Morgunblaðið - 01.10.2005, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Vigdís Guð-brandsdóttir
fæddist á Heydalsá í
Strandasýslu, 24.
maí 1929. Hún lést á
hjúkrunarheimilinu
á Höfn miðvikudag-
inn 21. september
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru:
Guðbrandur Björns-
son bóndi og oddviti
á Heydalsá í
Strandasýslu, f.
14.8. 1889, d. 2.7.
1946, og Ragnheiður
Sigurey Guðmundsdóttir frá
Ófeigsfirði, f. 24.8. 1894, d. 24.10.
1972. Systkini Vigdísar eru:1) Guð-
mundur, f. 26.11. 1915, d. 7.12.
1950. 2) Björn Halldórs, f. 8.8. 1917,
d. 7.12. 1950. 3) Sigrún, f. 18.9.
1918, d. 18.5. 1978, maki Torfi Sig-
urðsson, f. 5.4. 1921, d. 31.1. 2000.
4) Sverrir, f. 26.3. 1921, maki Sig-
urrós Þórðardóttir, f. 3.12. 1924. 5)
Torfi Þorkell, f. 22.3. 1923, maki
Aðalbjörg Albertsdóttir, f. 1.5.
1934. 6) Ásgeir, f. 3.11. 1924, d.
23.6. 1926. 7) Matthildur Ása, f.
26.8. 1926, maki Björn Karlsson, f.
30.12. 1931. 8) Aðalbjörg, f. 10.11.
1930, d. 17.4. 1998, maki Ólafur
Thoroddsen, f. 29.7. 1918, d. 5.8.
1998. 9) Bragi, f. 21.9. 1933, maki
Sólveig Jónsdóttir, f. 3.8. 1934. 10)
Sigurgeir, f. 13.5. 1936, d. 10.4.
1989, maki Halldóra Guðjónsdóttir,
f. 25.11. 1945.
Haustið 1946 fór Vigdís til náms í
Skaftafellssýslu til heitmanns síns
Þorsteins Geirssonar, f.8.4. 1926,
ásamt Guðbrandi syni sínum. Vig-
dís og Þorsteinn tóku við jörð og
búi af Geir Sigurðssyni og Mar-
gréti Þorsteinsdóttur foreldrum
Þorsteins og bróður hans, Sigurði
Geirssyni og mágkonu, Ástu Guð-
laugsdóttur frá Starmýri í Álfta-
firði.
Vigdís og Þorsteinn giftu sig 10.
júlí 1965. Á Reyðará bjuggu þau
óslitið til 14. júní 1997 er þau fluttu
að Höfn í Hornafirði. Guðbrandur,
f. 19.8. 1949, sonur Vigdísar og Jó-
hanns, kvæntist Benediktu Theó-
dórs, f. 24.11. 1949. Þau skildu.
Synir þeirra eru: Páll, f. 30.9. 1974,
d. 26.5. 1976, og Páll, f. 13.4. 1979,
sambýliskona Guðný Þórsteins-
dóttir, f. 4.3. 1980. Dóttir Bene-
diktu er séra Guðbjörg Jóhannes-
dóttir, f. 12.5. 1969, gift Sigurði
Páli Haukssyni, f. 12.7. 1968. Þau
eiga fimm börn. Sambýliskona
Guðbrands, er Þórdís Sigurðar-
dóttir, f. 2.2. 1939, d. 24.12. 1994.
Synir Vigdísar og Þorsteins eru:1)
Geir, f. 24.4. 1965, sambýliskona
Björk Pálsdóttir, f. 18.10. 1970.
Börn þeirra eru: Þorsteinn, f. 27.1.
1996, og Vigdís María, f. 19.5. 2002.
Barnsmóðir Geirs, Bjarndís Mik-
aelsdóttir, f. 23.12. 1967. Sonur
þeirra er Stefán Mikael Þór, f. 19.9.
1990. 2) Gunnar Bragi, f. 13.8.
1966, kvæntist Herborgu Þuríðar-
dóttur, f. 23.12. 1968. Þau skildu.
Börn þeirra eru: Elín Sól, f. 20. jan.
