Morgunblaðið - 23.12.2004, Side 55

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 2004 55
MENNING
Suðurlandsbraut 4a • 108 Rvk. • Fax 533 4811 • midborg@midborg.is
533 4800
Björn Þorri hdl., lögg. fastsali, Karl Georg hrl., lögg. fastsali.
Laugavegur 182 • 105 Rvík • Fax 533 4811 • midborg@midborg.is
Fimm íbúðir, tilbúnar til innréttinga og ein vinnustofa.
Íbúðirnar eru frá 59 - 122 fm að stærð. Húsið er fullbú-
ið að utan og lóð er hellulögð og frágengin. Allir milli-
veggir eru uppsettir sem og útveggir og loft skilast til-
búnin. Nánari upplýsingar og teikningar á skrifstofur
Miðborgar.
VATNSSTÍGUR - FIMM ÍBÚÐIR - GAMLA NÝLISTASAFNIÐ
Jarðhæð
• 59,3 fm 2ja herbergja íbúð sem skiptist í forstofu, stofu
með eldhúskrók, svefnherbergi, geymslu, þvottahús og
baðherbergi. Verð 10,6 millj.
• 59,4 fm 2ja herbergja íbúð sem skiptist í forstofu, stofu
með eldhúskrók, svefnherbergi, geymslu, þvottahús og
baðherbergi. Verð 10,6 millj.
• 98,6 fm vinnustofa sem skiptist í forstofu, vinnustofu,
skrifstofu, geymslu og baðherbergi. Verð 16,7 millj.
1. hæð
• 120 fm 2ja herbergja íbúð sem skiptist í forstofu, hol, stofu, eldhús, svefnherbergi (útgangur á svalir), geymslu, þvottahús og
baðherbergi. Verð 23,3 millj.
• 97,9 fm 2ja herbergja íbúð sem skiptist í forstofu, hol, stofu (útgangur á svalir), eldhús, geymslu, þvottahús og baðherbergi.
Verð 18,6 millj.
2. hæð
• 120 fm 2ja herbergja íbúð sem skiptist í forstofu, hol, stofu, eldhús, svefnherbergi (útgangur á svalir), geymslu, þvottahús og
baðherbergi. Verð 24,4 millj.
Íbúðirnar eru til afhendingar í janúar.
SVO munu fróðir menn mæla, að
aldrei hafi skáld verið jafnumdeilt á
Íslandi og Halldór Kiljan Laxness
var á þeim árum sem þessi bók tekur
til. Hann var skammaður og fyrirlit-
inn af mörgum, dáður og elskaður af
miklu fleirum og engum stóð á sama
um hann. Ástæður þessa voru marg-
ar. Stjórnmálaskoðanir skáldsins og
skelegg framganga hans á þeim vett-
vangi fór illa í marga, ýmsir voru
pirraðir yfir stafsetningu hans og
meðferð á íslensku máli og þeir voru
ófáir, sem voru óánægðir með bæði
söguefni og söguhetjur Kiljans. Töldu
hinir síðastnefndu hann draga fram
margt hið versta í fari Íslendinga,
ýkja það og skrumskæla og kunnu
honum litlar þakkir fyrir „landkynn-
ingu á lús og skít“, eins og einhvern-
tíma var sagt. Kjarni málsins var
vitaskuld sá, að í list sinni fór Halldór
tíðum ótroðnar slóðir og þeir sem það
gera verða gjarnan skotspónn al-
mennings. Deilurnar um Kiljan urðu
hins vegar harðari en ella vegna þess
hve mjög allt menningarlíf tengdist
stjórnmálaflokkum og starfsemi
þeirra, auk þess sem heimspólitíkin
skipti mönnum mjög í flokka á þess-
um árum, jók nýrri vídd í deilur og
átök hér innanlands, efldi þær og
magnaði. Í þessum deilum var Kiljan
síður en svo neinn friðarpostuli og er
bæði fróðlegt og grátbroslegt að lesa
um samskipti þeirra Jónasar Jóns-
sonar frá Hriflu, sem rækileg grein
er gerð fyrir í þessari bók.
