Morgunblaðið - 19.11.2004, Qupperneq 8

8 FÖSTUDAGUR 19. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Já, en ég skil ekki, Dabbi bróðir, hvernig kennarar vissu að bananar væru uppáhaldsréttur-
inn okkar?
Kjarasamningurgrunnskóla-kennara og
sveitarfélaganna gæti
haft áhrif á það vort
samningar Starfs-
greinasambandsins
(SGS) og Samtaka at-
vinnulífsins (SA) halda.
Vandséð er raunar
hvernig samningarnir
geta staðið óbreyttir ef
samningur kennara
verður fyrirmynd að
öðrum kjarasamning-
um opinberra starfs-
manna sem gerðir verða á næstu
misserum. Þar með er ekki verið
að segja að óhjákvæmilegt sé að
segja samningunum upp.
Í kjarasamningi Starfsgreina-
sambandsins og Samtaka at-
vinnulífsins, sem gerður var fyrr
á þessu ári, er að finna ákvæði
um samningsforsendur. Þær eru
tvær.
„1. Að verðlag þróist í sam-
ræmi við verðbólgumarkmið
Seðlabanka Íslands.
2. Að sú launastefna og þær
kostnaðarhækkanir sem í samn-
ingnum felast verði almennt
stefnumarkandi fyrir aðra samn-
ingagerð á vinnumarkaði.“
Ef forsendur fyrir samningn-
um bregðast á samningstíman-
um geta aðilar samningsins skot-
ið málinu til sérstakrar
„forsendunefndar“ en hún á
bæði að fara yfir samninginn og
„að stuðla að framgangi mark-
miða samningsins og festa for-
sendur hans í sessi“.
Í nefndinni sitja tveir fulltrúar
skipaðir af ASÍ og tveir fulltrúar
skipaðir af SA. Ætlast er til að
nefndin leiti eftir samstarfi við
stjórnvöld um það að fylgjast
með þróun sem ógnað geti for-
sendum samningsins og eftir at-
vikum setja fram tillögur um við-
brögð þar sem við á.
Samningurinn gerir ráð fyrir
að forsendur hans séu sérstak-
lega skoðaðar fyrir 15. nóvember
2005 og 15. nóvember 2006. Ef
nefndin kemst að þeirri niður-
stöðu að marktækt frávik hafi
orðið frá annarri eða báðum for-
sendum samnings, þ.e.a.s. um
verðlag eða launaþróun, getur
annað tveggja gerst. Annars
vegar geta aðilar orðið sammála
um að samningurinn haldi gildi
sínu, að því gefnu að samkomu-
lag takist í nefndinni um „við-
brögð“. Ef ekki næst samkomu-
lag um viðbrögð er
samningurinn uppsegjanlegur af
beggja hálfu. Ákveða þarf upp-
sögn fyrir 10. desember og telst
þá samningurinn vera laus frá og
með áramótum.
Verðbólga í dag er umfram
forsendur samninga
Fyrri samningsforsendan er
um að verðbólga verði að vera í
samræmi við verðbólgumarkmið
Seðlabankans. Þau markmið
gera ráð fyrir að verðbólga megi
ekki vera meiri en 2,5% á 12
mánaða tímabili. Til að þetta
markmið náist þarf verðbólga að
lækka talsvert á næsta ári frá
því sem nú er. Verðbólga síðustu
12 mánaða er 3,8%. Frá því í júní
á þessu ári hefur verðbólgan ver-
ið á bilinu 3,4–3,9%.
Hin forsenda samninganna er
um launaþróun. Samningar
Starfsgreinasambandsins fólu í
sér rúmlega 15% hækkun á
samningstímanum. Samningar
flestra félaga opinberra starfs-
manna eru að renna út eða hafa
runnið úr gildi. Fyrsta stóra fé-
lag opinberra starfsmanna til að
semja er Félag grunnskólakenn-
ara og ljóst er að samningur
þeirra og sveitarfélaganna felur í
sér mun meiri hækkanir en
samningur SGS. Hækkunin á
samningstímanum er u.þ.b. 30%.
