudegi í að-
ventu sem boðar fögnuð yfir því að
Jesú er að koma. Táknrænt vegna
þess að þannig var það alltaf í kring-
um Maju, glaðværð og fögnuður.
Hún bjó alla sína tíð í Mývatns-
sveit nánar tiltekið í Reykjahlíð þar
til hún flutti á Dvalarheimili aldraðra
á Húsavík árið 2000.
Ég kynntist Maju fyrst fyrir tæp-
um þrjátíu árum þegar hún starfaði í
Hótel Reynihlíð við Mývatn. Alltaf
svo iðin, góðlátleg og hljóðlát en
samt þetta fallega bros og kátina.
Seinna áttum við eftir að verða mikl-
ar vinkonur.
Seinni árin kom ég oft heim til
hennar og hún til mín. Eftir langan
vinnudag eða mikinn gestagang var
eins og að koma í vin að koma í eld-
húsið hennar. Allt var á sínum stað
MARÍA
ÞORSTEINSDÓTTIR
✝ Ragnar Mar-teinsson fæddist
í Hallstúni í Holtum
19. desember 1913.
Hann lést á Hjúkr-
unar- og dvalar-
heimilinu Lundi 28.
nóvember síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Marteinn Ein-
arsson bóndi, f. 3.
september 1872,
ættaður úr Holtum
og Guðríður Einars-
dóttur, f. 26. októ-
ber 1869, ættuð úr
V-Skaftafellssýslu.
Systkini Ragnars voru Sigurður,
f. 1899, Sigríður, f. 1901 og Guð-
jón, f. 1903. Þau eru öll látin.
Ragnar kvæntist 3. maí 1941
Þórdísi Þorsteinsdóttur, f. 20.
ágúst 1903, d. 18. júlí 1944, dótt-
þrjú börn og Þórunn Svava, f. 7.
nóvember 1970, hún á eina dótt-
ur.
Ragnar ólst upp í Hallstúni og
Litlu-Tungu í Holtum. Hann
missti ungur föður sinn og fór í
vinnumennsku að Meiri-Tungu
þegar móðir hans og systir flutt-
ust til Reykjavíkur, en bræður
hans voru farnir áður. Fór hann
síðan til Reykjavíkur og vann þar
við ýmis störf, þar til hann fór á
sjóinn með Guðjóni bróður sínum
og voru þeir saman á togaranur
Skúla fógeta þegar hann fórst en
komust báðir af, og var Ragnar
síðasti eftirlifandi skipsverjinn.
Árið 1941 kvænist hann konu
sinni og fara þau að búa í Meiri-
Tungu og bjuggu þar allan sinn
búskap, samhliða búskapnum
stundaði hann ýmis störf, svo
sem smíðar, vegavinnu og slát-
urhúsvinnu á haustin, einnig var
hann forðagæslumaður í sveit-
inni í mörg ár.
Útför Ragnars fer fram frá Ár-
bæjarkirkju í Holtum í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
ur hjónanna Þor-
steins Jónssonar
bónda í Meiri-Tungu
og konu hans Þór-
unnar Þórðardóttur
ljósmóður, frá Hala.
Börn Ragnars og
Þórdísar eru: 1) Guð-
mar, f. 21. júlí 1941,
kvæntur Jóhönnu
Jónsdóttur, f. 21. júní
1944, börn þeirra eru
Kristjón Þórir, f. 2.
september 1964,
hann á tvö börn, Jón-
as Benoný, f. 18. maí
1968, hann á þrjú
börn, og Þórdís Ragna, f. 19. des-
ember 1971, hún á þrjár dætur.
2) Þórunn, f. 17. júlí 1945, gift
Sæmundi Jónssyni, f. 25. október
1948 dætur þeirra eru Sigríður
Þórdís, f. 12. janúar 1968, hún á
Á laugardaginn hringdi hún Þór-
unn frænka mín og sagði mér, að
Raggi frændi, eins og ég kallaði
hann oftast, hefði dáið 28. nóvember.
