Morgunblaðið - 09.01.2005, Side 54

54 SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
kyndugt víða annars staðar, svo
ekki sé meira sagt. Vitaskuld er alls
staðar mikill áhugi á nýútkomnum
bókum, en því fer þó fjarri að bækur
góðra höfunda séu gengisfelldar
með sama hætti og hér á nokkrum
mánuðum eða ári – er ekki enda
alltaf verið að hamra á því að stór-
kostlegustu bókmenntaverkin
„standist tímans tönn“?
  
Þá er einnig umhugsunarverthversu litla athygli þýðingar
fagurbókmennta fá í umræðunni er
fylgir flóðinu. Undantekningin í
þessu flóði voru þættir Jórunnar
Sigurðardóttur Seiður og hélog á
Rás 1, en í þeim var fjallað sér-
staklega um þýðingar og víða leitað
fanga. Einkanlega er athyglisvert
hversu lítið tillit virðist vera tekið til
gæða bókmenntaverka í umræðunni
sem heild, því augljóst virðist að
þýdd stórvirki ársins hljóta að
standa jafnfætis eða jafnvel skara
fram úr mörgu því innlenda sem
gert er hátt undir höfði meðan á
vertíðinni stendur. Það er líkt og
allir sem láta hrífast með flóðbylgj-
unni – útgefendur, fjölmiðlar, les-
endur og auðvitað kaupendur – telji
sér skylt að sýna innlendum höf-
undum meiri ræktarsemi en erlend-
um. Hvað þá þýðendum, sem flestir
vinna verk sitt á bak við tjöldin og
hafa sig ekki í frammi þótt skapandi
starf þeirra sé svo sannarlega mik-
ilvægt framlag til íslensks bók-
menntaheims. Spyrja má hvernig ís-
lenskur bókmenntaheimur væri án
þeirra þýðinga sem við eigum á
Hómer, Shakespeare, Austen,
Jólabókaflóðið, sem er í flestumskilningi ákaflega ánægju-legt, er farið að sjatna. Þótt
sumum þyki reyndar nóg um allan
þennan fjölda bóka sem kemur út á
stuttum tíma er þó svo sannarlega
engin ástæða til að kvarta þegar
bókmenntum er sýndur jafmikill
áhugi og raunin
er hér á landi
fyrir jólin – það
er auðvitað al-
veg einstakt.
En einstaka
tilhneigingar – eða öllu heldur
straumar – í þessu stórfljóti jóla-
bókaflóðsins skjóta þó óneitanlega
skökku við. Eins og t.d. sú stað-
reynd að flestir virðast telja að til
þess að jólabók geti talist alvöru
„jólabók“ þurfi hún helst að hafa
komið út á síðustu vikunum fyrir jól.
Fáum virðist finnast bækur frá því
fyrr á árinu viðunandi jólagjöf og
mörgum þykir fullkomlega óviðeig-
andi að gefa bók frá því í fyrra í
jólagjöf. Það er rétt eins og bækur
séu með dagstimpil af sama tagi og
mjólkurvaran – skemmist ef þær
eru geymdar of lengi. Þetta þætti
Proust, Cervantes, Weldon, Sal-
inger, Faulkner, Dostojevskí,
Saramago, Grass, Lessing, Woolf,
Heinesen, Blixen, McEwan – og
þannig mætti lengi telja.
  
Aldrei nógu lengi þó, því útséð erum það að nokkru sinni takist
að halda í við þann stöðuga straum
nýsköpunar í skáldskap sem fram
kemur á hverjum tíma úti í hinum
stóra heimi. Sú viðleitni sem gætir
við þýðingar á fagurbókmenntum
hér á landi er þó meðal mikilvæg-
ustu máttarstólpa bókmenntaheims-
ins og hana þarf að styrkja. Eins og
oft hefur verið bent á er löngu kom-
inn tími til að móta markvissari þýð-
ingarstefnu og sjá til þess að rödd
þýðingarsamfélagsins hljómi á
markaðstorginu samhliða öðrum
röddum bókmenntaheimsins. Ís-
lenskum bókaútgefendum hefur
tekist með eindæmum vel að mark-
aðssetja íslenska höfunda, ekki ein-
ungis hér heima heldur einnig er-
lendis í sumum tilfellum – það
verður ekki frá þeim tekið. En
ábyrgð þeirra lýtur ekki einvörð-
ungu að heimabókmenntum; það er
þeirra að sjá til þess að við fáum
einnig notið heimsbókmenntanna.