Hvort samningur kennara nægir
til að SGS geti gert kröfu um að
samningar losni eftir eitt ár
ræðst að nokkru leyti af því
hvort þessi samningur kennara
verður fyrirmynd að öllum
samningum sem opinberir
starfsmenn gera á næstu miss-
erum. Munu þeir samningar taka
mið af samningum ASÍ eða
samningi grunnskólakennara?
Síðast náðist samkomulag
um viðbótarhækkanir
Sambærileg ákvæði um for-
sendur var að finna í síðustu
samningum ASÍ og SA. Á þessar
forsendur reyndi í árslok 2001.
Þá náðist samkomulag um að ef
vísitala neysluverðs færi ekki
upp fyrir ákveðið stig í maí 2002
teldist verðlagsforsenda kjara-
samninga hafa staðist, en það
þýddi að verðbólga árið eftir
mátti ekki fara upp fyrir 3%. Ef
þetta gengi eftir skuldbundu
vinnuveitendur sig til að greiða
1% framlag í séreignasjóð launa-
manns án framlags af hálfu laun-
þegans frá og með 1. júlí 2002.
Ennfremur var ákveðið að laun
hækkuðu um 0,4% umfram það
sem samningar kváðu á um.
Jafnframt gaf ríkisstjórnin út yf-
irlýsingu sem m.a. fól í sér að
tollar á nokkrum grænmetisteg-
undum voru felldir niður og
lækkaðir á öðrum.
Í kjölfarið fór ASÍ út í talsvert
miklar aðgerðir sem miðuðu að
því að halda aftur af verðbólgu.
Aðgerðirnar fólu m.a. í sér tíðar
verðkannanir. Þessar aðgerðir
skiluðu tilætluðum árangri því
að markmið um verðbólgu í maí
2002 náðust.
Fréttaskýring | Grundvöllur kjarasamn-
inga gæti brostið eftir eitt ár
Forsendur í
uppnámi?
Samkvæmt forsendum samninga má
verðbólga vera 2,5% en hún er nú 3,8%
Samningur kennara fól í sér 30% hækkun.
Launastefna ASÍ átti að
vera „stefnumarkandi“

Ein af forsendum kjarasamn-
ings SGS og SA var að sú launa-
stefna, sem í samningnum fælist,
væri „almennt stefnumarkandi
fyrir aðra samningagerð á
vinnumarkaði“. Ef það gerist
ekki geta ASÍ-félögin gert kröfu
um annaðhvort „viðbrögð“ af
hálfu vinnuveitenda eða að
samningnum verði sagt upp.
Uppsögn getur í fyrsta lagi tekið
gildi eftir eitt ár.
egol@mbl.is
HÆSTIRÉTTUR sýknaði í gær
mann af ákæru um að hafa ekið lyft-
ara án tilskilinna réttinda vegna þess
að á þeim tíma sem brotið var framið
hafði Vinnueftirlit ríkisins heimild til
að kveða á um refsingar við slíku
broti, samkvæmt lögum frá Alþingi.
Að mati Hæstaréttar hafði Alþingi
ekki vald til að framselja Vinnueft-
irlitinu að ákveða hvaða háttsemi
skyldi varða refsingu.
Málið kom til kasta lögreglu eftir
að maðurinn hafði í ógáti ekið yfir fót
vinnufélaga síns. Var hann í kjölfarið
ákærður fyrir að hafa ekið lyftaran-
um án tilskilinna réttinda. Maðurinn
játaði að hafa ekki haft réttindi en
sagði verknaðinn ekki refsiverðan. Á
það féllst Hæstiréttur.
Í dómnum segir að með lagabreyt-
ingu árið 2003 hafi ákvæði í lögum
verið breytt þannig að félagsmála-
ráðherra skyldi, að fenginni umsögn
stjórnar Vinnueftirlitsins, setja regl-
ur um kennslu, þjálfun og próf þeirra
sem vilja fá leyfi til að stjórna tiltekn-
um vélum. Taldi Hæstiréttur að lög-
gjafinn hefði ekki haft vald til að
ákveða hvaða háttsemi skyldi varða
refsingu. Var maðurinn því sýknað-
ur.