1993, Þórdís, f. 3.9. 1996, og Birta,
f. 3.9. 1998. Sonur Herborgar er
Gísli Halldór Sigurðsson, f. 31.7.
1987.
Útför Vigdísar verður gerð frá
Hafnarkirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 14.
Húsmæðraskólann á
Laugalandi í Eyja-
firði og lauk þaðan
námi. Næstu tvö ár
dvaldi hún í Reykja-
vík þar sem hún starf-
aði lengst af á
Reykjalundi. Þar
syðra kynntist hún
fyrri manni sínum,
Jóhanni Guðmunds-
syni frá Kjólsvík í
Borgarfirði eystri, f.
29.8. 1922. Þau fluttu
að Heydalsá vorið
1949. Þau skildu 1951
en sonur þeirra Guðbrandur Ragn-
ar fylgdi móður sinni.
Sumarið 1951 varð Ragnheiður,
móðir systkinanna á Heydalsá, að
fara á Vífilsstaði vegna berkla og
dvaldi hún þar og á Reykjalundi í
mörg misseri með stuttum hléum.
Þá tóku þær systurnar Vigdís og
Matthildur við heimilinu innanbæj-
ar í eitt ár en að því liðnu flutti
Matthildur að Smáhömrum í sömu
sveit. Vigdís bjó áfram á Heydalsá
með yngstu bræðrum sínum, Braga
og Sigurgeiri, sem tekið höfðu við
búinu í árslok 1950 eftir sjóslysið
mikla 7.12. 1950 er elstu bræðurnir
á Heydalsá, Guðmundur og Björn
Halldórs, fórust í róðri í aftaka
veðri ásamt Aðalbirni Þórðarsyni á
Klúku sem var þeim nátengdur.
En nærri má segja að forlögin
flytji fjöll er Vigdís vorið 1964 flutti
frá æskustöðvum sínum við Stein-
grímsfjörð að Reyðará í Austur-
Ég sendi þér kæra kveðju,
nú komin er lífsins nótt.
Þig umvefji blessun og bænir,
ég bið að þú sofir rótt.
Þó svíði sorg mitt hjarta,
þá sælt er að vita af því,
þú laus ert úr veikinda viðjum,
þín veröld er björt á ný.
(Þórunn Sig.)
Kynni okkar Dísu hófust fyrir
þrettán árum þegar við Geir vorum
að draga okkur saman. Dísa og
Steini tóku mér afskaplega vel og
þær voru tíðar ferðir okkar upp að
Reyðará í sveitasæluna. Dísa var
mjög gestrisin kona og þær voru ófá-
ar veislurnar sem hún töfraði fram.
Hún var glaðlynd kona og naut sín
vel í góðra vina hópi. Nú í seinni tíð
eftir að þau fluttu frá Reyðará eigum
við góðar minningar úr sumarbú-
staðnum, sem er við Karlsfjall
skammt frá Reyðará. Það var þeirra
heimili yfir sumarið.
Það var nú í júní sem veikindi
hennar fóru að gera vart við sig. Hún
tók þeim með miklu æðruleysi og var
þakklát fyrir hve hún hafði notið
góðrar heilsu fram að því, þrátt fyrir
að hún ætti ekki von um bata. Þetta
var mikið áfall fyrir fjölskylduna því
augljóst var að það myndi styttast í
kveðjustund. Hún virtist ekki óttast
að deyja enda var sú trú hennar
sterk að eitthvað annað tæki við og
að hún myndi hitta fólkið sitt þarna
hinum megin.
Samband okkar Dísu var gott en
eins og góðri tengdamóður sæmir
þurfti hún stundum að leiðbeina mér
og Geir með ýmislegt eins og geng-
ur. Ég stolt og sjálfstæð, kannski
svolítið þrjósk líka, tók því ekki alltaf
vel en með tímanum lærðum við hvor
á aðra. Þegar foreldrar mínir fluttu
hingað austur tóku Dísa og Steini af-
ar vel á móti þeim. Hún var einstak-
lega natin við barnabörnin sín og það
var aldrei neitt vandamál að gæta
barnanna ef við þurftum að bregða
okkur af bæ. Nú er það okkar að
halda á lofti öllum ljúfu minningun-
um sem við eigum um hana og passa
upp á hann afa Steina því að missir
hans er mikill. Guð geymi þig, og
veiti okkur sem eftir stöndum styrk í
sorginni.
