Morgunblaðið - 19.11.2005, Blaðsíða 42

42 LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í FYRRAVOR var fjölmiðla-
frumvarpinu vísað í þjóðaratkvæða-
greiðslu af forseta vorum þegar hann
neitaði að undirrita það. Nei, ekki var
frumvarpið sett í þjóðaratkvæða-
greiðslu eins og stjórnarskráin kveð-
ur á um að skuli gera.
Það mátti ekki ske. Í
skoðanakönnunum
var yfir 70% lands-
manna á móti laga-
frumvarpinu og yrði
það fellt í þjóð-
aratkvæðagreiðslu
þá væri stjórnin í
vondu máli, fallin og
kosningar fram-
undan sem var ekki
góður kostur fyrir
stjórnina með allt
niður um sig í Íraks-
málinu.
Á vordögum sl.
skaut upp á Alþingi kyndugu máli.
Þingmaður Frjálslynda flokksins,
Gunnar Örlygsson, sagði sig úr
flokknum og gekk í Sjálfstæðisflokk-
inn og situr nú á þingi fyrir sjálfstæð-
ismenn í skjóli atkvæða sem hann
fékk frá kjósendum Frjálslynda
flokksins. Þarna er lýð-
ræðisréttur kjósenda
Frjálslynda flokksins bor-
inn fyrir borð. Þegar kosið
er til fjögurra ára kemur í
ljós fylgi flokka og þing-
mannafjöldi hvers flokks
og varamenn ef einhver
forfallast eða veikist.
Þarna er Gunnar Örlygs-
son að bera fyrir borð lýð-
ræðislegan rétt kjósenda
Frjálslynda flokksins. Ef
þessi gjörningur er látinn
standa er búið að opna
fyrir það að flokkar geti
keypt sér annarra flokka
þingmenn til liðs við sig. Ekki háir
opna bókhaldið þeim og nógir aurar
til.
Kátt er á þingi.
Er lýðræðið á Íslandi
fokið út í veður og vind?
Halldór Halldórsson
fjallar um lýðræðið
Halldór
Halldórsson
’Þarna er lýðræð-isréttur kjósenda
Frjálslynda flokksins
borinn fyrir borð. ‘
Höfundur er skipstjóri.
Í HVERT sinn sem ég heyri
fréttir um vinnuslys sem leiðir til
dauða verður mér hugsað til afleið-
inga fáránlegra reglna um útreikn-
ing bóta við missi maka í skaða-
bótalögum. Það er skammarlegt að
ekki skuli vera búið að leiðrétta
þetta óréttlæti. Í tvígang hef ég
lagt til að skaðabótalögin verði end-
urskoðuð og sér-
staklega verði hugað
að endurskoðun á
þeim ákvæðum sem
snúa að bótum til eft-
irlifandi maka eða
sambúðarmaka vegna
missis framfæranda,
en ekkert hefur mið-
að.
Algjört
virðingarleysi
Bætur vegna missis
fullfrísks maka miðast
nú við örorku hins
látna ef hann hefði lif-
að slysið af og eru
dregnar frá upphæð-
inni bætur sem hinn
látni hefði fengið frá
Tryggingastofnun, úr
slysatryggingum og
örorkulífeyri frá lífeyr-
issjóði, en fékk aldrei.
Greiðslur sem aldrei
voru greiddar eru dregnar frá
skaðabótunum.
Mig langar til að vitna í grein í
Morgunblaðinu 5. mars 2004 sem
lýsir þessu vel. Hún er eftir Ástu
Kristínu Siggadóttur, ekkju Vil-
hjálms Kristjánssonar, sem lést í
vinnuslysi í Straumsvík aðeins 45
ára gamall árið 2001. Hún segir
þar:
„Það er staðreynd að ég og börn-
in misstum fullfrískan heim-
ilisföður, hann var heill heilsu áður
en slysið henti hann. En þegar til
þess kemur að fá bæturnar greidd-
ar eru þær miðaðar við örorku. Við
þessa aðferðafræði skaðabótalag-
anna er ég mjög ósátt, við misstum
fullfrískan mann og teljum sann-
gjarnt að fá bætur reiknaðar út frá
því sem hann aflaði sem slíkur. En
löggjafinn lætur ekki þar við sitja,
þegar búið er að reikna út bæt-
urnar samkvæmt ör-
orku dregur hann frá
þær bætur sem við-
komandi látinn ein-
staklingur hefði fengið
frá Tryggingastofnun
og lífeyrissjóði ef hann
hefði lifað sem 100%
öryrki. Þetta eru út-
reiknaðar upphæðir
sem aldrei komu til
greiðslu í þessu jarð-
lífi, en eru engu að
síður dregnar frá sem
um raunverulegar
greiðslur hefði verið
að ræða. Þetta eru
mikil vísindi, svo
ekki sé fastar að
orði kveðið. Svo far-
ið sé hratt yfir sögu
þá stóðu eftir 1,6
milljónir króna sem
skaðabætur þegar
búið var að fram-
kvæma allan þennan
pappírslega örorkugjörning.“
Það er til skammar og virðing-
arleysi að meta á þennan hátt til
1,6 milljóna aflahæfi fullfrísks ein-
staklings á besta aldri sem greitt
hefur skatta og skyldur til þjóð-
félagsins og hefði gert það áfram
næstu 22 árin sé miðað við 67 ára
starfsævi, ef hann hefði lifað.
