Morgunblaðið - 23.12.2004, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SÚ þögn sem embættismenn við-
hafa um rannsóknir meintra skatt-
svikamála á sér stoð í ýmsum
skyldum sem hvíla á þeim að sögn
Jóns H. Snorrasonar, yfirmanns
efnahagsbrotadeildar ríkislög-
reglustjóra.
Jón segir að sá skilningur sem
lagður er í þagnarskylduna sé
dreginn af ýmsum lagaákvæðum
og fyrirmælum, m.a. almennum
hegningarlögum og stjórnsýslulög-
um. Ganga verði fram með tilliti til
ýmissa skyldna svo og réttindum
annarra.
Ríkissjónvarpið skýrði frá því í
frétt á miðvikudagskvöld að skatt-
rannsóknarstjóri hefði lokið rann-
sókn sinni á fyrirtækjunum Baugi
og Gaumi og vísað ákveðnum þátt-
um málsins til ríkislögreglustjóra
og öðrum þáttum þess til ríkis-
skattstjóra til hugsanlegrar endur-
ákvörðunar. Hvorki Skúli Eggert
Þórðarson skattrannsóknarstjóri
né Jón H. Snorrason hafa viljað tjá
sig um þetta mál í fjölmiðlum.
Ákvæði hegningarlaganna sem
Jón H. Snorrason vísar til er að
finna í 136. gr. þar sem segir að
opinber starfsmaður, sem segir frá
nokkru er leynt á að fara og hann
hefur fengið vitneskju um í starfi
sínu eða varðar embætti hans eða
sýslan, skuli sæta fangelsi allt að
einu ári. Hafi hann gert það til
þess að afla sér eða öðrum órétt-
mæts ávinnings, eða noti hann
slíka vitneskju í því skyni, má
beita fangelsi allt að 3 árum. Sömu
refsingu skal sá sæta, sem látið
hefur af opinberu starfi og eftir
það segir frá eða misnotar á ofan-
greindan hátt vitneskju sem hann
hafði fengið í stöðu sinni og leynt á
að fara.
Skattstjórum bannað að skýra
óviðkomandi frá málum
Skattrannsóknastjóri hefur til
þessa ekki tjáð sig um einstök mál
í rannsókn þótt hann hafi fjallað
um skattrannsóknir á almennum
grunni. Afstöðu sína byggir hann á
ákvæðum laga um tekjuskatt og
eignaskatt nr. 90 frá 2003. Í 117.
gr. laganna segir að skattstjórum,
umboðsmönnum skattstjóra, ríkis-
skattstjóra, skattrannsóknarstjóra
ríkisins og yfirskattanefnd sé
bannað, að viðlagðri ábyrgð eftir
ákvæðum almennra hegningarlaga
um brot í opinberu starfi, að skýra
óviðkomandi mönnum frá því er
þeir komast að í sýslan sinni um
tekjur og efnahag skattaðila. „Hið
sama gildir um þá er veita þessum
aðilum aðstoð við starf þeirra eða
á annan hátt fjalla um skattfram-
töl. Þagnarskyldan helst þótt
menn þessir láti af störfum,“ segir
þar.
Að sögn Skúla Eggerts Þórð-
arsonar hafa verið skiptar skoð-
anir um það hvort þetta ákvæði
næði yfir það þegar skattamál í
rannsókn væru komin í opinbera
lögreglumeðferð. Sjálfur hefur
hann tekið þá afstöðu að tjá sig
ekki um málefni einstakra gjald-
enda jafnvel þótt þau séu komin til
lögreglunnar. Telur hann rétt að
sá vafi sem kunni að vera á túlkun
ákvæðis 117. gr. laganna beri að
túlka viðkomandi gjaldanda í hag.
Byggist þessi afstaða á tillitssemi
þess sem í hlut á að mati skatt-
rannsóknastjóra.
