Morgunblaðið - 23.12.2004, Page 18

18 FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
TÍTAN, stærsta tungl Satúrnusar,
er mjög dularfullur hnöttur, eina
tunglið í sólkerfi okkar sem er með
þykkan lofthjúp. Í honum er mikið af
lífrænum efnasamböndum og sum
þeirra myndu teljast merki um líf
væru þau á plánetu eins og okkar.
Hvernig mynduðust þessi lífrænu
efnasambönd á Títan? Þetta er ein af
þeim spurningum sem geimvís-
indamenn vona að svör fáist við þeg-
ar Huygens-kanninn lendir á Títan
um miðjan janúar.
Huygens á að losna á jóladag af
geimfarinu Cassini, sem er á spor-
braut um Satúrnus, og gert er ráð
fyrir því að kanninn lendi á Títan 22
dögum síðar. Ferð Cassini og Huy-
gens frá jörðu til Satúrnusar tók sjö
ár og er samstarfsverkefni geim-
rannsóknastofnunar Bandaríkjanna
(NASA) og evrópsku geimvís-
indastofnunarinnar ESA.
Fari allt að óskum verður Huyg-
ens fyrsta geimfarið sem lendir á
hnetti í ytra sólkerfinu.
Talið er að lofthjúpur Títans líkist
á margan hátt lofthjúpi jarðar eins
og hann var fyrir um 3.500 millj-
ónum ára, áður en líf tók að myndast
á plánetu okkar. Niðurstöður rann-
sókna Huygens gætu því gefið mik-
ilvægar vísbendingar um hvernig líf
myndaðist á jörðinni.
Í lofthjúpi Títans er aðallega nitur
(köfnunarefni) en einnig metan,
öðru nafni mýragas, og mörg önnur
lífræn efnasambönd. Þetta kemur
fram á vefsetri ESA sem varpar
einnig fram þeirri spurningu hvort
líf sé á Títan:
„Lífræn efnasambönd myndast
þegar sólarljós eyðir metani. Þar
sem sólarljósið eyðir stöðugt metani
vekur það spurninguna: hvernig
komst metanið í lofthjúpinn?
Á jörðinni er það lífið sjálft sem
endurnýjar metanbirgðirnar. Metan
er auka-afurð efnaskipta í mörgum
lífverum. Á jörðinni eru það einföld-
ustu líffræðilegu uppsprettur, t.a.m.
þær sem tengjast mómýrum, hrís-
grjónaökrum og jórturdýrum, sem
bæta stöðugt við nýju gasi í staðinn
fyrir það sem eyðist við oxun. Gæti
þetta þýtt að það sé líf á Títan?“
Þar eru þó ekki góðar aðstæður
fyrir það líf sem við þekkjum. Á yf-
irborði Títans er 180 stiga frost. Þar
getur því ekki verið fljótandi vatn og
allar lífverur, sem við þekkjum,
þurfa á vatni að halda. Sett hefur
verið fram tilgáta um að hitinn á Tít-
an hafi í fyrndinni verið nógu mikill
– til að mynda vegna áreksturs loft-
steins – til að vatn hafi myndast þar
og haldist ófrosið í nokkur hundruð
eða þúsund ár.
ESA telur ekki líklegt að líf geti
þrifist á Títan núna. Það veldur á
hinn bóginn vísindamönnum heila-
brotum hversu mikið er af metani í
lofthjúpi Títans. Sett hefur verið
fram kenning um að fljótandi metan
myndi höf og fljót á eða undir yf-
irborði Títans.
Svo gæti því farið að Huygens
yrði fyrsta geimfarið sem sykki í haf
á öðrum hnetti í stað þess að lenda á
yfirborði hans.
Búist er við að ferðin niður loft-
hjúp Títans taki allt að tvær og hálfa
klukkustund. Á þeim tíma á Huy-
gens að senda upplýsingar um loft-
hjúpinn til Cassini. Gert er ráð fyrir
því að Huygens geti sent upplýs-
ingar í 3–30 mínútur eftir að kann-
inn lendir, en það er háð því hvar
hann lendir, hvert hann snýr og
hversu harkaleg lendingin verður.
Þremur klukkustundum eftir að
Cassini fær fyrstu upplýsingarnar
verður geimfarinu snúið í átt til
jarðar í því skyni að senda þangað
öll gögnin frá Huygens.
Er metanið
merki um
líf á Títan?



 
 

  

 




  

 


    

 !


 " 
  #
$!
!


  ! %


!

!  && &
'! ( !



 !  )

!
!(!
+
!,

!

%

-

!

.!

! !
(

/
(

0
!
,

-!!
-!
 
1  
23
4
,!5!
5! (
! (!

 !!% 26!

 !
   !
!

!(!
 
5*

 !
$78 
 


 
9:;  

987<   
 

=.>7  

  
 
$.?   ! 
77?  







 7!
'%
6!
@ 

3 AB.
$

!&C
!
 
! !!% D
 !

 
(



$ 1
 !*

!*

E! !!

%
 !

!

!
 











 = !
 ,
* 

!7!
F 
G!
!!!
!,
!

*!

 %
*
FF-
!
5
(%-

! -!
 

H!(!

(.! * %*
! 
!
!
7!
!

G ,
!!

! !! 

6!