Tímabilið, sem hér er um fjallað,
var í senn stormasamasta og blóm-
legasta skeiðið á annars löngum og
glæsilegum rithöfundarferli Halldórs
Kiljan Laxness. Á þessum árum,
1932–1948, samdi hann ýmis mestu
og þekktustu verk sín, Sjálfstætt fólk,
Heimsljós, Íslandsklukkuna og At-
ómstöðina, ferðabækurnar tvær frá
Sovétríkjunum, Í austurvegi og
Gerska ævintýrið, gaf út ritgerða- og
smásagnasöfn, auk þess sem hann
skrifaði feikimikið í blöð og tímarit,
hér heima og erlendis, ferðaðist víða
og fylgdist náið með þýðingum og út-
gáfum verka sinna í öðrum löndum.
Getur lesandinn ekki annað en dáðst
að miklum afköstum og öguðum
vinnubrögðum skáldsins
á þessum árum, ekki síst
þegar þess er gætt, að
hann gaf sér einnig tíma
til að sinna ýmsu fleiru
en ritstörfunum og átti
um skeið nokkuð önd-
vert í einkalífinu.
Hannes Hólmsteinn
Gissuarson rekur sögu
Kiljans á árunum 1932–
1948 á næsta hefðbund-
inn hátt (ef eitthvað er
hefðbundið í ævi-
sagnaritun) og ferst það
vel úr hendi. Hann segir
sögu skáldsins í réttri
tímaröð, greinir frá
helstu viðfangsefnum
hans, í starfi og einkalífi, frá ári til árs
en hefur stærstu ritverkin sem vörð-
ur á veginum. Um þau fjallar hann
rækilega, gerir grein fyrir tilurð
hvers og eins, lýsir meginefni hvers
verks í stuttu máli, greinir frá ein-
kennum þeirra og verkum er gætu
hafa orðið Kiljan fyrirmynd, fyr-
irmyndum að sögupersónum, ýmsum
sérkennilegum orðum og orða-
tiltækjum o.s.frv. Í þessum köflum
eru margar snjallar athuganir og
hljóta allir lesendur bókarinnar,
a.m.k. þeir sem ekki eru beinlínis sér-
fróðir um æviverk Halldórs, að verða
nokkru fróðari við lesturinn. Mörgum
hygg ég að muni koma nokkuð á
óvart, hve víða Halldór leitaði fyr-
irmynda er hann samdi verk sín og á
það jafnt við um efni sem málfar. Það
verður hins vegar engan veginn tal-
inn ljóður á ráði hans og dregur síður
en svo úr gildi verkanna. Miklu frek-
ar má hafa þessi vinnubrögð til marks
um þrotlausa elju og nákvæmni, enda
er það síst minni skáldskapur að nýta
sér heimildir og færa í listrænan bún-
ing en að skrifa allt bókstaflega frá
eigin brjósti. Geta menn svo spurt
sig, hvernig listaverk á borð við Ís-
landsklukkuna hefðu orðið til ef eng-
ar hefðu verið heimildirnar.
Að öllu samanlögðu virðist mér
þessi bók vera búin flestum þeim
kostum, sem góða ævisögu mega
prýða. Hún er ágætlega skrifuð og
læsileg, á köflum stórskemmtileg af-
lestrar. Frásögnin byggist á ræki-
legri rannsókn fjölmargra heimilda,
innlendra og erlendra, prentaðra og
óprentaðra, sem hvarvetna er sam-
viskusamlega vitnað til (tilvís-
anaskráin er réttar 60 blaðsíður með
smáu letri). Öll er frásögnin hóf-
samleg og þótt það geti tæpast farið
fram hjá athugulum
lesanda að Hannes er
hvorki fylgjandi né
aðdáandi þeirrar
stjórnmálstefnu sem
Kiljan studdi á þessum
árum, gætir hvergi
andróðurs eða vand-
lætingar, miklu frekar
að skildi sé skotið fyrir
skáldi og reynt að
skýra afstöðu hans.