Björk Pálsdóttir.
Á sólbjörtum vormorgni er fagurt
útsýni af bæjarhlaðinu á Heydalsá
vegna þess hve bærinn stendur hátt
uppi á brekkubrún.. Við sjónum blas-
ir allur Steingrímsfjörðurinn með
vinalegu þorpin tvö, Hólmavík að
sunnanverðu en Drangsnes norðan
fjarðarins undir rótum Bæjarfellsins
sem gnæfir yfir landslagið líkt og
egypskur Sfinx. En kórónan í lands-
laginu er Grímsey sem flýtur í fjarð-
armynninu eins og risastórt hafskip
sem tilbúið er að létta akkerum og
sigla um lífsins sjó og láta æsku-
draumana rætast. Í þessu fallega
umhverfi fæddist Vigdís systir mín
og ólst upp í 10 systkina hópi og var
hún sjöunda barnið í röðinni. Þær
systurnar voru fjórar en við bræð-
urnir sex. Yngsta systirin, Aðal-
björg, ólst að vísu upp á Hólmavík
hjá Matthildi Björnsdóttur föður-
systur okkar og Jóni H. Jónssyni
manni hennar.
Í okkar æsku var fjórbýlt á Hey-
dalsá og heimilisfólk samtals á þriðja
tug manna en íbúatala sveitarinnar
um eitt hundrað. Við systkinin vor-
um alin upp í guðsótta og góðum sið-
um. Móðir okkar, Ragnheiður Guð-
mundsdóttir frá Ófeigsfirði, var
reglusöm og lét okkur fara með
kvöldbænir og signdi okkur áður en
hún klæddi okkur í bol eða skyrtu og
húslestrar fóru fram á heimilinu þar
til útvarpið kom til sögunnar. En þá
var lengi vel hlýtt með andakt á út-
varpsmessur. Mikið var sungið á
heimilinu og þrátt fyrir tíð veikindi
og ýmsa erfiðleika var oft mikið fjör
og gaman á ferðum eins og hjá öðru
þrautseigu fólki sem lætur ekki mót-
lætið þústa sig.
Dísa var ekki gömul þegar hún fór
að taka þátt í heimilisstörfunum
bæði við úti- og inniverk. Hún var
mjög dugleg við hesta og kornungri
eða aðeins átta ára að aldri var henni
treyst til að „fara með“, en venjulega
voru sjö hestar undir reiðingi og hey-
bandsvegurinn langur, þannig að nú
þykir mörgum með ólíkindum hvað
lagt var á börnin á fyrri hluta tutt-
ugustu aldar. En Dísa skilaði þessu
verki af sér með miklum sóma eins
og öðru sem henni var trúað fyrir.
Steinsnar frá húsi okkar stóð Hey-
dalsárskólinn, sem var heimavistar-
skóli, byggður árið 1896. Þar voru
oftast 10–15 börn við nám þrjá mán-
uði á hverjum vetri. Sigurður Þor-
valdsson frá Sleitustöðum í Skaga-
firði var skólastjóri þegar Dísa var
þar við nám. Fór hún oft lofsamleg-
um orðum um kennslu hans og mat
hann alla tíð mikils. Skólinn var jafn-
framt notaður sem samkomustaður
og átti góðan þátt í öflugu starfi ung-
mennafélagsins og fleiri félaga. Átti
Dísa því eins og margir fleiri gamlir
Tungusveitungar góðar minningar
frá ungmennafélagsfundum og dans-
skemmtunum í skólanum sem yljað
hafa mönnum fram á elliár. En Dísa
var sérstaklega lífsglöð og kát og
þótti gaman að syngja og dansa.