 ’Niðurstöður rannsóknaHuygens gætu gefið
mikilvægar vísbend-
ingar um hvernig líf
myndaðist á jörðinni.‘
 Meira á mbl.is/itarefni
FRÖNSKU blaðamennirnir Christ-
ian Chesnot og Georges Malbrunot,
sem voru látnir lausir í fyrradag eft-
ir að hafa verið fangar uppreisnar-
manna í Írak í fjóra mánuði, komu til
Parísar í gærkvöld þar sem tekið
var á móti þeim með pompi og
prakt. Flest er þó enn á huldu um
þetta mál, til dæmis hverjir höfðu þá
í haldi eða hvað varð til þess, að
þeim var sleppt.
Fjölskyldur tvímenninganna tóku
á móti þeim á Villacoublay-
herflugvellinum við París og fögn-
uðu ákaft lausn ástvina sinna úr
prísundinni, margir grétu af gleði
við endurfundina. Jacques Chirac
forseti var á vellinum auk nokkurra
ráðherra og sögðust fréttamenn-
irnir þakklátir stjórnvöldum fyrir
framlag þeirra til frelsunarinnar.
„Við urðum fyrir erfiðri lífs-
reynslu, stundum mjög erfiðri,“
sagði Malbrunot við komuna til Par-
ísar í gær. Hann sagði þá stundum
hafa óttast um líf sitt en bætti við að
þeim liði nú vel. Báðir tala Frakk-
arnir arabísku og notfærðu sér þá
kunnáttu til að reyna að róa ræn-
ingjana. „Við gáfumst ekki upp. Það
var brýnt að glata ekki skynseminni
og sýna auðmýkt,“ sagði Malbrunot.
Frakkarnir höfðu eftir ræningjum
sínum að þeir væru ekki neinn sér-
stakur happafengur en „fengur
samt“. Skildu þeir þetta svo að þar
sem Frakkar hefðu ekki stutt Íraks-
stríðið væru franskir gíslar ekki jafn
mikilvægir og t.d. bandarískir.
Faldir í pappakössum
Malbrunot sagði að þeim hefði um
hríð verið haldið föngnum í úthverfi
Bagdad en einnig í borgunum Fall-
ujah og Latifiyah. Voru þeir fluttir á
milli staða í pappakössum á pallbíl;
Chesnot sagði þessi ferðalög hafa
verið mikla „eldraun“. Voru þeir
rígbundnir og einnig bundið fyrir
augu þeirra og heyrðu þeir stundum
sprengjudrunur á leiðinni.
„Martröðinni lokið“
Allir Frakkar fögnuðu með for-
seta sínum þegar fréttin um lausn
mannanna barst út.
„Martröðinni er lokið. Nú getum
við aftur farið að lifa eðlilegu lífi,“
sagði móðir Malbrunots og Thierry,
bróðir Chesnots, sagði, að nú gæti
fjölskyldan átt gleðileg jól. „Það er
ekki hægt að fá yndislegri jólagjöf,“
sagði hann.
Í yfirlýsingu frá mannræningj-
unum, Íslamska hernum í Írak, sem
lesin var upp í Al-Jazeera-sjónvarp-
inu, sagði, að mönnunum hefði verið
sleppt vegna andstöðu frönsku
stjórnarinnar við innrásina í Írak og
vegna stuðnings þeirra við sjálf-
stæða Palestínu. Þá hefði líka verið
gengið úr skugga um, að þeir væru
ekki njósnarar Bandaríkjamanna.
Jean-Pierre Raffarin, forsætisráð-
herra Frakka, fullyrti í gær, að ekk-
ert lausnargjald hefði verið greitt
fyrir mennina enda hefði þess aldrei
verið krafist.
Frelsi blaðamanna fagnað
Fullyrt er að ekkert lausnargjald
hafi verið greitt en franskir fjöl-
miðlar segja margt á huldu um málið
AP
„Frjálsir“ var fyrirsögnin í sumum frönsku blaðanna í gær og lausn blaða-
mannanna var að vonum aðalfréttaefnið í öllum fjölmiðlum.
París. AFP.
LÖGREGLAN á Norður-Írlandi
sagði í gær, að þeir, sem rændu
bankann Northern Bank í Belfast á
mánudag, hefðu haft rúmlega 22
milljónir punda, um 2,67 milljarða
ísl. kr., upp úr krafsinu.
Lögreglan útilokar ekki, að menn
úr einhverri hinna vopnuðu sveita á
N-Írlandi hafi staðið að ráninu, sem
er eitt hið mesta á Bretlandseyjum
fyrr og síðar, og er nú að fara yfir
myndir úr eftirlitsvélum. Þá leitar
hún líka að hvítum sendiferðabíl af
dálítið sérstakri gerð.
Talið er, að allt að 20 menn hafi
tekið þátt í ráninu en það hófst á
sunnudag er vopnaðir menn ruddust
inn á heimili tveggja bankastarfs-
manna og tóku þá og fjölskyldur
þeirra í gíslingu. Var fólkið flutt eitt-
hvert annað en starfsmönnunum
sagt að fara í vinnu á mánudags-
morgni eins og ekkert hefði í skorist.
Við lokun opnuðu þeir fjárhirsluna
fyrir ræningjunum. Var óvenju mik-
ið fé í henni vegna jólanna.
Fjölskyldum bankastarfsmann-
anna var síðan sleppt seint á mánu-
dagskvöld heilum á húfi.
Milljarða-
rán á
N-Írlandi
Eitt mesta rán á
Bretlandseyjum
Belfast. AFP.