Morgunblaðið - 06.12.2003, Blaðsíða 55

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 2003 55
FRÁ því upp úr 1990 fór fram
mikil umræða um leiðir til að auka
skilvirkni sjúkrahúsa á höfuðborg-
arsvæðinu. Hingað
komu ýmsir ráð-
gjafar sem töldu
sameiningu stóru
spítalanna líklega til
að skila árangri.
Engir þeirra lögðu
fram tillögur um
hvernig staðið skyldi að samein-
ingu og hvernig hún yrði útfærð.
Ferlið hófst síðan með því að
lögð var fram tillaga að sameiningu
Landakotsspítala og Borgarspítala
að frumkvæði stjórnenda þessara
stofnana. Mikil vinna var lögð í
undirbúning af hálfu heilbrigð-
isráðuneytis. Tillögunni fylgdu ná-
kvæmar áætlanir um útfærslu,
tímasetningar og kostnað við sam-
eininguna. Gert var ráð fyrir tölu-
verðum sparnaði í rekstri sem
byggðist fyrst og fremst á því að
þjónustudeildir spítalanna, mynd-
greining, rannsóknastofur, skurð-
stofur og gjörgæsla voru samein-
aðar í Fossvogi. Þetta var byggt á
þeirri reynslu sem aðrir höfðu afl-
að sér en þeir töldu að ef ekki væri
unnt að flytja meginstarfsemi spít-
alanna á einn stað myndi ekki nein
hagræðing í rekstri nást. Þannig
varð Sjúkrahús Reykjavíkur til og
allar áætlanir stóðust nema ríkið
lagði aldrei fram það fjármagn sem
talið var nauðsynlegt til að ná
þeirri aðstöðu sem þurfti. Miklir
erfiðleikar í rekstri fylgdu því í
kjölfarið.
Sameining Sjúkrahúss
Reykjavíkur og Landspítala
Þessu var öfugt farið með þá
sameiningu sem Ríkisendurskoðun
fjallar um í skýrslu sinni en þar
segir: „Rætt var um sameiningu
sjúkrahúsanna í um áratug og var
þá velt upp ýmsum möguleikum á
því hvað ætti að sameina og hvern-
ig og færð rök fyrir kostum sam-
einingar. Að mati Ríkisendurskoð-
unar var sameiningin þó ekki nógu
markvisst undirbúin. Hvorki var
gerð tímasett framkvæmda- né
kostnaðaráætlun eða sett markmið
um það hverju ætti að ná fram
með sameiningunni. Því var erfitt
að leggja mat á það hvernig miðaði
meðan á breytingunni stóð og
hvort sameiningin skilaði ásætt-
anlegum árangri.“
Þetta er hörð ádeila á þá sem
tóku ákvarðanir um sameiningu í
raun án þess að hafa skoðað málið
vel. Undirritaður sat á þessum
tíma í framkvæmdastjórn Sjúkra-
húss Reykjavíkur og getur fullyrt
að ekki var eytt fimm mínútum í
viðræður milli stjórnenda spít-
alanna um leiðir. Ríkisendurskoðun
segir: „Sameining sjúkrahúsanna
er umfangsmikið breytingaverkefni
og líklega hið stærsta sem tekist
hefur verið á við innan íslenskrar
stjórnsýslu.“
Ríkisendurskoðun segir í skýrsl-
unni um hagkvæmni sameiningar:
„Þess var vænst að sameiningin
leiddi til sparnaðar. Þetta hefur
hins vegar ekki tekist og kostnaður
í raun hækkað umtalsvert eða um
33% meðan almennt verðlag hefur
hækkað um 17% og laun sam-
kvæmt launavísitölu um 24%.“
Ríkisendurskoðun telur að beinn
kostnaður við breytingar hafi verið
um 900 millj. kr. Þess er hvergi
getið að ríkið borgaði Reykjavík-
urborg 17–1800 millj. kr. fyrir ýms-
ar húseignir sem hún hafði kostað.
Erlendur samanburður
Í skýrslunni er síðan gerður
samanburður við nokkur bresk
sjúkrahús sem rekin eru innan
NHS (National Health Service).
Það hlýtur samt að orka tvímælis
að gera samanburð við breska spít-
ala því að vitað er að breska heil-
brigðiskerfið á við mikil vandamál
að stríða og margar stofnanir illa
mannaðar og augljóst er af tölum
sem nefndar eru í skýrslunni að
Bretar skrá ýmislegt öðru vísi en
flestir aðrir.
Heilbrigðisráðherra hefur á
þessum forsendum talið að ým-
islegt hafi gengið vel í sambandi
við sameininguna. Það er mjög sér-
kennilegt því að auðvitað hefði
þurft að bera saman starfsemi
þessara sömu spítala fyrir og eftir
sameiningu til að hægt væri að
draga slíka ályktun.
Stefnumótun
Enn segir Ríkisendurskoðun í
skýrslu sinni: „Enn er ekki nægi-
lega ljóst hvernig sjúkrahús LSH
er ætlað að vera í framtíðinni. Slíkt