Annars er sagan rakin,
sagt frá staðreyndum
og öðru því er máli
skiptir og lesandanum
látið eftir að dæma.
Eins og vænta má
kemur fjöldi fólks við
sögu í bókinni og segir gjörla frá
mörgum en annarra er aðeins getið
stuttlega. Allir hafa þó sitt hlutverk
og einn stærsti kostur bókarinnar er
sá, að hún dregur upp skýra mynd af
skáldinu og samtíma hans.
Öld Kiljans
BÆKUR
Ævisaga
Höfundur: Hannes Hólmsteinn Giss-
urarson. 615 bls., myndir.
Bókafélagið, Reykjavík 2004.
Kiljan 1932–1948.
Ævisaga Halldórs Kiljans Laxness
Jón Þ. Þór
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
Í TILEFNI af 75 ára afmæli Vigdís-
ar Finnbogadóttur í apríl í vor mun
Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur við
Háskóla Íslands í samvinnu við há-
skólarektor, utanríkis- og mennta-
málaráðuneytin og Reykjavíkurborg
gangast fyrir alþjóðlegri ráðstefnu
um tungumál og samræðu milli
ólíkra menningarheima. Undirbún-
ingur ráðstefnunnar hefur staðið í
nokkurn tíma. Að sögn Auðar Hauks-
dóttur, forstöðumanns Stofnunar
Vigdísar Finnbogadóttur, var leitað
liðsstyrks norrænu ráðherranefnd-
arinnar, sem brást vel við og mun
standa að sérstakri málstofu á ráð-
stefnunni um tungumál í útrýming-
arhættu og margbreytileika tungu-
mála og menningarheima. „Þessi
málstofa verður tvískipt. Annars veg-
ar verður fjallað um það hvernig
hægt er að varðveita og nýta gögn
um tungumál og menningarbak-
grunn á rafrænu formi, meðal annars
til kennslu og rannsókna í erlendum
tungumálum, og hins vegar verður
fjallað um tungumál í útrýming-
arhættu,“ segir Auður. Allmargir al-
þjóðlegir fyrirlesarar taka þátt í ráð-
stefnunni. Á þessari stundu er ljóst
að meðal annars munu þau Mary
Robinson, fyrrum forseti Írlands, og
David Crystal, sem þekktur er fyrir
kenningar sínar um tungumál í út-
rýmingarhættu, flytja erindi. „Hann
heldur lykilfyrirlestur málstofunnar
sem norræna ráðherranefndin stend-
ur að, en aðrir þeir sem tala þar
verða fræðimenn sem eru allir mjög
virtir á sínu sviði og koma víðs vegar
að, meðal annars frá Norðurlöndum,
Frakklandi, Ástralíu, Bandaríkj-
unum, Asíu, Bretlandi og víðar. Þar
verður fjallað um afrísk tungumál,
áströlsk og asísk; tungumál í Nepal,
Indónesíu, Kreólamál, samísku og
fleira. Þessi málstofa tengist störfum
Vigdísar Finnbogadóttur á al-
þjóðavettvangi sem velgjörða-
sendiherra tungumála í heiminum og
hennar sýn og vinnu við það að benda
stöðugt á mikilvægi tungumála fyrir
lífsgæði manneskjunnar og menn-
ingu heimsins. Það er auðvitað stór-
kostlegt að fá þennan myndarlega
styrk til að standa fyrir þessari mál-
stofu, en styrkurinn til hennar nemur
alls rúmum fjórum milljónum króna.
