Morgunblaðið - 19.11.2004, Page 36

36 FÖSTUDAGUR 19. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
H
austið 1984, þegar
grunnskólakenn-
arar (og aðrir fé-
lagar í BSRB)
fóru í verkfall var
ég ellefu ára gömul. Mamma er
kennari og skýrast í minning-
unni frá verkfallstímanum er
þegar ég fór með henni niður að
menntamálaráðuneyti þar sem
fjölmargir kennarar tóku sér
stöðu og mótmæltu slökum
kjörum sínum. Stundum er sagt
að sagan endurtaki sig og það
virðist eiga við þegar kemur að
kjaramálum grunnskólakenn-
ara. Í ár,
haustið 2004,
þurftu kenn-
arar enn á ný
að grípa til
verkfalls í
von um betri
laun. Og enn
fylgdist ég með – í þetta sinn
sem blaðakona. Sem slík fékk
ég það verkefni í fyrradag að
fara í húsnæði ríkissáttsemjara
og fylgjast með undirritun nýs
kjarasamnings Kennarasam-
bands Íslands og Launanefndar
sveitarfélaganna. Samningurinn
var undirritaður eftir afar erfiða
deilu og undir miklum þrýstingi
vegna laga ríkisstjórnarinnar
um skipan gerðardóms. Hann
byggðist á miðlunartillögu rík-
issáttasemjara, sem kennarar
kolfelldu fyrir um tveimur vik-
um. Þótt eftirvænting væri í
lofti í Karphúsinu og ilmurinn
af nýbökuðum vöfflum bærist að
vitum forsvarsmanna samninga-
nefndar kennara, gat ég ekki
séð að ánægjan skini beinlínis
úr augum þeirra við undirrit-
unina. Þeir komu þó fram í fjöl-
miðlum og hvöttu kennara til
þess að samþykkja samningana,
fremur en að reiða sig á úr-
skurð gerðardóms. Ekki er
ósennilegt að kennarar fari að
ráðum forsvarsmannanna og
segi já við samningnum.
Og er þá málið ekki leyst og
allir ánægðir? Foreldrar geta
sent börnin í skólana og sinnt
vinnu sinni óáreittir. Að því er
heyra mátti í fjölmiðlum fyrr í
vikunni voru margir foreldrar
mjög reiðir vegna þeirrar
ákvörðunar kennara að mæta
ekki til vinnu vegna óánægju
með lagasetningu stjórnvalda.
Og hvað með ráðherrana? Þeir
hafa lýst yfir ánægju með samn-
ingana og nú segir mennta-
málaráðherra að hún vonist til
þess að það skapist meiri friður
um skólastarfið og það færist í
eðlilegt horf.
Allir hljóta að vera sammála
um að það sé gott að börnin
komist í skólann og hefji nám
sitt þar að nýju. Mér er samt
ekki rótt vegna hinna nýju
samninga. Ég er nefnilega for-
eldri framtíðargrunnskólabarns.
Sem foreldri hef ég áhyggjur af
því að með nýju kjarasamning-
unum sé enn tjaldað til einnar
nætur í kjaramálum grunn-
skólakennara. Ég óttast að það
verði enginn friður í skólunum
og að tregða yfirvalda til þess
að ganga til samninga við kenn-
ara hafi þegar skaðað skóla-
starfið til frambúðar. Fjölmarg-
ir kennarar hafa sagt upp
störfum eða íhuga að hætta
kennslu vegna þróunar kjara-
deilunnar eins og sést hefur í
fréttum undanfarið. Góð vin-
kona mín sem er kennari, veltir
því til að mynda fyrir sér af al-
vöru að hefja nýtt háskólanám
og finna sér í framhaldinu ann-
an starfsvettvang en grunn-
skólakennslu. Það er mikið átak
og fórnarkostnaður sem fylgir
því að fara í háskólanám að nýju
og ljóst að fólk leggur slíkt ekki
á sig nema það telji ærna
ástæðu til.
En sumir telja þó vel í lagt
með nýju samningunum við
kennara. Þeirra á meðal er Ein-
ar Oddur Kristjánsson, þing-
maður Sjálfstæðisflokks. Í út-
varpsfréttum í gær sagðist hann
hissa á sveitarfélögunum, samn-
ingarnir kæmu á óvart, þeir
sköpuðu uppnám og sveit-
arfélögin þyrftu að skera þjón-
ustu sína stórkostlega niður
vegna þeirra. Í grein sem Einar
Oddur ritaði í Morgunblaðið í
október um málefni kennara,
kom fram að næðust samningar
um launahækkanir við þá gæti
jafnvel farið svo að leikskóla-
kennarar sæktust eftir launa-
hækkunum. Virtist þingmað-
urinn álíta slíkt hið versta mál.