Fleiri lagagreinar
Þessu til viðbótar bendir Gunnar
Gunnarsson, lögfræðingur og
kennari í skattarétti við Háskólann
í Reykjavík, á að fleiri lagagreinar
kunni að koma til skoðunar sem
banna opinberum starfsmönnum
að tjá sig um mál í rannsókn.
Bendir hann á lög um virðisauka-
skatt nr. 50 frá 1988. Í 44. gr. lag-
anna segir að skatt- og tollyfir-
völdum, starfsmönnum þeirra og
erindrekum sé bannað, að við-
lagðri ábyrgð eftir ákvæðum al-
mennra hegningarlaga um opin-
bera starfsmenn, að skýra
óviðkomandi mönnum frá því er
þeir komast að í starfi sínu um við-
skipti einstakra manna og fyrir-
tækja. Líkt og í lögum um tekju-
skatt og eignaskatt helst
þagnarskyldan þó að starfsmenn-
irnir láti af starfi sínu. Einnig geti
í þessu sambandi komið til skoð-
unar lög um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins en í 18. gr.
laganna segir að hverjum starfs-
manni sé skylt að gæta þagmælsku
um atriði er hann fær vitneskju
um í starfi sínu og leynt skulu fara
samkvæmt lögum, fyrirmælum yf-
irmanna eða eðli málsins. Þá geti
hugsanlega komið til skoðunar
stjórnsýslulög nr. 30 frá 1993 en í
10. gr. laganna er kveðið á um
rannsóknaskyldu stjórnvalda þar
sem segir að stjórnvald skuli sjá til
þess að mál sé nægjanlega upplýst
áður en ákvörðun er tekin í því.
Fréttaskýring | Þögn ríkir um rannsóknir sem fram fara á meintum skattsvikamálum
Þagnarskyldan er
studd lögum
orsi@mbl.is
BANDARÍSKIR embættismenn
hafa tilkynnt að hugsanlegt væri að
langtíma neysla á lyfinu naproxen,
sem er bólgueyðandi verkjalyf selt
gegn lyfseðli, yki hættu á hjartaáfalli
eða heilablóðfalli. Nýlegar rannsóknir
hafa áður sýnt að tvö önnur lyf, vioxx
og celebrex, kunni að auka hættu á
hjartaáföllum sé þeirra neytt í mikl-
um mæli. Naproxen hefur verið á
markaði í nærri þrjá áratugi.
Vioxx var tekið af markaði í haust
og lyfjafyrirtækið Pfizer tilkynnti í
gær að hætt yrði að auglýsa celebrex
á neytendamarkaði en það yrði áfram
markaðssett til lækna.
Fram hefur komið í blaðinu Wash-
ington Post, að rannsóknarhópur hafi
á föstudag komist að þeirri niður-
stöðu að naproxen kynni að auka
hættu á hjartaáföllum. Hópurinn fór
yfir gögn úr rannsókn, sem staðið hef-
ur yfir í þrjú ár á vegum bandarísku
lýðheilsustofnunarinnar en markmið
rannsóknarinnar hefur verið að
kanna hvort bólgueyðandi lyf geti
hægt á Alzheimer-sjúkdómnum.
Hafa um 2.500 aldraðir einstaklingar
tekið naproxen eða celebrix reglulega
í tengslum við þessa rannsókn.
Yfir 50% aukning
á hjartaáföllum
Í ljós kom, þegar farið var yfir
gögnin, að orðið hafði 50% auking á
hjartaáföllum eða heilablóðfalli meðal
þeirra, sem tekið höfðu naproxen
reglulega ef miðað var við þá sem
höfðu fengið lyfleysu. Ekki kom fram
marktæk aukning á hjartáföllum hjá
þeim sem tóku celebrex. Ákveðið hef-
ur verið að hætta umræddum tilraun-
um tímabundið.
Embættismenn lögðu áherslu á, að
þeim væri ekki ljóst hvernig túlka
ætti þessar niðurstöður. Sandra L.