Breytingar
framundan
Í vor tók allsherjarnefnd þings-
ins þetta ákvæði til umfjöllunar og
lagði fram frumvarp til breytinga á
því sem ekki náði að verða að lög-
um. Í fyrirspurnartíma á Alþingi í
vikunni sagði dómsmálaráðherra að
hann væri sammála mér og alls-
herjarnefnd um að þessu þyrfti að
breyta og það yrði vonandi gert á
þessu þingi.
Ég fagna því og hvet til þess að
við frumvarpsgerðina verði hugað
að leiðréttingum til þeirra sem hafa
lent í því óréttlæti sem í lögunum
felst nú.
Eyðum ólögum
Ásta R. Jóhannesdóttir
fjallar um skaðabætur
’Það er skamm-arlegt að ekki
skuli vera búið að
leiðrétta þetta
óréttlæti.‘
Ásta R.
Jóhannesdóttir
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar í Reykjavík.
UM ÞESSAR mundir telur hæst-
ráðandi menntamála að bæta megi
framhaldsmenntun á Íslandi með því
að skerða nám ungmenna landsins.
Þessi endileysa, lesandi góður, er
ekki Spaugstofubrandari, heldur
blákaldur veruleiki.
Þrennt hefur hæstráð-
andi menntamála helst
nefnt sem rök sín, en
við nánari athugun
stenst ekkert af því
heilbrigða skynsemi.
Í fyrsta lagi á til-
gangurinn að vera sá
að íslensk ungmenni
standi jafnfætis jafn-
öldrum í svonefndum
samanburðarlöndum,
þ.e. öðrum Norð-
urlöndum, þar sem
nemendur geta yf-
irleitt útskrifast 19
ára. Þá er horft fram
hjá því að á hinum
Norðurlöndunum er
framhaldsskólakerfið í
slíkri kreppu að komið
hefur til tals þar að
lengja nám til stúd-
entsprófs, en ekki
stytta það. En mark-
mið íslenskra stjórn-
valda er semsagt ekki
að íslenski framhalds-
skólinn haldi gæðum,
heldur að hann sé jafn
lélegur og það sem
lakast gerist annars
staðar. Slíkt kallaði þjóðfrægur
skólamaður „sósíalisma andskotans“
fyrir nokkrum árum.
Enn fremur hafa andmælendur
skerðingarinnar margsinnis bent á
að hægt sé innan núverandi skóla-
kerfis að ljúka námi til stúdents-
prófs á þremur árum og hefur svo
verið um áraraðir, þannig að vand-
séð er hvaða ávinningur hlýst af fyr-
irhuguðum breytingum, ef mark-
miðið er ekki sparnaður.
Í öðru lagi hefur hæstráðandi
menntamála og aðrir málsvarar
skerðingarinnar haldið því fram að
stytting námsins muni draga úr
brottfalli úr framhaldsskólum. En
standast þau rök nánari skoðun? Til
að mæta lítillega skerð-
ingu um heilt ár verður
hvert námsár lengt um
nokkrar vikur, með
þeim afleiðingum að
möguleikar framhalds-
skólanemenda til að
afla sér sumarhýru
rýrna stórlega. Fyr-
irséðar afleiðingar eru
af tvennum toga: Ann-
ars vegar verða for-
eldrar og forráðamenn
að hlaupa undir bagga í
auknum mæli og leggja
meira til uppihalds
barna sinna; hins vegar
má búast við að nem-
endur reyni að vinna
meira með náminu til
að láta enda ná saman
og þar sem vinna með
námi er einn algengasti
orsakavaldur þess að
nemendur flosni úr
skóla, þá eru þessar
ráðstafanir hæstr-
áðenda menntamála til
þess fallnar að stuðla að
auknu brottfalli úr
framhaldsskólum, en
ekki að koma í veg fyrir
það.
