Morgunblaðið - 15.08.2004, Qupperneq 12

12 SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
láta fiskinn brjóta sig áður en frekar er átt við
hann. Hann flakar stórþorskinn og nætursalt-
ar, ufsinn er hakkaður í bollur og bútungurinn
spyrtur og hengdur upp. Pétur Hilmarsson,
eiginmaður Margrétar, smíðaði þurrkhjall
sem flýtur á fjórum olíutunnum á pollinum úti
fyrir Grund.
„Við pæklum fiskinn aðeins, því flugan sæk-
ir síður í ef það er aðeins saltbragð af honum.
Hann verður líka góður ef honum er dyfið í
sjó. Það verður betra bragð. Eins og verður á
sjósignum fiski, það gengur sjór yfir þetta. Við
hengjum upp í hjall úti á sjó, sem flugan fer
ekki í. Á þessum tíma er hvergi friður fyrir
flugunni nema úti á sjó. Það fer eftir tíðarfari
hvað hangir lengi, það getur vel verið að þessi
fari að slá sig og verði góður eftir tíu daga. Það
blæs vel um hann og hann er í vænna lagi af
bútungi að vera. Það sem er mest um vert er
að hann verði rauður við beinið. Með vest-
firsku mörfloti er þetta alsæla – ef alsæla er
til. Þessi vara er orðin melt í raun og veru þeg-
ar slær í hana. Eins og kæst skata og skerpi-
kjötið færeyska sem mér þykir óskaplega
gott.“
Sverrir segir að það sé svolítil kúnst að
verka signa fiskinn svo hann verði rauður við
beinið og varla hægt nema á haustin eða vet-
urna. „Maður spyrðir hann og þvær svo upp úr
sjó. Setur hann í bala og lætur hann slá sig þar
í svona fjóra sólarhringa. Þá byrjar kæsing í
honum sem gerir hann rauðan inn við beinið.
Það er matur með stórum staf! Ég fékk þetta
alltaf af togurum alla mína tíð. Það var oft
óskaplega góður matur.“
Sverrir er mikill unnandi vestfirskra kræs-
inga og segist halda skötuveislu á hverjum ein-
ustu jólum fyrir tólf til fjórtán átvögl. „Fæ
skötuna senda héðan frá Ísafirði, verkaða í
Súgandafirði. Gamall vinur minn sendir mér
þetta alltaf og mörflot. Í fyrra tók ég upp á því
að hnoða sjálfur mörinn. Fékk vin minn, bónda
norður í Hrútafirði, til að senda mér valinn
mör. Þessi mör sem fengist hefur er bara
garnamör sem aldrei hefði verið notaður á
mínu heimili. Núna var þetta valinn nýrnamör
og netja. Ég geymdi þetta og lét það brjóta sig
almennilega í sex vikur. Svo hakkaði ég og
hnoðaði. Þetta bragðaðist alveg eins og í
gamla daga.“
Aflar matar og eldar
Sverrir ólst upp við sjálfsþurftabúskap á
Svalbarði og tók þátt í að afla heimilinu matar
frá því á barnsaldri. Hann var ekki nema 6-7
ára þegar hann fór að hræra í blóði á blóðvelli
og hjálpa til við slátrun. Af fénu komu 60-70
hausar á hverju hausti. Þeir voru teknir og
kafsaltað í strjúpann. Svo voru hausarnir
klipptir og sviðnir eftir því sem þeir voru étnir.
„Síðasta sviðaveislan var kannski í desem-
ber og þá var þetta orðið grænt um augun og
lognað sem kallað er. Þá var þetta best.
Óskaplega var það gott! Af þessum skepnum
komu á þriðja hundrað lappir og hver einasta
sviðin, sett í sultu og sýrt.“
Daglegur kvöldmaturinn á vetrum í ung-
dæmi Sverris var hafragrautur, súrt slátur og
hertir þorskhausar. Hausarnir voru flattir út
og hengdir á rár að haustinu. Sverrir sýrir sitt
eigið slátur og á það alltaf til. Tók með sér að
sunnan til að eiga í sumarbústaðnum.
