Morgunblaðið - 09.01.2005, Blaðsíða 56
HÁTÍÐIR af ýmsu tagi setja sífellt
meiri svip á kvikmyndaheim borg-
arbúa. Sú fyrsta, Frönsk kvik-
myndahátíð, hóf göngu sína í jan-
úar með öndvegisverk eins og Heim
farfuglanna innanborðs. Hinsegin
bíódagar, hátíð á vegum sam-
kynhneigðra, hefur fest sig í sessi
með athyglisverðum myndum og er
ekki síst mikilvæg í baráttunni við
hommafóbíu og fordóma lands-
manna. Argentínsk kvikmynda-
hátíð gaf okkur tækifæri til að
finna smjörþefinn af því sem er að
gerast hinum megin á hnettinum og
mættum við gjarnan fá meira af
slíku.
Síðan komu þær hver af annarri.
Bandarískir indídagar var
eftirminnilegust allra með fjölda,
athyglisverðra, óháðra mynda eins
og heimildarmyndirnar Capturing
the Friemans og Super Size Me;
Litla kvikmyndahátíðin bauð upp á
fleiri slíkar, m.a. Corporation;
Dönsk kvikmyndahátíð með De
små börn i fararbroddi, var einkar
forvitnileg líkt og Hollensku dag-
arnir.
Alliance Francaise bætti um bet-
ur og stóð fyrir annarri hátíð,
Frönskum rökkurmyndum, og þá
var boðið upp á samnorrænu stutt-
og heimildarmyndahátíðina Nord-
isk Panorama.
Af íslenskum veislum má nefna
Short and Docs, sem skaut upp
kollinum í þriðja sinn og Kvik-
myndahátíð grunnskólanna, þar
sem 71 mynd var á boðstólum og
sannar betur en margt annað ótví-
ræðan áhuga unga fólksins á kvik-
myndum og kvikmyndagerð. Sem
minnir á að við komumst í Heims-
metabók Guinnes sem forfallnasta
kvikmyndaþjóð jarðkringlunnar.
Íslenskt upp og ofan
Afrakstur íslenskra heimildar-
myndagerðarmenna hefur verið
stórmerkur á undanförnum árum
og eigum við orðið fjölda lista-
manna sem láta að sér kveða á
heimsmælikvarða; Ólaf Guðnason,
Ólaf Jóhannesson, Ómar Ragn-
arsson, Pál Steingrímsson, Þór-
arinn Guðnason, svo nokkrir séu
nefndir. Á meðal verka sem vöktu
óskipta athygli á árinu voru Blind-
sker eftir Ólaf J., Múrinn, eftir Ólaf
G., Öræfakyrrð Páls og Hestasaga
Þórarins. Aukinheldur má nefna
Rithöfund með myndavél, Íslensku
sveitina, Síðasta bæinn, Proximitas,
Rockville, Mjóddina, Aurora
Borealis, Pönkið og Fræbbblana og
Alive in Limbo. Þvílík gróska! Til
að gera veg heimildarmyndagerð-
armannanna enn meiri má geta
þess að flest verkanna voru sýnd á
almennum sýningum og nokkrar
prýðismyndir voru einnig frum-
sýndar í sjónvarpi.
Gengi íslenskra, leikinna mynda
var upp en einkum ofan. Árið byrj-
aði með miklum hvelli, Kaldaljósi
eftir Hilmar Oddsson, sem flestir
voru sammála um að væri ágæt-
ismynd og Opinberun Hannesar
eftir Hrafn Gunnlaugsson. Hún
vakti hinsvegar fjaðrafok sem bar
keim af móðursýki. Aðrar leiknar
íslenskar myndir sem frumsýndar
voru á árinu komu og fóru hljóða-
laust, að undanskilinni Stuð-
mannamynd Ágústar Guðmunds-
sonar, Í takt við tímann. Hún er
ósvikin skemmtun og er að laða
fjölda bíógesta að heimatilbúnum
afurðum á nýjan leik.