Varð hún því fljótt vinsæl og eftirlæti
allra. Þegar Vigdís var 17 ára, fór
hún ásamt Matthildi systur sinni í
Húsmæðraskólann á Laugalandi í
Eyjafirði. Varð sú skólavist þeim
mikill ávinningur og góður undir-
búningur fyrir lífsstarfið. Nítján ára
gömul sumarið 1948 giftist Dísa Jó-
hanni Guðmundssyni, ættuðum frá
Borgarfirði eystra. Þau eignuðust
soninn Guðbrand Ragnar ári síðar.
En þau hjón áttu ekki skap saman og
skildu eftir skamma sambúð.
Þegar faðir okkar Guðbrandur
Björnsson útvegsbóndi á Heydalsá
féll frá sumarið 1946 tóku tveir elstu
synir hans fljótlega við búinu, þeir
Guðmundur og Björn, báðir ókvænt-
ir. Jafnframt búrekstrinum stund-
uðu þeir sjóróðra á bát sínum, Svan-
inum. Ragnheiður móðir okkar var
þá orðin heilsuveil, en þær systurnar
Vigdís og Matthildur sem var þrem
árum eldri tóku að sér húsmóður-
störfin. Fyrstu heimilisdráttarvél-
arnar komu í hreppinn og var ein
þeirra keypt að Heydalsá. Gekk nú
allt vel um skeið. En ekki liðu mörg
ár þar til Heydalsárfjölskyldan varð
fyrir miklu áfalli, því að 7. desember
1950 fórst Svanurinn í ofsaveðri á
Húnaflóa og báðir bræðurnir
drukknuðu ásamt þriðja manni, Að-
albirni Þórðarsyni frá Klúku. Þetta
var mikið reiðarslag fyrir heimilin
tvö og alla sveitina. Dísa var þá 19
ára með árs gamlan son sinn Guð-
brand Ragnar. Auk þeirra voru eftir
á bænum Ragnheiður móðir okkar,
Matta og tveir yngstu bræðurnir,
þeir Bragi 17 ára og Sigurgeir 14
ára. Lá því ekki annað fyrir en bú-
skapurinn yrði gefinn upp og jörðin
seld. En þegar söluferlið var komið á
rekspöl létu bræðurnir ungu í ljós
löngun sína til að halda búrekstrin-
um áfram og var þá snarlega hætt
við söluna. Þessi djarfa ákvörðun, að
halda búskapnum áfram í stað þess
að láta merkið falla, byggðist vita-
skuld á samvinnu systkinanna og
einlægum vilja til að hjálpast að við
bústörfin. Og þessi viðleitni heppn-
aðist vonum framar, enda nutu þau
góðrar aðstoðar ættingja og vina
sem dáðust að kjarki þeirra og dugn-
aði. Einkum reyndi mikið á Vigdísi
þegar Matthildur flutti fáum miss-
erum síðar að Smáhömrum og giftist
bóndasyninum þar. Þá kom glöggt í
ljós að Dísa var mikill skörungur og
efni í góða búkonu. Hún studdi
bræður sína með ráðum og dáð og
átti drjúgan þátt í þeirri uppbygg-
ingu sem gerð var á jörðinni hvað
snerti húsakost og ræktun. Hún átti
sjálf nokkrar fallegar kindur sem
henni þótti vænt um. Hún hafði afar
gaman af búskapnum og naut þess
að byggja upp fjárstofninn með
bræðrum sínum eftir nýlega afstaðin
fjárskipti vegna mæðiveikinnar. Þá
var einnig ánægjulegt að sjá rækt-
unina aukast og túnin stækka uns
allur heyskapur fór fram á ræktuðu
landi.