Hann hefur ef til vill ekki kynnt
sér stöðu mála á leikskólunum,
þar sem víða er sár skortur á
faglærðu starfsfólki. Menntuð-
um leikskólakennurum, sem og
ófaglærðu fólki eru þar borguð
smánarleg laun. Ein afleiðing
þessa eru tíðar mannabreyt-
ingar sem kemur auðvitað fyrst
og síðast niður á börnunum sem
leikskólana sækja.
Það er vitað mál að nægir
peningar eru til í landinu til
þess að halda hér uppi öflugu
menntakerfi og greiða þeim sem
taka að sér kennslu, allt frá
leikskóla og upp í háskóla, góð
laun. Við sum tækifæri virðist
ekki skorta fé. Það á til dæmis
við um frumvarp sem samþykkt
var á Alþingi rétt fyrir jól í
fyrra og fól í sér verulegar
kjarabætur fyrir þingmenn og
ráðherra. Þá telja stjórnvöld
þjóðarbúið standa nægilega vel
til þess að hægt sé að lækka
skatta.
Skyldi verða verkfall hjá
grunnskólakennurum haustið
2008? Ég vona að þá verði
ánægðir og vel launaðir kenn-
arar í skólastofum landsins. En
eini möguleikinn til þess að svo
verði er að Íslendingar sjái ljós-
ið og geri sér grein fyrir mik-
ilvægi menntunar.
Tjaldað
til einnar
nætur
Þótt eftirvænting væri í lofti í Karphús-
inu og ilmurinn af nýbökuðum vöfflum
bærist að vitum forsvarsmanna samn-
inganefndar kennara, gat ég ekki séð að
ánægjan skini beinlínis úr augum
þeirra við undirritunina.
VIÐHORF
Eftir Elvu Björk
Sverrisdóttur
elva@mbl.is
NÚ HEFUR félagsmálaráðherra
kynnt nýjar tillögur um fækkun og
sameiningu sveitarfélaga, sem hug-
myndin er að kjósa um
23. apríl 2005. Sam-
kvæmt þeim er m.a.
lagt til að sameina
sveitarfélög á Snæfells-
nesi að undanskildum
Kolbeinsstaðahreppi.
Íbúum þar á að gefa
kost á að kjósa um
sameiningu við Borg-
arfjörð. Þá er gert ráð
fyrir að Skógarströnd
verði áfram tilheyrandi
Dalabyggð. Dalir sam-
einist svo Reykhóla-
hreppi.
Fyrir skömmu fór ég í gegnum rit-
ið Breiðfirðing sem Breiðfirðinga-
félagið hefur gefið út óslitið síðan
1942. Þá urðu mér ljós þau miklu
tengsl sem áður voru milli byggð-
anna við Breiðafjörð, enda náði upp-
haflegt félagssvæði Breiðfirðinga-
félagsins yfir allt Snæfellsnes, Dali
og Austur-Barðastrandarsýslu auk
Breiðafjarðareyja.
Þegar byggð lagðist af í eyjunum
og samgöngur fluttust af sjó upp á
land, rofnuðu hins vegar þessi tengsl.
Í upphafi tuttugustu aldar voru
stofnuð ýmis samtök sem náðu yfir
stóran hluta af þessu svæði. Má þar
nefna Búnaðarsamband fyrir Snæ-
fellsnes og Dali og Samband breið-
firskra kvenna sem starfaði af þrótti
í fjölda ára m.a. að málefnum hús-
mæðraskólans sem starfræktur var
á Staðarfelli. Hinar erfiðu sam-
göngur brutu þetta samstarf smátt
og smátt niður.
Í Landnámu og Eyrbyggju segir
frá Þórsnesþingi sem líklegast var
fyrsta þing hér á landi eftir landnám.
Svæðið sem þingið náði til var frá
Hítará í suðri að Gilsfirði í norðri.
Þinghald á Þórsnesi stóð fram á
þrettándu öld en þá liðuðust goð-
orðin í sundur og hreppar og sýslur
tóku við. Sé litið yfir þetta svæði í
heild er Þórsnes í Helgafellssveit
nokkuð miðsvæðis.
Ég ætla að setja fram þá skoðun
við sameiningu sveitarfélaga á þessu
svæði, að nýtt sveitarfélag fylgi hin-
um gömlu mörkum Þórsnesþings.
Það þýðir að öll hin gömlu sveit-
arfélög á Snæfellsnesi og í Dölum
sameinist í eitt sveitarfélag. Sögu-
lega er þetta rökrétt og það þarf ekki
að fara lengra en 100 ár aftur til að
leita að gildum rökum.