dregur úr möguleikum til mark-
vissrar stjórnunar og uppbygg-
ingar. Ljóst er að ráðuneyti heil-
brigðismála, fjármálaráðuneytið og
faghópar innan sjúkrahússins hafa
mismunandi skoðanir á stefnumót-
un sjúkrahússins. Þessir aðilar
þurfa að ná samstöðu um það
hvaða áherslu skuli leggja á sparn-
að í rekstri, skilvirkni og magn
þeirrar þjónustu sem veita á og
þátt rannsókna og kennslu í starf-
seminni. Þessi atriði geta stangast
á en þau mega ekki verða til þess
að ekki sé tekin skýr afstaða með
stefnumótun. Þetta hefði í raun átt
að gerast áður en sameiningin
varð. Enn hefur ekki verið tekin
afstaða til þessara hluta og stendur
það í vegi fyrir skýrri stefnumótun
og mótun framtíðarsýnar fyrir
sjúkrahúsið.“
Þetta er ótrúlega hörð gagnrýni
á þá sem ráðið hafa ferð varðandi
sameiningu þar sem til hefur orðið
stærsta fyrirtæki landsins með
5000 starfsmenn og veltu upp á 25–
30 milljarða króna á ári. Til þess
að ná fram þeirri hagræðingu sem
stefnt var að hlýtur að þurfa að
koma meginþjónustunni á einn
stað. Samkvæmt heilbrigð-
isráðherra kosta þær hugmyndir
sem verið er að vinna með frá 30–
70 milljörðum króna. Hvaða líkur
eru á því að slíkt fjármagn fáist á
næstu fáum árum þegar Sjúkrahús
Reykjavíkur fékk ekki einn millj-
arð sem þurfti til þeirra fram-
kvæmda sem nauðsynlegar voru
taldar?
Sjálfsagt var að skoða vandlega
hvort og hvernig ætti að sameina
umrædda spítala. Fresta hefði
þurft byggingu barnadeildarhúss á
þeim tíma sem það var gert. Skoða
hefði þurft tillögur ráðgjafa E-
mentor um notkun núverandi húsa
og flutning líkamlegrar bráðaþjón-
ustu í Fossvog. Ljóst er að lélegur
undirbúningur og þar af leiðir dýr
framkvæmd munu kosta mikið ef
viðunandi árangur á að nást í svo
mikilvægum málum.
Skýrsla ríkisendurskoðunar
um sameiningu spítala
Eftir Ólaf Örn Arnarson
Höfundur er læknir.
og prenta út kort. Auk þessa má
leita að hnitum í mörgum hnita-
kerfum, bæta inn eigin texta og
tengja við GPS-staðsetningartæki.
Eitt með því þægilegra er, að með
músinni er hægt að hagræða kort-
inu að eigin vild. Það er því vart
hægt að hugsa sér betra hjálp-
artæki þegar undirbúa skal hesta-
ferð. Þessi kort auðvelda hesta-
fólki að rata gömlu reiðleiðirnar,
en þær voru ekki valdar af handa-
hófi, heldur farnar vegna þess að
um þær lágu bestu hestagöturnar.
Það er óhætt að fullyrða að þær
séu tuttugu í dúsíninu nýjung-
arnar hjá Landmælingum Íslands
þessa dagana. Ég var ekki fyrr
búinn að undrast yfir ágæti heima-
síðu þeirra, en að ég eignaðist nýj-
an og endurbættan flugdisk frá
þeim. Svo koma þessi gersemi.
Þessi stefna Landmælinga Ís-
lands að gera gögn sín sem að-
gengilegust fyrir almenning bæði
á vefnum og með útgáfu geisla-
diska er mjög lofsverð. Ekki spillir
að verðið á þessum diski er viðráð-
anlegt, en hann kostar kr. 3.980.-
Höfundur fæst við ritstörf
og er áhugamaður um gamlar
reiðleiðir.
Jólavörur frá
Svíþjóð
Klapparstíg 44, sími 562 3614
Jóladúkkur
Verð frá kr. 3.500. .
Úrslitin í enska boltanum
beint í símann þinn
*fiú borgar u.fl.b. 4 kr. fyrir skráninguna.
Hringdu í vini og ættingja
innanlands í desember
N
O
N
N
I

O
G

M
A
N
N
I

I

Y
D
D
A

/
S
Í
A

/
N
M
1
0
8
0
5
Hringdu í vini og ættingja
erlendis í desember
fiú fær› 50% afslátt af innanlandssímtölum
úr heimilissíma í heimilissíma alla laugardaga
í desember.
Skrá›u flig núna í síma 750 5002 ef flú vilt hringja milli kl. 10-12
og í 750 5003 ef flú vilt hringja milli kl. 18-20.*
fiú fær› 50% afslátt af mínútuver›i í 2 klst.
alla laugardaga í desember af símtölum úr
heimilissímanum til útlanda.**
Hringdu í síma 750 5001 og skrá›u flig núna.*
50%
AFSLÁTTUR
AF SÍMTÖLU
M
TIL ÚTLANDA
50%
AFSLÁTTUR
AF INNANLA
NDS-
SÍMTÖLUM
innan kerfis
Símans
Kynntu flér nánar tilbo› á
heimilissímum í verslunum Símans.
**Gildir ekki fyrir símtöl til útlanda gegnum 1100.