Í þriðja lagi er með skerðingunni
verið að „svara kalli tímans“, eins og
hæstráðandi menntamála kemst að
orði í véfréttarstíl (sbr. Fréttablaðið,
7. nóv. 2005). Slíkt innantómt og
óljóst orðagjálfur nær ekki nokkurri
átt í vitrænni umræðu um framtíð
skólakerfisins og minnir helst á völv-
ur fornsagna. Hvaðan hæstráðandi
menntamála heyrir kallið tilgreinir
hún ekki, þótt ljóst sé að það komi
ekki frá nemendum, foreldrum,
kennurum eða skólamönnum, enda
hafa þeir hópar gagnrýnt þær for-
sendur sem ráðuneytið reisir skerð-
inguna á. Fyrir vikið má hið minnsta
heita ljóst að það kall tímans, sem
hún hlýðir, er kall fortíðarinnar.
Hæstráðandi menntamála reynir
að sannfæra almenning um að
sparnaður sé ekki markmið með fyr-
irhugaðri skerðingu, en jafnvel sú
staðhæfing fær ekki staðist nánari
skoðun. Sönnun þess að við fram-
kvæmd skerðingarinnar láti stjórn-
völd öðru fremur stjórnast af sparn-
aðarsjónarmiðum sést á því að
eingöngu á að taka upp þá þætti úr
skólakerfi samanburðarlanda sem
leiða til sparnaðar, þ.e. flatan nið-
urskurð kennslustunda, en ekki þá
þjónustu úr skólakerfi samanburð-
arlanda, sem leiðir til útgjaldaauka
fyrir íslenska ríkið. Er þá t.d. átt við
ókeypis námsbækur og fjárstyrki til
nemenda frá hinu opinbera. Þegar
mun koma að því að veita íslenskum
framhaldsskólanemum aðstöðu til
samræmis við jafnaldra þeirra á
Norðurlöndum, þá skal hún m.ö.o.
verða lélegri. Fyrir vikið verður ís-
lenska framhaldsskólakerfið það
lakasta á öllum Norðurlöndum, ef
fyrirætlanir hæstráðanda mennta-
mála ná fram að ganga.
Með fyrirhugaðri skerðingu
stendur fyrir dyrum gerræðisleg-
asta hrossalækning á íslensku skóla-
kerfi, sem um getur, og markmiðið
virðist að koma breytingunum í
gegn, hvað sem tautar og raular,
óháð þeim fjölmörgu rökum sem
mæla gegn því að standa svo ófag-
lega að málum. Slíkt er – svo að vís-
að sé í orðalag sem hæstráðandi
menntamála notaði nýlega – arfavit-
laust.
Sósíalismi andskotans
Knútur Hafsteinsson
fjallar um styttingu náms
til stúdentsprófs
Knútur Hafsteinsson
’Fyrir vikiðverður íslenska
framhalds-
skólakerfið það
lakasta á öllum
Norðurlöndum,
ef fyrirætlanir
hæstráðanda
menntamála ná
fram að ganga.‘
Höfundur er framhaldsskólakennari.
PRÓFKJÖR sjálfstæðismanna
fór ekki fram hjá mörgum land-
anum þar sem fjölmiðlar gerðu því
mjög góð skil.
Margt kom fram í þessu prófkjöri
sem fékk mig og
marga aðra til að
staldra við og íhuga út
á hvað það gekk. Í
fyrsta sæti listans gáfu
sig tveir flokksmenn,
annar mjög reyndur
sem hafði sýnt í gegn-
um tugi ára að var vel
menntaður, vel verki
farinn og sérstaklega
traustur flokksmaður
sem hafði sýnt og
sannað að hann tók á
hverju verkefni með
röggsemi og mann-
kærleika. Ég persónu-
lega hef oft leitað til hans um hjálp,
sérstaklega vegna starfs dagfor-
eldra sem oft hafa þurft að leita að-
stoðar vegna ótrúlegra stjórn-
sýslumistaka hjá borg og ríki.
