Morgunblaðið - 09.01.2005, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Helgin
öll…
á morgun
Palestínumenn ganga í dagað kjörborðinu og kjósasér leiðtoga. Ljóst þykirum úrslit kosninganna.Samkvæmt skoðana-
könnunum nýtur Mahmoud Abbas,
frambjóðandi Fatah-hreyfingarinn-
ar, stuðnings um 60% kjósenda.
Sex aðrir eru í framboði og nýtur
Mustafa Barghouti næstmests
stuðnings eða 20%. Það verður
hins vegar ekki aðeins horft til úr-
slita kosninganna þegar atkvæðin
hafa verið talin. Þátttaka skiptir
ekki minna máli. Tvær hreyfingar
hafa mest áhrif á svæðum Palest-
ínumanna. Önnur er Fatah-hreyf-
ingin, sem Yasser Arafat heitinn
stofnaði og Abbas leiðir nú. Fatah
stendur fyrir Þjóðfrelsishreyfingu
Palestínu og merkir orðið „sigur“
eða „landvinningar“.
Ringulreið í röðum Hamas
Hreyfingin á sér rætur í þjóð-
erni fremur en trú og hefur það
markmið að binda enda á hernám
Ísraela á Vesturbakkanum, Gaza
og í Austur-Jerúsalem og stofna
palestínskt ríki við hlið Ísraels.
Hin er Hamas, sem sniðgengur
kosningarnar og hefur skorað á
fylgismenn sína að kjósa ekki með
þeim rökum að palestínska stjórn-
valdið sé afsprengi Óslóarsamning-
anna við Ísrael frá 1993 sem sam-
tökin viðurkenni ekki. Hamas
stendur fyrir Íslömsku andspyrnu-
hreyfinguna og merkir orðið „hug-
rekki“. Hreyfingin Íslamska Jihad
sniðgengur einnig kosningarnar og
hefur líkt og Hamas boðað að beita
áfram vopnavaldi.
Fréttaskýrendur segja að at-
burðarásin eftir andlát Arafats í
nóvember á liðnu ári hafi komið
Hamas í opna skjöldu. Búist hafi
verið við mikilli ringulreið í her-
búðum Fatah eftir að Arafat lést
og harðri baráttu um forustu innan
samtakanna. Leiðtogaskiptin
gengu hins vegar hratt fyrir sig og
átakalaust. Mikil spilling meðal
palestínskra yfirvalda hefur ásamt
svartsýni um frið verið vatn á
myllu Hamas. Árum saman hafa
vinsældir hreyfingarinnar aukist
jafnt og þétt. Nú virðist staðan
hins vegar vera breytt og sýna
skoðanakannanir að hreyfingin sé
að missa fylgi. Margt bendir til
þess að bjartsýni gæti að nýju
meðal Palestínumanna og margir
bindi vonir við að kosningarnar
marki tímamót.
Ofbeldi linnir ekki
Engin kosningabarátta fór fram
í gær. Þegar Abbas batt enda á
kosningabaráttu sína á föstudag
hvatti hann til þess að gengið yrði
að nýju til samninga við Ísrael.
Hann hefur einnig sagt að hann
vilji binda enda á „hervæðingu“
uppreisnar Palestínumanna. At-
burðir dagsins báru hins vegar
vitni erfiðleikunum framundan.
Palestínskir vígamenn myrtu einn
Ísraela og særðu þrjá úr launsátri
á föstudag og ísraelskir hermenn
skutu tvo Palestínumenn, sem báð-
ir voru vopnaðir og á leið í átt að
gyðingabyggð, til bana. Ráðist var
á Ísraelann skammt frá Nablus og
lýsti hreyfing, sem er hluti af
Fatah, ábyrgð á verknaðinum.
Daginn áður hafði Abbas hvatt til
þess að bundinn yrði endi á slíkar
árásir á kosningafundi í Nablus.
Abbas hefur sagt að aðeins palest-
ínskar öryggissveitir eigi að bera
vopn, en í mörgum palestínskum
borgum og bæjum bera menn vopn
á almannafæri. Hann segist þó
ekki ætla að nota öryggissveitirnar
til þess að leysa upp vopnaða hópa,
heldur treysta á sannfæringarmátt
orðsins.