Og að það sem gefið er út af þeim
toga sé markaðssett af sama krafti
og hið íslenska. Auðvitað er við
fleiri en bókaútgefendur að sakast í
þeim efnum; fjölmiðla, menningar-
elítuna, háskólasamfélagið og vænt-
anlega þýðingarsamfélagið að ein-
hverju marki. Bókaforlagið Bjartur
hefur tekið þá stefnu að gefa út þýð-
ingar á erlendum bókum jafnt og
þétt allt árið, aðallega undir merkj-
um Neon-seríunnar, og á hrós skilið
fyrir framtakið. En þær bækur rata
þó alltof sjaldan inn í umræðuna í
kringum hið hefðbundna flóð á að-
ventunni. Það er kominn tími til að
huga betur að vægi hins þýdda
hluta íslensks bókmenntaarfs og
vakna til meðvitundar um að þá
staðreynd að þýðingar færa okkur
að mörkum annarra menningar-
heima – rjúfa þá einangrum sem fá-
mennt og einsleitt samfélag býr við
og viðhalda menningarlegri og hug-
myndafræðilegri orðræðu við um-
heiminn.
Svigrúm fyrir
heimsbókmenntir?
’Það er líkt og allir sem láta hrífast með flóðbylgj-unni – útgefendur, fjölmiðlar, lesendur og auðvitað
kaupendur – telji sér skylt að sýna innlendum höf-
undum meiri ræktarsemi en erlendum.‘
AF LISTUM
Fríða Björk
Ingvarsdóttir
fbi@mbl.is
Morgunblaðið/Sverrir
Bækurnar flæða af færibandinu í flóðinu fyrir jólin.
Stóra svið
Nýja svið og Litla svið
HÍBÝLI VINDANNA leikgerð Bjarna
Jónssonar eftir vesturfarasögu
Böðvars Guðmundssonar
Í kvöld kl 20 - AUKASÝNING - UPPSELT
Lau 15/1 kl 20 - RAUÐ KORT - UPPSELT
Su 16/1 kl 20 - GRÆN KORT - UPPSELT
Fö 21/1 kl 20 - BLÁ KORT
Lau 22/1 kl 20, - UPPSELT
Lau 29/1 kl 20, - UPPSELT
Su 30/1 kl 20Lau 5/2 kl 20, Su 6/2 kl 20,
Fö 11/2 kl 20, Lau 12/2 kl 20
Miðasalan er opin: Mánud. og þriðjud.:10:00-18:00, mið-, fim- og föstudaga: 10:00-20:00, laugar- og sunnudaga: 12:00-20:00
Miðasölusími 568 8000 - miðasala á netinu: www.borgarleikhus.is
LÍNA LANGSOKKUR e. Astrid Lindgren
Í dag kl 14,
Su 16/1 kl 14, Su 23/1 kl 14, Su 30/1 kl 14
HÉRI HÉRASON e. Coline Serreau
Fö 14/1 kl 20, Su 23/1 kl 20, Fö 28/1 kl 20
SVIK eftir Harold Pinter
Samstarf: Á SENUNNI, Sögn ehf og LA.