Hinn frambjóðandinn er ungur
maður sem hefur fyrst og fremst
sér til frægðar unnið að vera góður
dagskrárgerðarmaður fyrir sjón-
varp, vera á réttum aldri til að vera
ákafur og fara geyst og hafa sjálfs-
álit og að mínu mati sést ekki alltaf
fyrir. Að mínu mati gerði hann þau
reginmistök að ljúka ekki með stað-
festu háskólanámi sínu áður en
hann gaf sig út sem sérfræðingur
og þó svo að lítið sé eftir breytir það
því ekki að hann hefur ekki náð
þeim merka áfanga að ljúka út-
skrift. Þetta sýnir að á vantar að
hann fylgi sínum merku málum eftir
og hættir ekki fyrr en settu marki
er náð. Framtíðin sýnir hvað hann
getur.
Það sem undrar mig mest og
hryggir að merkir sjálfstæðismenn
og virtir, virtust að mínu mati
henda fyrir borð þeim gildum sem
ég ólst upp við, en það er að virða
tryggð, dugnað og ósérhlífni í starfi
ásamt því að gera sér grein fyrir
þeim auði sem býr í
starfsmanni sem hefur
hlotið mikla starfs- og
lífsreynslu.
Ég tala nú ekki um
að reyndur flokks-
bróðir fái ekki að njóta
þeirrar vináttu sem
áralöng samvera hlýt-
ur að skilja eftir sig.
Þessir flokksmenn ýttu
og hvöttu ungan
óreyndan flokksmann
til að fara fram með
þeim mikla kostnaði
sem því fylgdi. Ég
hugleiði nú hvort þess-
ir reyndu flokksbræður vinni svona
almennt að þeim málum sem eru í
þeirra höndum og mun ég hér eftir
taka vara á að treysta þeim til
verka.
Ég skil vel að hægt sé að glepja
reynslulaust ungt fólk til að fylgja
ungum fallegum sjónvarpsmanni.
Ég mun aldrei samþykkja að í póli-
tískri siðfræði megi sýna önnur við-
mið en í daglegu lífi.
Það er mjög gleðilegt að sá armur
Sjálfstæðisflokksins sem hugsar
með ábyrgð náði að kjósa lista sem
er að mínu mati einn glæsilegasti
listi til borgarstjórnarkosninga sem
ég hef séð.
Á þessum lista er allt sem ég get
óskað mér að fari saman. Í forsvari
er reyndur öðlingsmaður og með
honum er fólk á mismunandi aldri
sem allt hefur sýnt mikinn dugnað í
flokksstarfi og í mismunandi störf-
um í þjóðlífinu. Aldrei hefur tekist
betur til með að bæði kynin fái að
vinna saman og sýna hvað í þeim
býr.
Ekki síst gleðst ég yfir að ung
kona sé númer tvö á listanum, en
hún hefur sannað sig í borgarstjórn-
arflokknum vegna réttsýni sinnar
og vegna afburða verkdugnaðar.
Ekki skaðar það að hún er mjög fal-
leg kona og kann afburða vel að
koma orðum að áhugamálum sínum.
Reykvíkingar, ég treysti ykkur til
að notfæra ykkur að eiga kost á að
fá svona afburðafólk til að stjórna
borginni okkar næsta kjörtímabil.
Það veitir ekki af að taka til eftir
áralanga setu R-listans við stjórn.
Mér sárnar mest hvernig komið
var fram í málefnum barna okkar,
en þeir lokuðu gæsluvöllum borg-
arinnar t.d. og gengu hér um bil að
dagforeldrastarfinu dauðu. Einnig
hryggðust margir þegar þeir gengu
frá starfsemi Námsflokkanna sem
hafði í áratugi stutt þá sem þurftu á
stuðningi að halda og hreinlega gáfu
áratuga langa starfsemi þeirra í
ókunnar hendur. Sú starfsemi sem
nú fer fram undir nafni Námsflokk-
anna á ekkert skylt við fyrri starf-
semi skólans. Allir vita svo um
vinnubrögð þeirra í gatnagerð og
húsaniðurrifsmálum ásamt lóð-
aruppboðum.
Prófkjör sjálfstæðis-
manna í Reykjavík
Selma Júlíusdóttir fjallar um
úrslit í nýafstöðnu prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins
’ Aldrei hefur tekist betur til með að
bæði kynin fái að
vinna saman og sýna
hvað í þeim býr. ‘
Selma
Júlíusdóttir
Höfundur er skólastjóri Lífsskólans,
Aromatherapyskóla Íslands.
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050