Bogi Nilsson ríkissaksóknari sótti
málið og Axel Kristjánsson hrl. var til
varnar. Ingibjörg Benediktsdóttir,
Jón Steinar Gunnlaugsson og Ólafur
Börkur Þorvaldsson dæmdu málið.
Ekki refsivert að hafa
ekki lyftararéttindi
LANDSBANKI Íslands og Alþjóða-
húsið hafa gert með sér samstarfs-
samning um menntun starfsfólks
bankans í málefnum innflytjenda á
Íslandi.
Tólf starfsmenn úr jafnmörgum
útibúum Landsbankans, víðs vegar
að af landinu, sitja þessa dagana á
námskeiði og sérhæfa sig í mál-
efnum innflytjenda. Hlutverk þess-
ara fulltrúa verður að þjóna og leið-
beina útlendingum sem eru
viðskiptavinir bankans ásamt því
að aðstoða aðra starfsmenn bank-
ans í þessum efnum.
Starfsmenn
Landsbank-
ans á nám-
skeiði hjá
Alþjóðahúsi
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í gær nið-
urstöðu Héraðsdóms Reykjavíkur í
máli sem textílmenntakennari í
grunnskóla höfðaði gegn borginni
vegna vangoldinna launa.
Samkvæmt vinnuskýrslu sem
skólastjóri hafði útbúið var vinnutími
hennar haustið 2001 ekki samfelldur
og þar mynduðust eyður. Kennarinn
hélt því fram að skólastjóri hefði gefið
þau fyrirmæli að kennarar ættu að
vera í skólanum í umræddum eyðum
en skólastjórinn kannaðist ekki við að
hafa gert slíka kröfu. Að mati Hæsta-
réttar var viðverutími sem kennarinn
var í skólanum vegna þessa lengri en
sem tilgreindur var og að samkvæmt
kjarasamningi skyldi vinnutími kenn-
ara vera samfelldur. Kennaranum
hefði ekki verið gerð nægjanlega vel
grein fyrir því að hún þyrfti ekki að
vera í skólanum í eyðunum.
Borgin var dæmd til að greiða
henni 140.000 krónur og alls 500.000
krónur í málskostnað. Málið dæmdu
Markús Sigurbjörnsson, Guðrún Er-
lendsdóttir og Hrafn Bragason.
Gunnar Eydal hrl. flutti málið f.h.
kennarans en Guðni Á. Haraldsson
hrl. var lögmaður borgarinnar.
Þurfti ekki að vera í
skólanum í eyðum
HÆSTIRÉTTUR hefur staðfest
dóm Héraðsdóms Vesturlands um
að Kaupfélagi Árnesinga sé skylt að
greiða Sparisjóði Mýrasýslu fjóra
víxla, samtals að fjárhæð 30 millj-
ónir króna, sem fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri KÁ gaf út.
Kaupfélagið taldi að fram-
kvæmdastjórinn hefði farið út fyrir
umboð sitt, þar sem um óvenjulegar
og meiri háttar ráðstafanir hefði
verið að ræða og sparisjóðnum hefði
átt að vera það ljóst.
Hæstiréttur taldi hins vegar að
framkvæmdastjóri Kaupfélags Ár-
nesinga hefði með útgáfu víxlanna
leitast við að tryggja hag kaup-
félagsins vegna skuldbindinga þess
samkvæmt samningum um kaup á
Hótel Selfossi árið 2000. Féllst
Hæstiréttur því á þá niðurstöðu
héraðsdóms að framkvæmdastjór-
inn hefði haft heimild til að gefa út
hina umdeildu víxla, og greiðslu-
skylda KÁ vegna þeirra því stað-
fest.
Hæstiréttur hafnaði hins vegar
kröfu Sparisjóðs Mýrasýslu um
staðfestingu veðréttar fyrir skuld-
inni í greiðslum frá greiðslumiðlun
Flugleiða, en þann veðrétt hafði
héraðsdómur staðfest.
Skylt að greiða víxla