Kweder, aðstoðarforstjóri lyfjadeild-
ar matvæla- og lyfjastofnunar Banda-
ríkjanna, sagði á blaðamannafundi í
fyrrakvöld að þetta væri í fyrsta
skipti sem vísbendingar kæmu fram
um að hætta gæti fylgt notkun napr-
oxens, sem verið hefur á markaði frá
árinu 1976.
Hún viðurkenndi hins vegar að
enginn virtist hafa rannsakað áhrif
langtímaneyslu á lyfinu og heldur
ekki áhrif langtímaneyslu á öðrum al-
gengum bólgueyðandi lyfjum á borð
við ibuprofen sem hægt er að kaupa
án lyfseðils.
John Breitner hjá Washington-há-
skóla, sem hefur stýrt Alzheimer-
rannsókninni, segir við Washington
Post að frekari rannsókna sé þörf þótt
niðurstaðan valdi vissulega áhyggj-
um. Í Alzheimer-rannsókninni höfðu
70 af 2500 þátttakendum fengið
hjartaáfall eða heilablóðfall og segir
Breitner að ekki sé ljóst hvort teng-
ingin við neyslu á naproxen sé töl-
fræðilega marktæk.
Hefur verið á mark-
aði í nær þrjátíu ár
Bandarískir embættismenn telja hugsanlegt að langtímaneysla á naproxen geti aukið hættu á hjartaáfalli
RANNVEIG Gunnarsdóttir, for-
stjóri Lyfjastofnunar, segir að náið
sé fylgst með hugsanlegum auka-
verkunum bólgueyðandi lyfja í kjöl-
far nýlegra rannsókna á gigtarlyfj-
unum vioxx og celebrex. Þá verði
eldri bólgueyðandi lyf eins og napr-
oxen sjálfsagt einnig skoðuð.
„Þetta er gott gigtar- og verkja-
lyf en eins og er með öll lyf þá fylgja
því aukaverkanir. Í ljósi aukaverk-
ana coxib-lyfjanna er full ástæða
fyrir sjúklinga í áhættuhóp fyrir
hjarta- og æðasjúkdóma að fylgjast
með upplýsingum um aukaverkanir
þessara lyfja og ræða við lækni sinn
óski þeir frekari upplýsinga. Það
skal þó tekið fram að þessi eldri
gigtar- og bólgueyðandi lyf valda
aukaverkunum í meltingarfærum
svo að sjúklingar taka þau ekki
lengi í senn. Aukaverkanir coxib-
lyfjanna á hjarta- og æðakerfi
komu yfirleitt ekki fram fyrr en eft-
ir langvarandi notkun,“ segir Rann-
veig.
Að sögn hennar starfar stofnunin
m.a. með Lyfjastofnun Evrópu og á
fulltrúa í lyfjagátarnefnd sem fylg-
ist náið með nýjum aukaverkunum
lyfja. Rannveig segir þó ástæðu til
að ítreka að heilbrigðisstarfsmenn
og einkum læknar tilkynni auka-
verkanir til Lyfjastofnunar. Stað-
reyndin sé því miður sú að íslenskir
læknar séu mjög óduglegir að til-
kynna slíkt. „Þeim ber siðferðisleg
skylda til að tilkynna aukaverk-
anir,“ segir Rannveig. Slíkum upp-
lýsingum sem staðfestar eru af
Lyfjastofnun sé m.a. komið á fram-
færi í Sérlyfjaskrá sem stofnunin
gefur út og í fylgiseðli fyrir sjúk-
linga sem fylgir lyfinu. „Þetta er
þáttur sem skiptir alla máli og varð-
ar neytendavernd og Lyfjastofnun
leggur mikla áherslu á,“ segir hún.