„Lifrarpylsa sem er orðin svo vel súr að það
verður að éta hana með skeið helst. Hef svo
hafragraut eða grjónagraut og borða þetta.
Ég nota súrsunarmysu og læt hana aldrei
feyra, skipti á tveggja mánaða fresti.“
Sverrir segist afla alls matar og sjá um all-
an mat á sínu heimili. Auk fiskveiða í fersku
vatni og söltu stundaði hann einnig skotveiðar
lengi vel.
„Ég skaut á sínum tíma rjúpur en hætti
2000 – ætlaði ekki að skjóta síðustu rjúpuna.
Hafði þá stundað rjúpnaveiðar alveg frá 1963.
Ég býst við að ég sé eini núlifandi Íslending-
urinn sem hefur snarað rjúpur. Eldri bræður
mínir notuðu mig sem strák til þess að snara
rjúpur.“
Veiðarnar fóru þannig fram að fléttaðar
voru snörur úr svörtu hrosshári sem sótt var í
tagl. Allt upp í þrjár snörur voru festar við
miðja pundslínu, um 50 metra langa, með um
meters millibili.
„Snörunni var brugðið um hálsinn á rjúp-
unni, svo var hún rekin upp og þá hertist að.
Rjúpan er það illa gefinn fugl að hún bærði
ekki á sér fyrr en hún var rekin upp. Ég horfði
á þá draga rjúpur til þegar þeir voru að setja
upp á næstu. Þeir notuðu mig í viðlögum, en
töldu mig klaufa dálítinn. Þeir voru svo fljótir
að þessu sem verða mátti, seldu svo rjúpurnar
og fengu töluvert meira fyrir þær í Finnsbúð á
Ísafirði heldur en blóðugar rjúpur. Heima var
aldrei notuð byssa á rjúpur. Þetta er dálítið
lygilegt!“ Sverrir verkar sjálfur bráðina og
eldar rjúpurnar upp á gamla mátann, fylltar
með sveskjum og eplum. En hvað kom til að
Sverrir gaf sig að eldamennsku?
„Ég var á síld og 17 menn um borð. Nokkrir
þeirra hrekktu kokkinn þar til hann missti
geðheilsuna og varð að leggja hann á land í
Ingólfsfirði. Þá var ég skikkaður til að elda of-
an í sextán menn. Það var mikið puð. Mest
saltkjöt og saltfiskur í matinn.
Þegar ég hóf að stunda laxveiðar kom alltaf
í minn hlut að vera bryti og matselda. Svo átt-
um við konan mín, Gréta Lind Kristjánsdóttir,
fimm börn sem fædd voru annað hvert ár. Á
stórhátíðum höfðum við þá verkaskiptingu að
ég sá um hátíðarmatinn og hún um að punta
börnin. Svo fannst mér það mikil hvíld frá
amstrinu, þegar ég kom heim á kvöldin, að
matreiða. Það er ég búinn að gera í áratugi.
Konan mín er ágæt matreiðslukona, hús-
stjórnarlærð, og kann miklu meira en ég. Ég
byrjaði náttúrlega undir hennar stjórn, kunni
lítið til að byrja með og sótti allt til hennar.
Þetta er svona tómstundaiðja hjá mér.“
Tengdafeðgarnir Pétur Hilmarsson og Sverrir Hermannsson við flugufría þurrkhjallinn sem flýtur á
pollinum framan við Grund. Þar er verkaður siginn fiskur — sem er matur með stórum staf.
gudni@mbl.is
Kippt á Hermóði ÍS undan Óshlíðarvita. Bolungarvík blasir við í baksýn.