Hér er átt við sómamannin Ragn-
ar Marteinsson, bónda í Meiri-
Tungu í Holtum. Ragnar var fæddur
19. desember 1913 og var yngstur
fjögurra systkina, þeirra Sigríðar,
Sigurðar og Guðjóns, sem öll eru lát-
in. Foreldrar þeirra voru Guðríður
Einarsdóttir og Marteinn Einars-
son. Þau bjuggu í Hallstúni og í
Litlu-Tungu og var Marteinn fjall-
kóngur á Landmannaafrétti í 40 ár.
Hann þótti glaðvær og skemmtileg-
ur maður og sagði móðir mín mér að
Ragnar hefði mjög líkst honum.
Ragnar ólst upp í foreldrahúsum við
hefðbundin sveitastörf. Á þessum
árum þótti sjálfsagt að ungir menn
færu á vertíð og svo var einnig með
þá bræður. Þannig voru þeir Ragnar
og Guðjón samskipa á togaranum
Skúla fógeta hinn 10. apríl 1933, en
þann dag strandaði skipið skammt
frá Grindavík og fórust með því 13
menn. Voru þeir Ragnar og Guðjón
meðal þeirra sem komust af. Eins og
nærri má geta setja atburðir af
þessu tagi mark sitt á þá, sem í þeim
lenda. Nú eru þeir 24, sem björg-
uðust, allir látnir, Ragnar þeirra síð-
astur. Annars er þessum atburði
gerð skil í Héraðsriti Rangæinga,
Goðasteini, sem kemur út nú í des-
ember.
Þar kom að, að Ragnar festi ráð
sitt og gekk að eiga sómakonuna
Þórdísi Þorsteinsdóttur. Bjuggu
þau allan sinn búskap í Meiri-
Tungu.
Þau eignuðust tvö börn þau Guð-
mar og Þórunni, sem bæði eru bú-
sett í Rangárvallasýslu. Mér er í
bernsku minni, þegar ég fór með for-
eldrum mínum í fyrsta sinn austur
að Meiri-Tungu. Foreldrar mínin
bjuggu í Reykjavík og reyndar öll
systkinin, nema Ragnar. Siggi
frændi átti bíl. Slíkt var fátítt í þá
daga og jafnaðist ökuferð í slíku
undratæki kannski á við flugferð
með einkaþotu í dag. Þá var líka
langt austur að Meiri-Tungu og sein-
farið. Ég man, að rætt var um hvort
við ættum að gista. Austur fórum
við. Ragnar vísaði okkur til stofu og
þar ríkti glaðværð, þegar þeir bræð-
ur rifjuðu upp gamla daga. Reyndar
ríkti alltaf glaðværð kringum Ragn-
ar. Það var gott að hlæja með hon-
um. Dísa tók á móti okkur í eldhús-
inu með kaffi og smurðu brauði.
Þetta smurða brauð hennar Dísu
skipar sérstakan sess í minningunni.
Betra smurt brauð hef ég ekki feng-
ið og það þó ég hafi búið í nokkur ár í
„smørbrødslandinu“ Danmörku.
Seinna, þegar ég var 14-15 ára og
var í sveit í Sumarliðabæ skammt frá
Meiri-Tungu gerði ég mér ferð
þangað á sunnudögum, þegar ekki
var verið í heyskap. Svona eftir á að
hyggja, held ég, að ég hafi farið þess-
ar ferðir ekki síður til að komast í
brauðið, en til að rækta frændsem-
ina. Það var alltaf gott að heimsækja
Dísu og Ragnar. Eitt sinn átti ég
þess kost að fara með Ragnari inn í
Veiðivötn. Þetta mun hafa verið 1974
og þótti mikið ferðalag í þá daga. Við
ætluðum að vera í nokkra daga og
vorum því með nesti. Ég borgar-
barnið var með nokkrar kókflöskur,
súkkulaðikes, grillmat og þess hátt-
ar. Ragnar gisti í veiðihúsinu, sem
bændur eiga þarna inn frá. Svo var
það líklega annað kvöldið, að ég kom
í veiðihúsið til Ragnars. Hann segir:
RAGNAR
MARTEINSSON