Morgunblaðið - 19.11.2005, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Um síðustu áramótvar öllum stærrinotendum, sem
nota 100 kílóvattstundir
eða meira, veitt frelsi til
að velja sér raforkusala.
Um næstu áramót mun
þetta frelsi ná til alls raf-
orkumarkaðarins, jafnt til
heimila sem fyrirtækja.
Þessa dagana er verið að
ljúka gerð reglugerða sem
fjalla um þetta breytta
umhverfi, en efni þeirra
var m.a. kynnt á ráðstefnu
í gær sem Orkustofnun og
Landsnet stóðu fyrir.
Þorkell Helgason orkumála-
stjóri sagði við lok ráðstefnunnar
að ákvörðun um að taka upp frelsi
í raforkusölu hefði verið umdeild,
en hún hefði verið tekin og að ekki
yrði snúið til baka. Hann sagði að
búið væri að leggja mikla vinnu í
að undirbúa breytinguna og skor-
aði á alla sem hún snertir að
leggja sig fram um að virk sam-
keppni yrði á þessum markaði.
Stjórnvöld og orkufyrirtækin
hafa ekki síst horft til Norður-
landanna við mótun reglna um
raforkumarkaðinn. Í Noregi var
komið á samkeppni á raforku-
markaði, sem náði til heimila,
1997–1998. Í dag er sameiginleg-
ur raforkumarkaður í Noregi og
Svíþjóð. Ole Hagen, ráðgjafi hjá
EBL í Noregi, sagði á ráðstefn-
unni í gær að það hefði tekið tíma
að fræða fólk um þessa breytingu.
Árið 2000 hefðu 50% Norðmanna
vitað lítið eða ekkert um þann
möguleika að hægt væri að skipta
um raforkuseljanda. Í fyrra sýndi
sambærileg könnun að þetta hlut-
fall var komið niður í 8%. Hann
sagði að samkeppni á markaðin-
um væri í dag mikil, sem sæist
best á því að frá 1997 til 2004
hefðu 44% notenda fært raforku-
viðskipti sín einu sinni eða oftar
milli seljenda.
Hin Norðurlöndin reka kaup-
höll þar sem hægt er að stunda
viðskipti með raforku. Árið 2004
fóru 43% af öllum nýjum viðskipt-
um með rafmagn á Norðurlönd-
unum gegn um Nord Pool kaup-
höllina. Páll Harðarson, stjórnar-
formaður Landsnets hf., sem
rekur flutningskerfi fyrir raforku
hér á landi, segir að mikill áhugi
sé á því hér á landi að íslenski
markaðurinn tengist norrænu
kauphöllinni í gegnum netið.
Tveir reikningar?
Þó sú breyting sem verður um
áramótin sé tiltölulega einföld
eins og hún horfir við hinum
venjulega raforkunotanda er í
reynd verið að gera mjög flóknar
og viðamiklar breytingar. Fyrir
það fyrsta má skipta verðmyndun
raforkunnar í fernt, orkuvinnslu,
flutning, dreifingu og sölu. Um
áramót verður gefið frelsi í orku-
vinnslu og sölu, en flutningur og
dreifing orkunnar verður áfram
háð einkaleyfi. Rafmagnsnotend-
ur sem ekki skipta um orkusala fá
áfram sendan einn reikning, en á
honum kemur þó fram hvað flutn-
ingur og dreifing kostar og hvað
vinnsla og sala kostar. Raforku-
notendur sem ákveða að skipta
um orkusala koma hins vegar til
með að fá tvo reikninga, frá nýja
fyrirtækinu og frá fyrirtækinu
sem dreifir orkunni.
Í sjálfu sér verður ekki stór
breyting um áramót hjá hinum
venjulega notanda, ef hann kýs að
færa ekki viðskipti sín annað.
Veruleg breyting verður hins veg-
ar hjá nýjum notendum. Sam-
kvæmt reglugerð fá nýir notend-
ur skriflegar leiðbeiningar frá
dreifiveitum um að þeir þurfi að
velja sér sölufyrirtæki. Dreifi-
veitu er hins vegar óheimilt að
vekja athygli á einu sölufyrirtæki
umfram annað. Bregðist notandi
ekki við bréfinu og geri skriflegan
samning um orkusölu við sölufyr-
irtæki innan fjögurra vikna ber
orkuveitufyrirtækinu að leggja
50% álag á rafmagnið. Halldór
Jónsson hrl., sem gerði grein fyrir
lagalegu umhverfi á raforkumark-
aði á ráðstefnunni, segir þetta
gert til að ýta undir samkeppni á
markaðnum. Hann leggur jafn-
framt áherslu á að gæðamálin séu
ekki á hendi sölufyrirtækisins og
því eigi að vera tryggt að sam-
keppnin snúist einvörðungu um
verð en ekki gæði.
Sú spurning vaknar hvort við
séum að horfa fram á umhverfi
þar sem búast má við að orkusölu-
fyrirtækin verði með símasölu á
kvöldin eða verði með söluborð í
stórmörkuðum líkt og símafyrir-
tækin og bankarnir eru með í dag.