Sumarið 1964 verða þáttaskil í lífi
Vigdísar þegar hún kveður Heydalsá
og flytur ásamt Guðbrandi syni sín-
um austur í Lón til Þorsteins Geirs-
sonar bónda á Reyðará. Þar steig
hún mikið gæfuspor. En aðdragandi
þess var ævintýralegur, því að Dísa
var í bændaferð um Austurland
ásamt Sigurgeiri bróður sínum þeg-
ar kynni þeirra Þorsteins hófust. Er
ekki að orðlengja það að þau fundu
fljótt að þau áttu sameiginleg áhuga-
mál bæði hvað snerti búskap og á
fleiri sviðum. Þau giftu sig sumarið
1965 og eignuðust tvo tápmikla
drengi. Þorsteinn var framúrskar-
andi góður bóndi sem breytti á
nokkrum árum Reyðará í stórbýli
með ræktun og byggingum. Margir
vegfarendur sem óku hringveginn
námu staðar og tóku myndir af þessu
glæsilega býli, þar sem allt vitnaði
um iðjusemi, smekkvísi og snyrti-
mennsku húsbændanna.
Við hjónin áttum því láni að fagna
að geta heimsótt Dísu nokkrum sinn-
um á lífsleiðinni. Það voru eftir-
minnilegir fagnaðarfundir og ávallt
fór maður glaðari frá henni en maður
kom. Hún og þau hjón bæði voru
ákaflega gestrisin og nutu þess bein-
línis að taka á móti gestum. Skal hér
nefnt dæmi um það. Eitt sumar lögð-
um við hjónin leið okkar austur í Lón
og ætluðum að koma Dísu á óvart og
létta jafnframt þannig af henni öllu
umstangi okkar vegna. En okkur brá
í brún þegar við komum að læstum
dyrum og sáum að enginn var heima.
Meðan við biðum húsbændanna upp
á von og óvon varð okkur ljóst að við
höfðum gert stóra skyssu. En þegar
Dísa loks birtist kom á daginn að
skyssurnar voru tvær því að Dísa
sagði eftir að hafa heilsað okkur með
opnum örmum: ,,Þið megið ekki taka
tilhlökkunina frá okkur með þessu
háttalagi!“ Þetta tilsvar yljaði okkur
eftirminnilega um hjartarætur enda
létum við það okkur að kenningu
verða og reyndum aldrei framar að
láta heimsóknir okkar koma þeim
hjónum á óvart.
Þótt Dísa systir væri ör í skapi og
ætti til að fjasa út af smámunum bjó
hún líka yfir miklu sálarþreki og
hugarró þegar á reyndi og óvænt tíð-
indi gerðust. Það kom best í ljós þeg-
ar hún greindist með krabbamein á
síðastliðnu vori. Veikin var þá þegar
búin að gera það mikið um sig að sér-
fræðingar töldu allar lækningatil-
raunir vonlausar. Dísa tók þeirri
fregn með einstakri ró. Hún leiddi
gjarnan hjá sér að ræða veikindi sín
og þverrandi lífsþrótt en beindi tal-
inu að ástvinum sínum og velferð
þeirra. Jafnframt gerði hún ýmsar
ráðstafanir varðandi útför sína og
talaði óttalaust um nálægð dauðans,
greinilega sátt við allt og alla eins og
þeir einir geta sem varðveitt hafa
barnatrú sína og hafa fyrir satt að
sálin sé ódauðleg. Vistaskipti hennar
urðu 21. september um þær mundir
sem haustlitadýrð jarðar nær há-
marki sínu.
Við hjónin sendum Þorsteini
Geirssyni og fjölskyldum hans inni-
legar samúðarkveðjur og biðjum
góðan guð að styrkja þau í sorginni
og blessa minningu Vigdísar Guð-
brandsdóttur.
Torfi Guðbrandsson og
Aðalbjörg Albertsdóttir.
Þegar undir skörðum mána
kulið feykir dánu laufi
mun ég eiga þig að rósu.
Þegar tregans fingurgómar
styðja þungt á strenginn rauða
mun ég eiga þig að brosi.
(Stefán Hörður Grímsson.)
Það var lognkyrr haustmorgunn
og Hornafjörðurinn skartaði sínu
fegursta miðvikudaginn 21. septem-
ber sl. þegar Vigdís mágkona mín
kvaddi þessa jarðvist og hélt af stað í
þá för sem síðast er farin.