Fö 14/1 kl 20, Fi 20/1 kl 20
AUSA eftir Lee Hall og STÓLARNIR
eftir Ionesco - Í samstarfi við LA
Í kvöld kl 20
Fi 13/1 kl 20, Lau 15/1 kl 20
HÉRI HÉRASON
Fyndið - ferskt - fjörugt - farsakennt
LEIKHÚSVEISLA FYRIR HÓPA - UPPSKRIFT AÐ SKEMMTILEGU KVÖLDI
NÆRING FYRIR SÁL OG LÍKAMA - BÓKIÐ Í TÍMA
Kl 18:00 Gleðistund í forsal - veitingasalan opin
Kl 18:30 Kynnisferð um leikhúsið - kynning á verki kvöldsins
Kl 19:00 Matseðill kvöldsins Kl 20:00 Leiksýning kvöldsins
SAUMASTOFAN 30 ÁRUM SÍÐAR
eftir Agnar Jón Egilsson,
Í samstarfi við TÓBÍAS
Frumsýning su 16/1 kl 20 - UPPSELT
Lau 22/1 kl 20,
Fi 27/1 kl 20,
Su 30/1 kl 20
ÍSLENSKI DANSFLOKKURINN:
FJÖLSKYLDUSÝNING
The Match, Æfing í Paradís, Bolti
Lau 15/1 kl 14, Lau 22/1 kl 14
BÖRN 12 ÁRA OG YNGRI FÁ FRÍTT Í BORGARLEIKHÚSIÐ Í FYLGD FULLORÐINNA
BELGÍSKA KONGÓ e. Braga Ólafsson
Gríman fyrir besta leik í aðalhlutverki
Fö 14/1 kl 20, Su 16/1 kl 20,Fi 20/1, Su 23/1, Su 30/1
Sýningum lýkur í febrúar
Miðasalan er opin kl. 13-18 mán. og þri. Aðra daga kl. 13-20.
Símapantanir frá kl. 10 virka daga. www.leikhusid.is • midasala@leikhusid.is
Þjóðleikhúsið sími 551 1200
• Stóra sviðið kl. 20:00
DÝRIN Í HÁLSASKÓGI – Thorbjörn Egner
Í dag sun. 9/1 kl. 14:00,nokkur sæti laus, sun 16/1 kl. 14:00. sun. 23/1.
Fáar sýningar eftir
EDITH PIAF – Sigurður Pálsson
Í kvöld sun. 9/1 uppselt, lau. 15/1 uppselt, sun. 16/1 örfá sæti laus,
lau. 22/1 uppselt, sun. 23/1 nokkur sæti laus. fös. 4/2 nokkur sæti laus.
ÖXIN OG JÖRÐIN – Ólafur Gunnarsson/leikgerð Hilmar Jónsson
5. sýn. fim. 13/1 örfá sæti laus, 6. sýn. fös. 21/1 örfá sæti laus, 7. sýn.
fös. 28/1 örfá sæti laus, 8. sýn. lau. 5/2 nokkur sæti laus.
ÞETTA ER ALLT AÐ KOMA – Hallgrímur Helgason /leikgerð Baltasar Kormákur
fös. 14/1, örfásæti laus, fim. 20/1, nokkur sæti laus. lau. 29/1.
Aðeins þessar þrjár sýningar eftir.
• Smíðaverkstæðið kl. 20:00
NÍTJÁNHUNDRUÐ - KAFFILEIKHÚS – Alessandro Baricco
Lau. 15/1, lau 22/1.
Ekki er hægt að hleypa inn í salinn eftir að sýning er hafin.
• Litla sviðið kl. 20:00
BÖNDIN Á MILLI OKKAR – Kristján Þórður Hrafnsson
Fös. 14/1, fim. 20/1. örfá sæti laus, fim. 27/1, lau. 29/1.
DÝRIN Í HÁLSASKÓGI
FÁAR SÝNINGAR EFTIR!