Naproxen er selt í lausasölu hér á
landi og bendir Rannveig á að ekki
sé æskilegt að taka lyf af því tagi
nema í stuttan tíma og að fólk lesi
fylgiseðil lyfsins.
Sjúklingar í áhættu-
hópi fylgist með
BARNASTARF Egilsstaðakirkju
hefur nú fyrir jólin safnað eitt
hundrað þúsund krónum sem renna
til hjálparstarfs. Börnin styrkja
hinn 12 ára gamla Kranthi Sagar
Bathula á Indlandi til skólagöngu og
hafa sl. þrjú ár greitt mánaðarlega
2.050 krónur honum til stuðnings og
fjármagnað greiðslurnar t.d. með
sýningum, kaffisölu og jólakorta-
sölu.
7-9 ára börnin seldu á dögunum
jólakort fyrir um 60 þúsund krónur
og 10-12 ára börnin fyrir 40 þúsund
krónur á einni viku og þykir vel af
sér vikið. Það er Lilja Sigurð-
ardóttir hjá bókaútgáfunni Berglind
sem gefur barnastarfinu jólakortin.
Með þessu fé var greitt sem svar-
ar til tveggja ára skólagöngu ind-
verska drengsins og 50 þúsund
krónur til hjálparstarfs í Úganda.
Anna Ólafsdóttir hjá Hjálparstarfi
kirkjunnar sendi börnunum bréf og
hrósar þeim mjög fyrir framtakið;
að hugsa ekki aðeins til þeirra sem
eiga bágt, heldur gera eitthvað í því.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Sýna bágstöddum kærleik
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
FORSÆTISRÁÐUNEYTIÐ hefur
rökstutt ráðningu Ingibjargar Þ.
Rafnar í embætti umboðsmanns
barna, en fjórir umsækjendur ósk-
uðu eftir frekari rökstuðningi eftir
að þeim var tilkynnt um skipunina
bréfleiðis 3. desember sl.
Í rökstuðningnum kemur m.a.
fram að Ingibjörg eigi að baki bæði
langan og farsælan starfsferil. Í
bréfinu sem sent var til allra um-
sækjendanna segir m.a.: „Í því
skyni var að þessu sinni ákveðið að
velja til starfans lögfræðing sem
hefði að auki langa og farsæla
reynslu af störfum tengdum réttind-
um barna og aðbúnaði þeirra.
Ingibjörg lauk embættisprófi í
lögfræði frá Háskóla Íslands árið
1975. Hún var lögfræðingur Mæðra-
styrksnefndar á árunum 1978–1982
og vann sem lögmaður á árunum
1986–1999 einkum að málum er
varða málefni barna og fjölskyldna.
Hún var borgarfulltrúi í Reykja-
vík á árunum 1982–1986 og sat sem
slík í félagsmálaráði, þar af sem for-
maður í eitt ár. Auk þess var hún
formaður Dagvistar barna 1982–
1985. Þá hefur hún tekið þátt í mót-
un löggjafar um málefni barna, bæði
laga um fæðingarorlof 1986 og laga
um vernd barna og ungmenna
1992.“
Löng stjórnunarreynsla
Í bréfinu sem var sent umsækj-
endunum til frekari rökstuðnings
kom m.a. eftirfarandi fram: „Við
mat á umsóknum verður áhersla
lögð á að viðkomandi hafi nægilega
reynslu og þekkingu á stjórnkerf-
inu, atvinnulífinu og þjóðfélaginu al-
mennt til að geta stjórnað, skipulagt
og unnið sjálfstætt að úrlausn
þeirra verkefna.“ Í bréfinu kom
ennfremur fram að löng og farsæl
starfsreynsla Ingibjargar, þ.á m. af
störfum tengdum réttindum barna
og aðbúnaði þeirra, hafi þótt skapa
henni ákveðna sérstöðu í ljósi þeirra
sjónarmiða sem komið höfðu fram.
Ráðning um-
boðsmanns
barna rökstudd