Það eru rösk 40 ár síðan hún flutt-
ist vestan frá Heydalsá í Stranda-
sýslu hingað austur til að hefja sam-
búð og búskap með bróður mínum
Þorsteini Geirssyni bónda á Reyð-
ará. Þau gengu í hjónaband 10. júlí
1965. Dísa – eins og okkur er tamt að
nefna hana – kom frá stórri fjöl-
skyldu og frændgarði og vinir voru
margir þar vestra. Að líkindum hef-
ur það verið stór ákvörðun fyrir hana
að flytja með Guðbrand son sinn,
sem þá var á unglingsaldri, á annað
landshorn þar sem hún var öllum
ókunnug. Þessi glæsilega unga kona,
frjálsleg í fasi, með fallega brosið og
bylgjandi rauða hárið, kom eins og
ferskur morgunblær inn í skaft-
fellska lognið í fjölskyldunni okkar
og fyrr en varði var hún orðin einn
sterkasti hlekkurinn í þeirri keðju
sem tengir ættingja og vini.
Þau Vigdís og Þorsteinn urðu
ákaflega samhent hjón. Ekki varð
greint hvort þeirra átti stærri þátt í
þeirri stefnu sem þau fylgdu í bú-
skaparháttum og umgengni allri. Í
þeirra höndum varð Reyðará eitt af
fallegustu býlum landsins. Þar réði
smekkvísin og snyrtimennskan ríkj-
um, jafnt úti sem inni og þar var
gestrisni og höfðingskapur í fyrir-
rúmi. Allir voru velkomnir, ættingj-
ar, venslafólk og vinir, sem og gestir
og gangandi. Væri einhverjum vandi
á höndum var það mál oftast leyst og
veisluborð töfrað fram á svipstundu.
Um árabil gerðist það oftar en
ekki að stórfjölskyldan kæmi saman
á Reyðará annan dag jóla eftir að
hafa hlýtt á messu í Stafafellskirkju,
þar sem þau Reyðarárhjón voru
máttarstólpar í kirkjustarfi og
kirkjukór. Yngstu kynslóðinni, sem
þá var, er enn í fersku minni „veisl-
urnar hennar Dísu“ við þau tækifæri
og mörg önnur.
Synirnir Geir og Gunnar Bragi
fæddust á fyrstu búskaparárum
þeirra hjóna þegar framkvæmdir við
ræktun og byggingar stóðu sem
hæst. Þegar litið er til baka er það
undrunarefni hvernig hægt var að
afkasta svo miklu og eiga þó aflögu
stundir til að sinna félagsmálum og
öðru því sem lyftir huganum yfir
hversdagsstritið.
Vigdís og Þorsteinn létu af búskap
árið 1997 og fluttu til Hafnar í
Hornafirði þar sem þau bjuggu sér
fallegt og hlýlegt heimili.
Í sumarhúsi sínu, Karlsbrekku í
Lóni, hafa þau undanfarin sumur átt
margar yndisstundir við sameigin-
legt áhugamál – að rækta og fegra
nánasta umhverfi auk þess að sinna
af alúð og umhyggju sinni stóru fjöl-
skyldu.
Hún Dísa var einstök kona, trygg-
lynd, vinföst og hlý, hjálpsöm, gjaf-
mild og góð, en aðalsmerki hennar
var gleðin, þessi meðfædda glað-
værð, sem kemur frá hjartanu og
reynist ómetanleg hjálp þegar áföll
og sorgir knýja dyra. Nú þegar leiðir
skilja um sinn er efst í huga að þakka
allar ljúfu samverustundirnar, bros-
ið, faðmlagið og glaða hláturinn og
síðast en ekki síst þann dæmafáa
styrk sem hún sýndi í veikindum sín-
um undanfarna mánuði og reyndi
eftir mætti að miðla okkur hinum.
Elsku Dísa. Þú lifðir lífinu lifandi
og kvaddir það með reisn. Við sökn-
VIGDÍS GUÐ-
BRANDSDÓTTIR
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(S. Egilsson.)
Elsku amma. Við söknum
þín svo mikið. Þú varst alltaf
svo góð og skemmtileg. Við
vonum að þér líði betur núna
hjá Guði.
Stefán, Þorsteinn og
Vigdís María.
HINSTA KVEÐJA