Hver er þá staðan í
dag á þessu svæði?
Annars vegar eru þétt-
býliskjarnarnir á norð-
anverðu Snæfellsnesi,
sem nú eru að mynda
eina heild með gjör-
breyttum samgöngum.
Hins vegar eru þrjú
jaðarsvæði sem skortir
alvöru þéttbýliskjarna.
Það eru sveitirnar á
sunnanverðu Snæfells-
nesi, allir Dalirnir og
hinar mannlausu og
hálfmunaðarlausu
Breiðafjarðareyjar. Ef lagt yrði
bundið slitlag á vegi um Skógar-
strönd og Heydal, myndu þessi
svæði tengjast mun betur og sam-
göngur einnig miðast við austur-
vestur í stað suður-norður eins og nú
er áhersla á.
Hefðbundinn landbúnaður stend-
ur nú mjög höllum fæti á þessu svæði
nema helst í Kolbeinsstaðahreppi.
Lokað hefur verið fyrir slátrun í
Búðardal en útsjónarsamur rekstur
hefur bjargað Mjólkursamlaginu þar
til þessa. Í Borgarnesi hefur öll
vinnsla úr landbúnaðarvörum lagst
af. Þangað verður því ekki mikinn
stuðning að sækja. Kolhreppingar
ættu því að taka höndum saman við
Dalamenn um afurðavinnslu í héraði.
Ekki verður séð að Dalamenn
sæki þann styrk í Reykhólahrepp
sem þarf. Að norðanverðu við
Breiðafjörð verða menn að gera upp
við sig hvort leita á í vestur, norður
eða suður. Sameining við Hólmavík-
ursvæðið gæti verið góður kostur
með bættum samgöngum og hring-
vegi um Vestfirði. Á Vestfjarðakjálk-
anum liggja ræturnar víða saman og
sameining við hluta Vesturlands ork-
ar tvímælis. Þó gæti sameining
Breiðafjarðarsvæðisins í heild vissu-
lega komið til greina.
Landfræðilega myndar fjalllendið
frá Tröllakirkju á Holtavörðuheiði og
vestur í Fagraskógarfjall í Kolbeins-
staðahreppi skörp skil milli Dala og
Snæfellsness annars vegar og Mýra
og Borgarfjarðar hins vegar og alltaf
hefur verið litið á Hnappadal sem
hluta Snæfellsness. Þótt Kolhrepp-
ingar hafi sótt þjónustu í Borgarnes
nær alla síðustu öld, hefur það ekk-
ert haft með héraðsvitund að gera og
fátt hefur gert mönnum meira gramt
í geði en að Eldborg sé talin á Mýr-
um.
Fram til þessa hefur Kolbeins-
staðahreppur verið jaðarsvæði á
Snæfellsnesi. Hið sama mun verða
uppi á teningnum, sameinist hrepp-
urinn Borgarfirði og Mýrum. Sam-
einist Snæfellsnes og Dalir, verður
Kolbeinsstaðahreppur ásamt Skóg-
arströnd í miðju svæðisins. Malbikun
vegar um Hnappadal, Heydal og
Skógarströnd og brú yfir Álftafjörð,
myndi svo breyta miklu fyrir þetta
svæði. Hið öfluga sveitarfélag í Borg-
arfirði myndi ekki hafa mikinn áhuga
á þessum vegabótum.
Kolhreppingar ættu í þessum sam-
einingarmálum að setjast niður með
nágrönnum sínum í Eyja- og Mikla-
holtshreppi, á Skógarströnd og í
Hörðudal og skoða sameiginlega
hagsmuni. Möguleikar ferða-
mennsku í Dölum, á Breiðafirði og á
Snæfellsnesi þurfa að tengjast betur,
ekki síst út frá miklum árangri Ei-
ríksstaða. Sjávarútvegur stendur
traustum fótum á norðanverðu Snæ-
fellsnesi en landbúnaðurinn þarf að
efla sinn kjarna. Framhaldsskólinn í
Grundarfirði getur svo orðið að lyk-
ilstofnun fyrir þetta svæði allt. Þá
getur nálægð við þjóðgarðinn undir
Jökli haft mikla þýðingu seinna meir.
Með alla þessa möguleika getur sam-
einað sveitarfélag á þessu svæði átt
mjög bjarta framtíð fyrir sér.
Kannski yrði það Þórsnesþing hið
nýja?
Þórsnesþing
hið nýja?