’ Ég hef náð því á minni lífsleið að spilatvisvar sinnum undir aldri, það er á færri
höggum en aldur segir til um. Það eru fáir
sem hafa gert það.‘Gísli Halldórsson, arkitekt og heiðursforseti ÍSÍ, eftir
að hafa tekið þátt í 90 ára afmælismóti sínu sem Golf-
klúbburinn Ness á Seltjarnarnesi hélt á fimmtudag. Á
þessum tímamótum var Gísli gerður að heiðursfélaga
golfklúbbsins.
’ Annars væri ég stórslasaður.‘Gunnar Bjarki Jóhannsson, níu ára, varð fyrir bíl við
Heiðarsel í Reykjavík á miðvikudagskvöld en slapp
með skrámur og þykir ljóst að hjálmurinn sem hann
var með hafi bjargað því að ekki fór mun verr.
’ Við erum komnir til að frelsa borgina.‘Skilaboð á arabísku sem hljómuðu úr byssuvögnum
Bandaríkjahers í borginni Najaf í suðurhluta Íraks,
þar sem hart hefur verið barist við uppreisnarmenn
undanfarna daga.
’ Berjist til síðasta blóðdropa.‘Úr yfirlýsingu frá sjíaklerknum og uppreisnarleiðtog-
anum Moqtada al-Sadr til stuðningsmanna sinna, sem
dreift var í Najaf í vikunni.
’ Við vorum bara að labba heim og þárak ég augun í snákinn. Hann var mjór en
mjög langur. Hann reyndi að ráðast á mig,
skaust að mér allavega einu sinni.‘Ingi Freyr Jónsson, sem ásamt vini sínum, Ragnari
Heimissyni, rakst á snák í Grindavík á þriðjudags-
kvöld.
’ Mér leið bara rosalega vel.‘Viktoría Áskelsdóttir sjósundkona, spurð um líðan
sína þegar hún kom að landi í Stykkishólmi á þriðjudag
eftir að hafa lokið 62 km Breiðafjarðarsundi. Markmið
Viktoríu með sundinu var að vekja athygli á starfi
Barnahjálpar Sameinuðu þjóðanna, UNICEF.
’ Þetta var nú bara yndislegt, það er ekkihægt að segja annað.‘Guðlaugur Heiðar Jakobsson, starfsmaður á gisti-
heimilinum Bölta í Skaftafelli, þar sem hitamet fyrir
ágústmánuð var slegið á þriðjudag, 29,1 stig.
’ Ég held að hver Bandaríkjamaður vitihversu mikilvægt það er að fram-
kvæmdavaldið fái sem bestar upplýsingar
frá okkur.‘Porter Goss, sem á þriðjudag var útnefndur nýr yf-
irmaður bandarísku leyniþjónustunnar CIA.
’ Ég kalla eftir því að sveitarfélöginíhugi þetta mál rækilega vegna þess að
með óbreyttri stefnu keyra þau þetta í
verkfall sem getur staðið lengur en öll
önnur kennaraverkföll hafa staðið fram að
þessu.‘Eiríkur Jónsson, formaður Kennarasambands Íslands,
á þriðjudag, degi áður en fyrsti samningafundur kenn-
ara og sveitarfélaganna eftir sumarfrí var haldinn.
’ Íslendingar eru falleg þjóð.‘Bandaríska söngkonan Pink á tónleikum sínum í Laug-
ardalshöll á þriðjudagskvöld.
’ Ef Guð lofar.‘Jóhannes Páll páfi, sem orðinn er 84 ára og heilsuveill,
staðfesti fyrir viku að hann hygðist standa við áform
um að halda í sumarfrí til Lourdes í Frakklandi um
þessa helgi, en gerði þó ákveðinn fyrirvara.
Ummæli vikunnar
Reuters
Glæsileg hátíð
Ólympíuleikarnir í Aþenu hófust með form-
legum hætti á föstudag. Drengurinn í bátnum
veifar hér gríska fánanum við glæsilega
setningu leikanna.