Horft verður sérstaklega á
tvennt í kosningunum í dag: hversu
stór verður sigur Abbasar og
hversu mikil verður kosningaþátt-
takan. Liðsmenn Hamas vona að
sigur hans verði sem minnstur og
þátttakan dræm þannig að hægt
verði að draga úr trúverðugleika
hans með því að vísa til þeirra
kjósenda, sem sátu heima.
Þarf að eiga við
rótgróna valdaklíku
Abbas er einn af stofnendum
Frelsissamtaka Palestínu, PLO.
Forusta Fatah stendur að baki
honum og hann nýtur meiri virð-
ingar á alþjóðlegum vettvangi en
Arafat gerði. En spurningin er
hverju hann getur komið í verk.
Þegar hann var nánast þvingaður í
embætti forsætisráðherra sumarið
2003 sat Arafat á forsetastóli og
neitaði að gefa eftir neitt af sínum
völdum. Abbas gafst upp eftir
nokkra mánuði og ástandið á her-
numdu svæðunum versnaði jafnt
og þétt. Nú á hann að verða sam-
einingartákn, en eins og frétta-
skýrendur hafa bent á mun hann
þurfa að eiga við sömu stofnanir og
ráðamenn og voru við lýði í valda-
tíð Arafats. „Þeir hafa ekki allir
breyst í demókrata á einni nóttu,“
segir Abdul Shafi, ráðgjafi í Palest-
ínu, sem þekkir vel til. Hann segir
að Abbas verði að skipta út mönn-
um með hraði sé honum alvara
með að koma á lýðræði. Arafat
lagði mesta áherslu á tryggð og
þeir, sem stóðu með honum í út-
legðinni, þurftu ekki að hafa
áhyggjur af stöðu sinni síðar meir.
Nú er talað um að ryðja þurfi hinni
gömlu Túnis-klíku Arafats burt.
Abbasi er mikill vandi á höndum að
vinna bug á klíkusamfélaginu í
hinu palestínska valdakerfi. Abbas
er hins vegar tæknikrati, sem legg-
ur mikið upp úr verðleikum og ætti
að geta fundið hæft fólk og vel
menntað, sem nóg er af í röðum
Palestínumanna. Hann treystir á
afgerandi sigur og mikla kosninga-
þátttöku til að fá ótvírætt umboð
til að taka til hendinni.
Friðarvonir að nýju
Palestínumenn kusu fyrst for-
seta fyrir níu árum innan ramma
Óslóarsamkomulagsins. Þá ríkti
mikil bjartsýni um framhaldið, en
það fór á annan veg. Friðarferlið
fór í hnút og við tók ofbeldi og átök
við Ísrael blossuðu upp að nýju.
Nú ganga Palestínumenn öðru
sinni til forsetakosninga og á ný
vakna vonir um að byggja megi
upp lýðræði og frið. Hindranirnar
eru hins vegar margar og það eitt
að koma á friðarviðræðum að nýju
yrði mikill áfangi. En kraftur von-
arinnar getur verið mikill og hún
er að vakna á ný meðal Palestínu-
manna.
Vonast til að kosn-
ingar marki tímamót
AP
Palestínskir stuðningsmenn Mahmoud Abbas hlýða á orð hans á kosningafundi
í Jerúsalem í Beir Naballah í útjaðri Jerúsalem á föstudag.
Forsetakosningarnar í Pal-
estínu marka tímamót.
Meðal Palestínumanna hef-
ur á ný vaknað bjartsýni
um að koma megi á lýðræði
og friði, en nýr forseti mun
þurfa að takast á við erfið
vandamál og til þess að
ráða við þau þarf hann
skýrt umboð.
Heimildir: The New York Times,
The Guardian, Die Zeit.
’Mikil spilling meðal palestínskra yfirvalda hefurásamt svartsýni um frið verið vatn á myllu Hamas. Ár-
um saman hafa vinsældir hreyfingarinnar aukist jafnt
og þétt. Nú virðist staðan hins vegar vera breytt og
sýna skoðanakannanir að hreyfingin sé að missa fylgi.‘