Mér lánaðist ekki að sjá nokkrar,
án efa forvitnilegar myndir: The
Eternal Sunshine of the Spotless
Mind, Goodbye Lenin, Hellboy,
Ned Kelly, Open Water og Shawn
of the Dead.
Þær næstbestu
Stærð þessa flokks segir talsvert
um hvernig árið spjaraði sig í heild.
Að þessu sinni er hann frekar smá-
vaxinn. Sjálfsagt er að byrja á
Whale Rider, óvenjulegri, vel leik-
inni mynd, byggðri á nýsjálenskri
þjóðsögu um útópískt samspil
manna og dýra. Af einhverjum
ástæðum datt hún af listanum mín-
um yfir þær bestu.
Myndirnar sem mölluðu rétt neð-
an við topp tíu eru þessar helstar:
House of Sand and Fog, einkum
fyrir stórleik Bens Kingsley og
Jennifer Connelly, Cold Mountain –
sem var nálægt því að lenda í topp-
sæti, líkt og hin minnisstæða,
franska L’Adversaire með stórleik-
aranum snjalla Daniel Auteuil og
Fahrenheit 9/11, þó hún brygðist
sem áróðursmynd og Bush ynni
sæta sigra á öllum heimavíg-
stöðvum á kosninganóttina.
Collateral er nýstárleg pæling frá
hendi Michaels Mann, The Manch-
urian Candidate, var athyglisverð
þótt hún standist ekki samanburð
við klassíska frummyndina. School
of Rock er borin uppi af einka-
framtaki Jacks Black sem rís hæst í
dag af sporgöngumönnum snilling-
anna Johns Candy, Johns Belushi
og Chris Farley. The Day After To-
morrow var pottþétt, 100% Holly-
woodafþreying líkt og The Bourne
Supremacy og I Robot. Charlize
Theron lyfti Monster upp um
nokkrar stjörnur, sama máli gegnir
um Iggy Pop, Tom Waits og nokkra
fleiri góða í Coffee and Cigarettes.
Shrek 2 var fín skemmtun, en í
raun meira af því sama og sérstök
ástæða er að nefna í þessum fé-
lagsskap Bjargvætt, stuttmyndina
hennar Erlu B. Skúladóttir. Rús-
ínan í pylsuendanum er Kill Bill 2,
þótt hún haldi ekki sömu sigling-
unni og fyrri hlutinn hans Tarant-
inos.
Óvæntir gleðigjafar
Hópurinn er jafnan litríkur og vel
við hæfi að hefja töluna með ís-
lensku gamanmyndinni Dís. Hún
hefur sem skemmtun og drama
margt að bera til að njóta vinsælda.
Ekki síst meðal þess aldurshóps
sem stífast sækir bíó (en sniðgekk
hana), og hvet ég alla sem gaman
hafa af góðum myndum að góma
myndina á leigunni. Aðalleik-
konurnar firna góðar og Þórunn
Erna Clausen stelur flestum senum
sem hún kemur fram í. Árni
Tryggvason er yndislegur sem jafn-
an fyrr, sem hlýi og hugljúfi
Kvikmyndir | Þær næstbestu, óvæntir gleðigjafar, vonbrigðin og tíu verstu myndir ársins 2004
Góðar myndir, vond-
ar og þær verstu
Heimildarmyndir og hátíðir settu mestan svip á kvikmyndaárið að mati
Sæbjarnar Valdimarssonar. Hér verður þó einkum fjallað um þær
næstbestu sem voru við það að komast á listann yfir tíu bestu myndir
ársins. Þær sem komu á óvart, ollu vonbrigðum og síðast en ekki síst
botnfallið, tíu verstu myndirnar 2004.
Dís höfðaði helst til þeirra sem létu hana framhjá sér fara. Kattakonan hvæsti og klóraði, enginn sýndi áhuga – ekki einu sinni Kattholt.
56 SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