Menn sem starfa í orkugeiranum
treysta sér ekki til að spá fyrir um
það. Ingibjörg Valdimarsdóttir,
deildarstjóri markaðsdeildar
Orkuveitu Reykjavíkur, en þar
starfa átta manns, segir að Orku-
veitan muni fylgjast vel með þró-
uninni á markaðnum. Hún á þó
ekki von á harðri verðsamkeppni.
Hún bendir á að flutningur og
dreifing orkunnar taki til sín 45–
55% rafmagnsverðsins og á þess-
um hluta verði ekki samkeppni.
Framleiðslan á orkunni myndi
40–50% verðsins og í þessum
geira ríki fákeppni þar sem
Landsvirkjun eigi og reki lang-
stærstan hluta af öllum virkjun-
um í landinu. Samkeppnin sé því
um söluna, en hún myndi 5–8%
verðsins. Svigrúmið sé lítið meðan
fákeppni ríki í orkuvinnslu. Það
geti þó breyst.
Fréttaskýring | Nýir tímar renna upp í
raforkumálum þjóðarinnar um áramótin
Barátta um
nýja notendur
Nýir orkunotendur verða þvingaðir til
að gera samninga við sölufyrirtækin
Ekki verður samkeppni um orkudreifingu.
Heimilin geta frá áramót-
um valið sér orkufyrirtæki

Um næstu áramót renna upp
nýir tímar í raforkumálum, en þá
geta allir, jafnt heimili sem fyrir-
tæki, keypt rafmagn af þeim sem
þeir kjósa helst. Jón Jónsson í
Reykjavík getur þá ákveðið að
kaupa rafmagn af Norðurorku á
Akureyri og Sigríður Sigurðar-
dóttir á Akureyri getur keypt
rafmagn af Orkuveitu Reykja-
víkur. Enginn kostnaður fylgir
því fyrir kaupandann að skipta
um orkusölufyrirtæki.
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
HJÁLPARSTARF kirkjunnar og
Mæðrastyrksnefnd munu standa
sameiginlega að jólaúthlutun fyrir
þessi jól og verður afgreiðsla á mat-
vælum í Sætúni 8 þar sem O. John-
son & Kaaber var áður til húsa. Hef-
ur KB Banki lánað húsið til þessarar
starfsemi. Þá munu sjálfboðaliðar frá
Reykjavíkurdeild Rauða kross Ís-
lands aðstoða við úthlutunina.
Að sögn Vilborgar Oddsdóttur,
umsjónarmanns innanlandsaðstoðar
Hjálparstarfs kirkjunnar, er þetta í
fyrsta skipti sem Hjálparstarf kirkj-
unnar og Mæðrastyrksnefnd standa
saman að matarúthlutun og er mark-
miðið með þessu samstarfi að fólk
geti komið á einn stað og þá verði ef
til vill hægt að gera betur við það.
Fólk alls staðar af að landinu getur
óskað eftir aðstoð og er matvælum
þá komið til þeirra með einhverjum
leiðum. Þá er vonast eftir að sam-
starfið geri fyrirtækjum auðveldara
fyrir. Segir hún að gera megi ráð fyr-
ir að 2.500–3.000 fjölskyldur muni
leita eftir aðstoð fyrir þessi jól eða
um 7–8.000 einstaklingar.
Ragnhildur G. Guðmundsdóttir,
formaður Mæðrastyrksnefndar, seg-
ir að síðastliðinn miðvikudag hafi
Mæðrastyrksnefnd afgreitt 170 ein-
staklinga en úthlutun matvæla fer
fram þar á hverjum miðvikudegi.
Segir hún að karlmönnum og ör-
yrkjum fjölgi í hópi þeirra sem sæk-
ist eftir aðstoð og einnig segir hún að
hópurinn sé að yngjast.
Sent hefur verið bréf út til fyrir-
tækja þar sem óskað var eftir aðstoð
fyrir þessi jól. Munu allar gjafir
koma að góðum notum. Þá verður
safnað jólapökkum undir jólatréð í
Kringlunni og verður þeim úthlutað
til skjólstæðinga líkt og verið hefur
undanfarin ár. Mæðrastyrksnefnd
og Hjálparstarf kirkjunnar þakka
fyrir dyggan stuðning fyrirtækja á
undanförnum árum.
Hjálparstarf kirkjunnar og Mæðrastyrksnefnd í samstarf
Reynt verður að gera
betur við alla fyrir jólin
Morgunblaðið/Kristinn
Huldís S. Haraldsdóttir, forstöðumaður sjálfboðamiðlunar Rauða krossins,
Aðalheiður Frantzdóttir, framkvæmdastjóri Mæðrastyrksnefndar, Vilborg
Oddsdóttir, umsjónarmaður innanlandsaðstoðar Hjálparstarfs kirkjunnar,
og Helga G. Halldórsdóttir, sviðstjóri innanlandssviðs Rauða krossins.