Án hans hefði tæplega verið hægt að
kalla jafn marga þekkta fræðimenn
til, frá fjarlægum stöðum, því slíkt er
vitaskuld mjög dýrt. Með honum
gefst Íslendingum einstakt tækifæri
til að kynnast rannsóknum á nokkr-
um tungum heimsins. Vigdís hefur
verið óþreytandi við að minna á það
að þegar tungumál hverfa, hverfi um
leið reynsla, tilfinningar, saga og
menning sem bundin eru því máli.
Slíkt er auðvitað óbætanlegur skaði.“
Fjallað verður um samræðu milli
ólíkra menningarheima frá mjög
ólíkum sjónarhornum í málstofum
ráðstefnunnar, bæði hvað varðar
tækni, tungumál, listir, stjórnmál,
viðskipti og fleira.
Nokkrar málstofur
munu tengjast sér-
staklega þeim fræða-
sviðum sem heyra und-
ir Stofnun Vigdísar, en
aðrar verða skipulagð-
ar í samvinnu við aðra
aðila innan Háskólans
og utan. Unnið er að
því að fá viðurkennda
erlenda og innlenda
fyrirlesara á þessum
sviðum. Nánar verður
greint frá dagskrá ráð-
stefnunnar þegar nær
dregur.
Dýrmæt hefð
Auður segir að lokum, að í okkar
heimshluta höfum við lagt áherslu á
að læra mál nágranna okkar auk ann-
arra erlendra tungumála. „Við teljum
að hér hafi skapast ákveðin reynsla
og hefð sem sé orðin mjög dýrmæt,
og mikilvægt sé að standa vörð um.
Við á Íslandi eigum langa hefð fyrir
því að ungmenni læri mörg tungu-
mál. Þetta hefur gefið ungmennum
aukin tækifæri til náms, og þjóðinni
um leið tækifæri til aukinna sam-
skipta og viðskipta við umheiminn.
Um leið höfum við líka betri tækifæri
til að láta í okkur heyra á alþjóðavett-
vangi. Fyrr og síðar hafa komið er-
lendir menningarstraumar inn í sam-
félag okkar, og við höfum auðgast af
því. Við teljum að þessi reynsla geti
gagnast öðrum þjóðum, annars stað-
ar í heiminum, og verið þeim til eft-
irbreytni sem góð fyrirmynd.“
Ráðstefnan mun standa frá 13.–15.
apríl, en 15. apríl er afmælisdagur
Vigdísar Finnbogadóttur.
Tungumál | Efnt til ráðstefnu um tungumál og fjölmenningu
á afmæli Vigdísar Finnbogadóttur í apríl næstkomandi
Auður Hauksdóttir Vigdís Finnbogadóttir
Tungumál mikilvæg fyrir
lífsgæði manneskjunnar
STÓRLEIKARINN Sir Derek Jac-
obi steig á svið með leikhópnum í
sýningu Vesturports á Rómeó og
Júlíu í Playhouse-leikhúsinu á West
End í London í fyrrakvöld. Áður
höfðu fleiri stjörnur á borð við Jo-
anna Lumley, Jenny Seagrove og
Vanessa Redgrave farið með loka-
orðin og Jonathan Pryce var með
hópnum í gær.
Jacobi er heimsþekktur leikari,
fæddur árið 1938 á Englandi. Hann
var aðlaður árið 1994. Hann hefur
getið sér gott orð fyrir leik í mynd-
um á borð við Gosford Park og
Gladiator. Jacobi hreppti Tony-
verðlaun fyrir leik sinn í Much Ado
About Nothing árið 1985 og sýndi
stórleik sem Claudius í I, Claudius,
þáttaröð frá 1976.
Leiklist | Rómeó og Júlía í London
Morgunblaðið/Daniel Sambraus
Vel fór á með Sir Derek og Nínu Dögg Filippusdóttur, sem leikur Júlíu.
Derek Jacobi
með í sýningunni
MIRALE
Grensásvegi 8
108 Reykjavík
sími: 5171020
Opið:
mán. - föstud.11-18
laugard.11-15
Spennandi
gjafavörur og húsgögn