Tosca
eftir Puccini Frumsýning 11. febrúar
Frumsýning fös. 11. feb. kl. 20.00 - UPPSELT - 2 sýning. sun. 13. feb. kl. 19.00
3. sýning fös. 18. feb. kl. 20.00 - 4. sýning sun. 20. feb. kl. 19.00 - FÁAR SÝNINGAR
www.opera.is midasala@opera.is Sími miðasölu: 511 4200
Miðasalan er opin kl. 14-18 virka daga, kl. 13-18 lau. og sun. og fram að sýningu sýningardaga. Símasala kl. 10-18 virka daga.
Miðasala á Netinu: www.opera.is
☎ 552 3000
ALLRA SÍÐASTA SÝNING
• Laugardag 15. janúar kl 20
eftir LEE HALL
Loftkastalinn ✦ Seljavegi 2 ✦ 101 Reykjavík ✦ Miðasalan er opin frá 11-18
KÓNGURINN KVEÐUR!
í samstarfi við LEIKFÉLAG AKUREYRAR
Ekki missa af Elvis! Ein vinsælasta sýning ársins kveður sviðið
www.loftkastalinn.is
4 600 200
leikfelag.is
Miðasölusími
„Fjarskalega
leiftrandi og
skemmtileg
sýning.“
H.Ö.B. RÚV
Óliver! Eftir Lionel Bart
Sun. 9.1 kl 20 7.kortas. UPPSELT
Fim. 13.1 kl 20 Örfá sæti
Lau. 15.1 kl 14 aukasýn. UPPSELT
Lau. 15.1 kl 20 UPPSELT
Fös. 21.1 kl 20 Nokkur sæti
Lau. 22.01 kl 20 Nokkur sæti
Fös. 28.01 kl 20 Nokkur sæti
Sýnt í Reykjavík: Eldað með Elvis, Svik og Ausa og stólarnir
NÆSTU SÝNINGAR
FIMMTUD. 13. JAN. KL. 20
FÖSTUD. 21. JAN. KL. 20
LAUGARD. 29. JAN. KL. 20
Rauð tónleikaröð #3
HÁSKÓLABÍÓI, FIMMTUDAGINN 13. JANÚAR KL. 19.30
György Ligeti ::: San Francisco Polyphony
Joseph Haydn ::: Sjö síðustu orð Krists
Hljómsveitarstjóri ::: Ilan Volkov
Háskólabíó vi› Hagatorg I Sími 545 2500 I sinfonia@sinfonia.is I www.sinfonia.is
Tvö ólík og afar
spennandi verk
„Volkov færði sig yfir í aðra vídd og tók hljómsveitina með
sér. Hann mótaði einhvern magnaðasta tónlistarviðburð sem ég
hef upplifað.“ (the herald í glasgow). Betri umsögn getur
stjórnandi vart óskað sér. Volkov heimsækir Íslendinga í annað
sinn, nú með tvö spennandi en ólík verk í farteskinu.
Sunnudagur 9. jan. kl. 20
TÍBRÁ: Á HUGARFLUGI UPPSELT
Víkingur Heiðar Ólafs-
son, debut, JSBach,
Schumann, Bartók,
Schubert.
Tónleikarnir verða end-
urfluttir vegna mikillar
eftirspurnar
mánudagskvöldið 10. janúar kl. 20
Miðasala á netinu www.salurinn.is
Fimmtudagur 13. janúar kl. 20
SVANASÖNGUR Á HEIÐI
Diddú, Ólafur Kjartan, Sesselja Kristj-
ánsd., Sigríður Aðalsteinsd, Jóhann
Friðgeir, Snorri Wium og Jónas Ingi-
mundarson.
Útgáfutónleikar á vegum Gerðubergs
og Smekkleysu í tilefni af útkomu
hljómdisksins með sönglögum Sigvalda
Kaldalóns.
Laugardagur 15. janúar kl. 16
TÍBRÁ: NÝÁRSTÓNLEIKAR
Guðrún Ingimarsdóttir, sópran og sal-
onhljómsveit Sigurðar Ingva Snorrason-
ar flytur ljúfustu söngva, svellandi valsa
og spriklandi polka.