Reynir Ingibjartsson fjallar um
sameiningu sveitarfélaga á
Snæfellsnesi og við Breiðafjörð
’Fram til þessa hefurKolbeinsstaðahreppur
verið jaðarsvæði á
Snæfellsnesi. ‘
Reynir Ingibjartsson
Höfundur er fyrrv. íbúi í
Kolbeinsstaðahreppi.
BARNA- og ung-
lingageðdeild Land-
spítala, háskóla-
sjúkrahúss (BUGL)
tók til starfa árið
1970 í vannýttu hús-
næði Reykjavíkur-
borgar en þar hafði
þá um skeið verið
upptökuheimili fyrir
bágstödd börn.
Á þeim 34 árum
sem deildin hefur
starfað hafa að-
stæður barnafjöl-
skyldna um margt
breyst bæði hvað
varðar stöðu mæðra
og skipulag skóla-
þjónustu auk þess
sem dregið hefur úr
fordómum vegna geð-
raskana. Samtímis
hafa framfarir í
barnageðlækningum
gert að verki að fjölbreytni og þekk-
ing á meðferðarúrræðum eykst
hröðum skrefum.
Þessi þróun ásamt upplýstum for-
eldrum og fagfólki eykur eftirspurn
eftir geðheilbrigðisþjónustu fyrir
börn og unglinga hér á
landi eins og í nágranna-
löndunum.
Einn liðurinn í að
bregðast við þessari þörf
er að bæta á margan hátt
óhentugt, úr sér gengið
en fyrst og fremst ónógt
húsnæði BUGL.
Við sem störfum á
barna- og unglingageð-
deildinni erum þakklát
fyrir þann velvilja og
stuðning sem okkur hef-
ur verið sýndur á undan-
förnum misserum sem
m.a. hefur komið fram í
fjölda gjafa einstaklinga,
félaga og fyrirtækja.
Ástæða er til að þakka
sérstaklega öllum þeim
listamönnum sem styðja
BUGL með því að gefa
vinnu sínu í þágu mál-
efnisins.
Í síðustu viku héldu
Fjörgyns-menn fjöl-
breytta styrktartónleika
í Grafarvogskirkju og nú
á sunnudag er komið að
styrktartónleikum hjálp-
arstofnunar Caritas á Íslandi í
Kristskirkju við Landakot.
Stuðningur
Ólafur Ó. Guð-
mundsson fjallar
um stuðning við
uppbyggingu
BUGL
Ólafur Ó. Guðmundsson
’Ástæða er tilað þakka sér-
staklega öllum
þeim listamönn-
um sem styðja
BUGL með því
að gefa vinnu
sínu í þágu mál-
efnisins.‘
Höfundur er yfirlæknir barna- og
unglingageðdeildar Landspítala –
háskólasjúkrahúss (BUGL).
Eftirfarandi greinar eru á
mbl.is:
Gunnlaugur Jónsson: „Sú
staðreynd að stúlkan á um sárt
að binda má ekki valda því að
rangar fullyrðingar hennar
verði að viðteknum sannind-
um.“
Ólafur F. Magnússon: „Sigur-
inn í Eyjabakkamálinu sýnir að
umhverfisverndarsinnar á Ís-
landi geta náð miklum árangri
með hugrekki og þverpólitískri
samstöðu.“
Ásthildur Lóa Þórsdóttir:
„Viljum við að áherslan sé á
„gömlu og góðu“ kennsluað-
ferðirnar? Eða viljum við að
námið reyni á og þjálfi sjálf-
stæð vinnubrögð og sjálfstæða
hugsun?“
Bergþór Gunnlaugsson: „Ég
hvet alla sjómenn og útgerðar-
menn til að lesa sjómannalögin,
vinnulöggjöfina og kjarasamn-
ingana.“
Sveinn Aðalsteinsson: „Nýj-
asta útspil Landsvirkjunar og
Alcoa, er að lýsa því yfir að
Kárahnjúkavirkjun, álbræðsl-
an í Reyðarfirði og línulagnir
þar á milli flokkist undir að
verða „sjálfbærar“!“
Hafsteinn Hjaltason: „Landa-
kröfumenn hafa engar heimild-
ir fyrir því, að Kjölur sé þeirra
eignarland, eða eignarland
Biskupstungna- og Svínavatns-
hreppa.“
María Th. Jónsdóttir: „Á land-
inu okkar eru starfandi mjög
góðar hjúkrunardeildir fyrir
heilabilaða en þær eru bara allt
of fáar og fjölgar hægt.“
Guðmundur Hafsteinsson:
„Því eru gráður LHÍ að inntaki
engu fremur háskólagráður en
þær sem TR útskrifaði nem-
endur með, nema síður sé.“
Á mbl.is
Aðsendar greinar